برنامهریزی از آن کارهایی است که همه‌ی ما فکر می‌‌کنیم خیلی خوب آن را بلدیم؛ امّا خب چه بگویم که به قول قدیمی‌ها با حلوا حلوا گفتن، دهان شیرین نمی‌شود. خیلی از ما هر چقدر بگوییم می‌‌دانیم و می‌‌فهمیم برنامهریزی چیست، نتیجه‌ی کارمان نشان میدهد که این خبر‌ها هم نیست.
عدّه‌ای از افراد هم هستند که اصولاً این حرف‌ها توی کت‌شان نمی‌رود و به قول خودشان به این جور کارهای شیک و پیک اعتقاد ندارند. شما از کدام دسته دانش‌آموزان هستید؟ از آن دسته که اهل برنامهریزی درسی نیستند یا آنها که برنامهریزی را قبول دارند و فکر می‌‌کنند همه‌ی فوت و فن‌های آن را می‌‌دانند؟
از هر کدام از این دو دسته که هستید دعوت می‌‌کنیم با ما همراه باشید.
مهارت برنامهریزی چیست؟
این مهارت به این معنی است که ما قبل از آن‌که دست به عمل کردن کردن بزنیم، فکر کنیم؛ سبک سنگین کنیم و بدانیم که چه کار می‌‌خواهیم انجام دهیم و از چه راهی.چرا باید برنامهریزی کرد؟
از آن‌جا که برنامهریزی پیش‌بینی کردن و از پیش فکر کردن به آینده است، باعث می‌‌شود استرس کم‌تری را هنگام انجام دادن کارها تجربه کنیم. چرا؟خب معلوم است. وقتی شما از قبل برای کاری آماده باشید، استرس کم‌تری هنگام عمل کردن آن کار خواهید داشت. علاوه بر این شکّی نیست که با برنامهریزی درصد موفّقیّت شما بیشتر خواهد شد. باعث می‌‌شود بدانید، کی، چه وقت و چطور برای پیشرفت درس‌های‌مان و به طور کل، کارهایمان تلاش کنیم.
دست به کار شوید و بنویسید
برای آن‌که کار را شروع کنید، باید بدانید بهترین ابزار شما، نوشتن است. روان‌شناسان ارتباط خوبی با نوشتن دارند. آنها حتّی برای درمان بعضی از اختلالات و بیماری‌های روانی و شخصیّتی، نوشتن را توصیه می‌‌کنند. وقتی آنچه را که در فکر داریم یادداشت می‌‌کنیم، می‌‌توانیم آن را دقیق ببینیم، بررسی‌اش کنیم، سبک و سنگینش کنیم و در نتیجه، بهترین تصمیم را بگیریم.
یک لیست تهیّه کنید
برای شروع برنامهریزی تحصیلی، اوّل از همه باید لیست تهیّه کرد. برنامهریزی بدون نوشتن و جدول تهیّه کردن امکان‌پذیر نیست. قبل از هرکار لیستی از تمام درس‌های‌تان تهیّه کنید، چه سخت و چه آسان!فقط درس؟ نه واقعاً زندگی فقط درس نیست. درس خواندن بخشی از زندگی ماست! پس برنامه‌ها و علایق دیگرتان را هم یادداشت کنید؛ مثلاً دیدار با دوست‌ها، رفتن به خانه‌ی پدربزرگ و مادربزرگ. وقتی همه‌ی موارد را یادداشت کردید، به آنها خوب نگاه کنید و سه نکته‌ی «فوریّت»، «دشواری» و «توانایی خودتان» را در نظر بگیرید. حالا نوبت اولویّت‌بندی و نظم دادن به چیزهایی است که نوشته‌اید!
اولویّت‌بندی کنید
از بین آنچه نوشته‌اید باید شماره و اولویّت‌بندی کنید. حتماً درس‌هایی هستند که مطالعه‌ی آنها برای شما زمان بیش‌تری می‌‌برد. یادتان باشد در برنامهریزی درسی دقّت کنید! شاید بعضی از درس‌ها برای دیگران کم‌تر وقت‌گیر باشد، امّا برای شما این طور نباشد؛ مثلاً ممکن است کسی در درس ریاضی استعداد بیش‌تری داشته باشد و کم‌تر لازم باشد برایش وقت بگذارد؛ امّا برای شما این طور نباشد و در درس ریاضی ضعیف باشید. پس یادتان باشد حتماً به توان‌مندی و استعداد و شرایط خودتان فکر کنید.درس‌هایی را که برای شما بیشتر زمان‌گیر هستند یا در آنها ضعف دارید و نیاز به مطالعه و کار بیشتر دارید در اولویّت قرار بدهید یا این‌که شرایط جور دیگری است. امتحان خاصّی پیش رو دارید که برای مطالعه‌اش زمان کمی دارید. در این‌جا خودتان می‌‌دانید که «فوریّت» برای شما مهم است؛ پس آن درس را در اولویّت قرار دهید.
