نیاز روزانه ما به ویتامین ها چندان چشمگیر نیست، اما ویتامینها نقش اساسی در امور حیاتی بدن بازی می کنند و از منظر پزشکی مدرن جایگاه بسیار ویژه ای در سلامت انسان دارند.
ویتامینها تنوع زیادی دارند حتی برشمردن نام همه آنها مثنوی هفتادمن کاغذ می شود.
در میان این خیل عظیم، چندتایی هم هستند که هم اهمیت ویژه ای دارند و هم مشهور و سرشناس هستند و بیش از سایر همقطاران شان بر سر زبان ها افتاده اند.
ویتامین A
ویتامین A یک ویتامین محلول در چربی است که به طور طبیعی در بسیاری از خوراکی ها یافت می شود.ویتامین A نقش مهمی در دید طبیعی چشم ها، دستگاه ایمنی بدن و نیز تولید مثل بازی می کند. همچنین به قلب، ریه ها، کلیه ها و سایر اندام های بدن کمک می کند کار خود را بدرستی انجام دهد.
ویتامین B۶
ویتامین B۶ به طور طبیعی در بسیاری از خوراکی ها وجود دارد. بدن انسان این ویتامین را برای بیش از صد واکنش آنزیمی در فرآیند سوخت و ساز مورد استفاده قرار می دهد.این ویتامین همچنین طی دوران جنینی و خردسالی در تشکیل و رشد مغز و همچنین عملکرد ایمنی بدن نقش دارد.
ویتامین B۱۲
ویتامین B۱۲ سلول های عصبی و گلبول ها را سالم نگه می دارد و به ساخت DNA در تمام سلول های بدن کمک می کند.همچنین از نوعی کم خونی که سبب بروز خستگی و ضعف می شود پیشگیری می کند.
ویتامین C
ویتامین C که به اسید اسکوربیک هم معروف است، یک ماده غذایی محلول در آب است و در برخی مواد غذایی یافت می شود.این ویتامین در بدن انسان نقش آنتی اکسیدان را بازی می کند، یعنی به محافظت از سلول ها در برابر آسیب رادیکال های آزاد کمک می کند.
ویتامین E
ویتامین E از ویتامین های محلول در چربی است و در بسیاری از مواد غذایی یافت می شود. این ویتامین در بدن نقش آنتی اکسیدان را بازی می کند، به عبارت دیگر از سلول ها در برابر رادیکال های آزاد محافظت می کند. رادیکال های آزاد مواد مرکبی است که هنگام تبدیل غذا به انرژی در بدن انسان تشکیل می شود و می تواند به سلول های بدن آسیب برساند. علاوه بر این، برخی عوامل محیطی مانند دود سیگار، آلودگی هوا و پرتو فرابنفش خورشید نیز انسان را در معرض رادیکال های آزاد قرار می دهد.همچنین بدن برای تقویت سیستم ایمنی به ویتامین E نیاز دارد تا بتواند با ویروس ها و باکتری های مهاجم مقابله کند. این ویتامین به گشادشدن رگ های خونی کمک می کند و مانع لخته شدن خون در آنها می شود. علاوه بر همه اینها، سلول های بدن از ویتامین E برای تعامل با یکدیگر و انجام بسیاری از وظایف مهم خود استفاده می کنند.
ویتامین D
ویتامین D در برخی مواد غذایی که برای سلامت و قوی نگهداشتن استخوان ها لازم است یافت می شود.در واقع ویتامین D با کمک به جذب کلسیم از مواد غذایی و مکمل های دارویی به سلامت و تقویت استخوان ها کمک می کند زیرا کلسیم یکی از مواد اصلی تشکیل دهنده استخوان هاست.
استخوان های بدن افرادی که ویتامین D بسیار کمی دریافت می کنند ممکن است نرم، نازک و شکننده شود.
این عارضه در کودکان به «راشیتیسم (یا نرمی استخوان)» و در بزرگسالان به «پوکی استخوان» معروف است البته ویتامین D به دلایل دیگری نیز برای بدن بسیار مهم است.1
کلسیوم یا کلسیم
نقش زیادی در تقویت مینای دندان و بویژه استحکام استخوان‌ها ایفا می‌کند و به همین دلیل کسانی که مواد غذایی کلسیم‌دار کمتری استفاده می‌کنند زودتر دچار پوکی استخوان می‌شوند و شکستگی‌های استخوانی آنها نیز دیرتر بهبود می‌یابد. در تقویت عضلات و عملکرد قلب نیز اثر شایان توجهی دارد.
آهن
یکی از مهم‌ترین اثرات این عنصر، کمک به بهبود عملکرد خون‌رسانی و حذف گلبول‌های قرمزی است که پیر و ناکارآمد شده‌اند. به دلیل نقش مؤثر همین عنصر است که وقتی دچار بیماری کم‌خونی می‌شوید پزشکان داروهای افزایش آهن یا غذاهای سرشار از این ماده معدنی را تجویز می‌کنند.
روی یا زینک
از جمله اثرات مثال‌زدنی آن افزایش قدرت دستگاه دفاعی، رشد ناخن‌ها، تقویت رویش انبوه موها، شادابی پوست، کمک به هضم غذا و پیشگیری از احساس خستگی و رخوت مزمن است.
اسیدفولیک
بخصوص برای زنان و در تخمک‌گذاری و بارداری نقش زیادی ایفا می‌کند. با این حال، در هر دو جنس مرد و زن باعث افزایش قدرت ساخت‌وساز گلبولی در سلول‌های خونی می‌شود و عامل مناسبی برای عملکرد سیستم گوارش بویژه در نواحی معده و روده به شمار می‌رود.
