كاغذهاي الكترونيكي
نويسنده:نوشين هژبرنژاد
از زماني كه يوهانس گوتنبرگ اولين دستگاه چاپ را در سال 1398 ميلادي اختراع كرد تاكنون صنعت نشر، تغيير و تحولات فراواني را پشت سر گذاشته، ولي به نظر مي‌رسد با پيدايش صفحات الكترونيكي عرصه جديدي در اين زمينه ايجاد شده است.
تصور اينكه شما بتوانيد 2500 كتاب را در وسيله‌اي بسيار سبك و انعطاف‌پذير دايما با خود داشته باشيد و يا به جاي خريد روزنامه‌ها و مجلات گوناگون طي روز، تنها با داشتن اين وسيله، مطالب مورد نظرتان را دريافت كنيد، بسيار جالب است. وسيله‌اي كه قابليت لوله و تا شدن را نيز داشته باشد.
اولين بارNick Sheridon در سال 1970 صفحات الكترونيكي يا e-paperرا ابداع كرد و آن را Gyricon نام نهاد. از آن زمان تاكنون طراحي، ساخت، عرضه و استقبال از اين نمايشگرهاي الكترونيكي روز به روز افزايش يافته است. امروزه اخبار و اطلاعات زيادي در رابطه با اين تكنولوژي كه انقلابي در حوزه‌هاي متفاوت و گوناگون به وجود آورده است، يافت مي شود.
اين صفحات جديد نه تنها براي افراد، بلكه براي محيط زيست نيز بسيار پرفايده و سودمند‌اند. كارشناسان معتقدند به دليل مزاياي بسيار بالاي اين وسيله كوچك، در آينده شاهد تحولات گسترده‌اي در زمينه‌هاي گوناگون خواهيم بود. اين وسيله براي جستجو، ذخيره و نمايش اطلاعات نياز به انرژي مصرفي كمي دارد و با باتري‌هاي مخصوصي شارژ مي شود كه اين مسئله خود از لحاظ مصرف منابع انرژي كه امروزه از چالش‌هاي محيط‌زيست است، بسيار حائز اهميت مي‌باشد.
سازندگان صفحات الكترونيكي جديد، مدعي‌اند با اضافه كردن چندين شاخص ويژه، گام‌هاي مهم و تازه‌اي در اين زمينه برداشته‌اند. در صفحات جديد، نمايشگر بسيار شفاف است و به گونه‌اي طراحي شده كه مانند صفحه كامپيوتر يا LCDچشم را خسته نمي‌كند. نور تابيده شده از صفحات الكترونيكي به چشم بيننده، كاملا شبيه نور تابيده شده از كاغذهاي معمولي است.
تصاوير از كيفيت بالايي برخوردارند و نور زمينه آن، به صورت متمركز به چشم مي‌رسد و تغيير زاويه ديد بيننده نسبت به نمايشگر، تفاوتي در ديد فرد نسبت به صفحه ايجاد نمي‌كند. حتي اگر اين صفحات در معرض تابش نور مستقيم خورشيد يا محيط قرار گيرند، از لحاظ ديد مشكلي ايجاد نمي‌كنند. در حالي كه در مانيتورهاي كامپيوتري ياLCD ، نه تنها زاويه ديد فرد نسبت به نمايشگر، در صحيح ديدن مطالب مهم است، بلكه به دليل پخش نور از روي صفحه، خستگي مفرطي در چشم‌ها ايجاد مي‌شود. طبق نظرسنجي به دست آمده، افراد هنگام مطالعه كردن از طريق صفحات الكترونيكي، تفاوت زيادي با صفحات كاغذي احساس نمي‌كنند.
در طراحي اين نمايشگرها، صفحات نازك سيليكوني به كار رفته است كه در مايع سيال روغني قرار دارند؛ به گونه‌اي كه آزادانه قابليت حركت و چرخش پيدا مي‌كنند. با برقراري ولتاژ و قطبي شدن محيط، ذرات معلق جابه‌جا مي‌شوند. اگر ولتاژ وارد شده مثبت باشد ذرات سفيد رنگ و اگر منفي باشد، ذرات سياه رنگ روي سطح قرار مي‌گيرند. تغيير ولتاژ و جابه‌جايي ذرات معلق در سيال، در كسري از ثانيه رخ مي‌دهد و باعث ظاهر شدن متن يا تصوير مي‌شود.