به همین ترتیب تمام درس‌ها را براساس دشواری یا فوریّت، شماره‌گذاری کنید. وقتی همه‌ی موارد را یادداشت کردید به آنها خوب نگاه کنید و سه نکته‌ی: فوریّت، دشواری و توانایی خودتان را در نظر بگیرید. حالا نوبت اولویّت‌بندی و نظم دادن به چیزهایی است که نوشته‌اید! از بین آنچه نوشته‌اید شماره‌گذاری کنید.
جدول تهیّه کنید
یک جدول تهیّه کنید. در شروع کار، برای یک هفته برنامهریزی کنید. تمام روزهای هفته را بالای جدول به ترتیب بنویسید و طبق اولویّت‌بندی و شماره‌گذاری در قسمت هر روز بنویسید که چه کاری را و در چند ساعت باید انجام دهید.مثلاً فکر کنید شما هر روز ساعت 3 بعد از ظهر از مدرسه بر‌می‌‌گردید. بعد از رسیدن به خانه یک ساعت نیاز به استراحت دارید و مثلاً از ساعت 4 یا 5 قرار هست مطالعه را شروع کنید.
به عنوان مثال در جدول باید شروع برنامهریزی را از همان ساعت مثلاً ساعت 4 قرار دهید. حالا یکی یکی شروع کنید و با توجّه به دو اصل: «فوریّت و دشواری» که درباره‌ی آن صحبت کردیم، برنامه‌های هر روز را یادداشت کنید؛
مثلاً زیر روز شنبه یادداشت کنید:
ساعت 4 تا 6: مطالعه‌ی درس تاریخ
6: 30 تا 8: مطالعه‌ی ریاضی
8 : 30 تا 9: انجام تکالیف زبان انگلیسی
9 به بعد: صرف شام و تماشای تلویزیون و استراحت
البتّه این فقط یک نمونه است. این‌که برای هر درس چقدر وقت بگذارید، به تشخیص خود شما بستگی دارد. یادتان باشد هریک از ما با دیگری فرق داریم.
بین ساعات مطالعه استراحت کنید!
پژوهش‌های زیادی نشان داده که مطالعه‌ی مداوم و بدون استراحت، کارایی مغز را پایین می‌‌آورد و شما را خسته می‌‌کند. سعی کنید بعد از هر 50 تا 60 دقیقه مطالعه، ده دقیقه تا یک ربع استراحت کنید. در خانه چرخی بزنید، از توی یخچال چیزی بردارید و بخورید یا کمی تلویزیون نگاه کنید.در مورد برنامه‌ی خود با دیگران صحبت کنید
درباره‌ی برنامه‌ی خود با مشاور مدرسه، پدر و مادر یا هر کس که فکر می‌‌کنید می‌‌تواند شما را به درستی راهنمایی کند، مشورت کنید. استفاده از دانش و تجربه‌ی آدم‌های کاربلد، همیشه ما را در کارهایمان جلو می‌‌اندازد. قبل از آن‌که شروع به کار کنید، سعی کنید با مشورت دیگران، برنامه‌ی‌تان را بدون خطا و درست بچینید.برای یک هفته برنامه‌ی‌تان را مو به مو انجام دهید
به مدّت یک هفته برنامه‌ای را که تهیّه کرده‌اید، انجام دهید. در پایان هفته حتماً خیلی خوب می‌‌توانید آن را ارزیابی کنید.چقدر در طول هفته به صورت مفید از وقت‌تان استفاده کرده‌اید؟ چقدر وقت‌تان هدر رفت؟ ایرادهای برنامه‌ی شما چه بود؟ آیا واقعاً خسته‌کننده بود یا برعکس، زیادی از حد در آن استراحت و خوش‌گذرانی داشت؟ بعد از ارزیابی، اگر نیازی بود در آن تغییرات لازم را ایجاد کنید و هم‌چنان با برنامه درس بخوانید و لذّت ببرید!
منبع: مجله باران