ویتامین K
یکی از اثرات مهم این ویتامین کمک به بهبود سلامت رگ‌ها و بویژه عروق مغز است. اگر مدام از بینی خود خونریزی دارید یا به بیان معروف‌تر خون‌دماغ می‌شوید، بهتر است میزان ویتامین کای بدنتان را بسنجید و در صورت کمبود آن مواد غذایی دارای این ویتامین را بخصوص برای کاهش دفعات خونریزی بینی از خاطر نبرید زیرا ویتامین کا باعث افزایش کارایی ترکیباتی می‌شود که وظیفه انعقاد خون در صورت بروز خونریزی را به عهده دارد. این ویتامین در متراکم کردن سلول‌های استخوانی نیز نقشی حیاتی ایفا می‌کند.
فیبر
فیبرها موادی عالی برای حفظ تناسب اندام و حتی کاهش وزن به شمار می‌روند. این مواد غذایی علاوه بر این، نقش مفید و زیادی در بهبود سیستم هاضمه یا دستگاه گوارش ایفا می‌کنند و به همین دلیل هم در اغلب رژیم‌های غذایی یا لاغری بر استفاده از آنها توصیه و تأکید می‌شود.
امگا۳
این ماده معدنی بیشترین سهم خود را احتمالا در سالم نگه داشتن رگ‌ها و عروق اجرا می‌کند.2
ویتامین اف
اسیدهای چرب ضروری، که گاه "ویتامین اف" هم نامیده می‌شود، به دسته‌ای از اسیدهای چرب گفته می‌شود که مصرف آنها برای سلامتی انسان و دیگر حیوانات ضرروی است، چرا که بدن توانایی ساخت آنها از دیگر مواد غذایی را ندارد. اسیدهای چرب ضروری تا هنگامی که تعادل چربی در بدن در ازای هر دو چربی اشابع نشده مقابل یک چربی اشباع شده‌است ٬به سوخت و ساز چربی‌ها کمک می‌کند و به همین خاطر باعث کاهش وزن می‌گردد.
ویتامین ب۲
ویتامین ب۲ یا لاکتو فلاوین در کبد، بیضه و کلیه پستانداران، تخم مرغ، و شیر وجود دارد. نام دیگرویتامینB2*ریبوفلاوین است . دلیل انتخاب این نام، رنگ زرد این ویتامین است که ناشی از وجود حلقه فلاوینی موجود در ساختمان آن می‌باشد . از ویتامینهایی است که در بسیاری از مواد غذایی موجود است اما عوارض کمبود آن گریبانگیر افراد زیادی است، در حالیکه خود آنها، نمی‌دانند این عارضه می‌تواند ناشی از کمبود مواد غذایی باشد .
ویتامین ب۱
تیامین یا ویتامین ب۱ ؛ این ویتامین تأثیرات بسیار مهمی در سوختن قندها در بدن و عملکرد اعصاب دارد. تیامین از راه روده جذب خون می‌شود. تغییراتی بر روی آن صورت می‌گیرد و آماده استفاده بافت‌ها می‌گردد. یکی از موادی که در جذب آن اختلال ایجاد می‌کند، الکل است که مصرف زیاد آن موجب کمبود ویتامین تیامین می‌شود. این ویتامین در بدن ذخیره نمی‌شود.عملکرد آن در اندام‌ها، فعال کردن آنزیم‌های لازم برای سوختن قند در بدن است. این ویتامین نقش اساسی در ادامه عملکرد چرخه کربن دارد. نقش مهم دیگر آن در اعصاب است. ما برای انجام هر حرکت و یا درک حواس از محیط نیاز داریم پیامهای عصبی از مغز به اعصاب بدن و بالعکس منتقل شوند، تیامین در انتقال پیامهای عصبی نقش مهمی دارد.
ویتامین B3
ویتامین B3 (یا نیاسین) ضد بیماری پلاگر در انسان و بیماری زبان سیاه در سگ است. این ویتامین در ساختمان مولکولی کوآنزیم نیکوتین آمید آدنین دی‌نوکلئوتید (NAD) و نیکوتین آمید آدنین دی‌نوکلئوتید فسفات (NADP) شرکت دارد.
ویتامین B9
اسید فولیک که به نام‌های فولات یا ویتامین B۹ نیز خوانده می‌شود برای بسیاری از اعمال بدن از جمله سلامتی سیستم عصبی، خون و یاخته‌ها حیاتی و اساسی است. این ویتامین بدن را در مقابل بیماری‌های قلبی، نقصهای مادر زادی، پوکی استخوان و سرطان‌های مشخصی حفظ می‌کند.
ویتامین B5
ویتامین B5 یا اسید پانتوتِنیک یکی از ویتامین‌های گروه ب است. نام این ویتامین از کلمهٔ یونانی پانتوتن (به یونانی: παντόθεν) به معنای از همه جا ریشه می‌گیرد. علت این نام‌گذاری این است که مقدار کمی از این ویتامین در تقریباً همهٔ غذاها یافت می‌شود.این ویتامین محلول در آب است و در ترکیب با سیستیمین و ATP ، کوآنزیم آ را به وجود می‌آورد.تبدیل اسید پانتوتنیک (ویتامین B5) به فسفوپنتتین توسط آنزیم پنتوتنات کیناز اولین مرحله در تولید کوآنزیم آ در جانداران است. ویتامین B5 برای متابولیسم کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها ضروری است و در سنتز هورمون‌ها نقش دارد. به علاوه، این ویتامین موجب رشد و مقاومت پوست و غشاهای مخاطی می‌شد. ویتامین B5 توسط گرما از بین می‌رود.3
پی نوشت:
1.www.hidoctor.ir
2.www.jamejamonline.ir
3.www.ah.kmu.ac.ir