به دليل استفاده از طيف وسيعي از رنگ‌هاي حد واسط، به جاي به كاربردن طيف رنگ‌هاي اصلي – كه اصطلاحا آن را RGB(قرمز، سبز و آبي) مي‌نامند- كيفيت نمايش متن و تصوير در اين صفحات بسيار بالاست. در واقع اين سيستم به گونه‌اي طراحي شده كه بيش از نيمي از نقاط صفحه، به عنوان نقاط فرعي مي‌باشند كه روي دو رنگ متفاوت تغيير وضعيت مي‌دهند و قابليت كنترل رنگ‌ها را در محيط سيال روغني بالا مي‌برند. نتيجه آن، تابش رنگ مورد نظر خواهد بود. نمونه آن، ايجاد رنگ سرمه اي يا زرشكي روشن و ... است. اين تكنولوژي راelectro-wetting مي‌نامند. بدين معني كه تمامي نقاط سطحي محدود، كه با سيال آب و روغن پر شده است، از طريق ولتاژ كنترل مي شود.
قابليت ارتجاعي اين صفحات كه از پلاستيكي الكترونيكي ساخته شده، ويژگي بارزي است كه حملونقل آن را آسان مي‌كند. همچنين به دليل داشتن صفحه نمايشگر لمسي، استفاده از اين وسيله براي هر فرد بسيار آسان است. اين صفحات در نمايش اطلاعات اعم از متن، تصوير و فيلم از سرعت مناسبي برخوردارند. البته شركت‌هاي سازنده در جهت تقويت سرعت دسترسي به اطلاعات، به ويژه فيلم‌هاي ويديويي همچنان به تلاش خود ادامه مي‌دهند. از ديگر امكانات اين صفحات، ذخيره سازي مناسب اطلاعات در آنهاست.
برخي دولت‌ها از اين تكنولوژي حمايت و استقبال فراواني كرده‌اند. به عنوان نمونه در نمايشگاه كتاب فرانكفورت، 7 جايزه براي كتاب‌هاي الكترونيكي در نظر گرفته شده است. در همين زمينه سايت‌هاي فراواني وجود دارند كه نويسندگان، به ويژه نويسندگان تازه‌كار را تشويق به انتشار كتاب به صورت ديجيتالي مي‌كنند. انتشاراتTime Warner با ايجاد سايتwww.ipublish.com از كساني كه بخواهند كتابشان را به صورت الكترونيكي انتشار دهند، حمايت مي‌كند.
انواع كاربردهاي صفحات الكترونيكي را مي‌توان در چند گروه بيان كرد: نوعي از آن به نام Digital schoolbooksمعروف است.
در سال 2007 يك كارشناس هلندي در يك پروژه آزمايشي اين صفحات الكترونيكي را به صورت كتاب درسي در چند دبيرستان به كار برد و نتايج قابل توجهي به دست آورد. دانش‌آموزان با علاقه فراوان از اين وسيله استفاده مي‌كردند و نتايج بسيار مطلوبي از نمرات خود به دست آوردند. حملونقل آن نسبت به كتاب‌هاي درسي روزانه‌شان بسيار آسان‌تر بود و ... از طرفي او به طور اصولي ثابت كرد كه با كاربرد صفحات الكترونيكي، كاهش قابل توجهي در هزينه هاي مدرسه ايجاد خواهد شد.
نوع ديگر صفحات الكترونيكيe-book يا به اصطلاح كتاب الكترونيكي است. شركت sonyيكي از فعالان در اين زمينه، در سال 2006 كتاب الكترونيكي 500- PRSرا توليد كرد و در سال 2007 ورژن جديد آن 505-PRS و در نهايت آخرين مدل آن 700- PRS را در سال 2008 به بازار عرضه كرد. اين كتاب‌هاي الكترونيكي داراي صفحه نمايشگر لمسي و از لحاظ ديد چشم بسيار مناسب بودند.
Amazonامروزه به سايت خريد و فروش، به ويژه خريد كتاب به صورت اينترنتي مشهور است. اين سايت كتاب‌هاي گوناگون را به صورت فايل‌هايPDF به فروش مي‌رساند. برخي از كتاب‌ها هنگام چاپ اوليه، با اجازه ناشر به صورت اينترنتي در اين سايت پيش فروش مي شوند. هزاران كتاب ناياب كه تاكنون در كتابخانه‌ها يا مجموعه‌هاي خصوصي موجود بوده، امروزه به صورت صفحات ديجيتالي به سهولت در دسترس افراد قرار دارد. آمازون با اين روش توانسته متقاضيان فراواني را در سطح دنيا به خود جلب كند. در سال 2007 اين سايت با عرضه كتاب الكترونيكي به نامKindle كه داراي صفحه نمايشي كاغذي شكل است، تحولي در اين زمينه ايجاد كرد. ابتدا اين شركت 1 Kindle سپس 2 Kindle و در نهايت در سال 2009،Kindle Dx را به بازار عرضه كرد. صفحه نمايشگر آن در ابعاد 600 در 800 اينچ است و از قدرت تفكيك‌پذيري بالايي برخوردار است. كار با اين وسيله بسيار راحت است و نياز به اطلاعات تخصصي ندارد. كاربران مي‌توانند با افزيش حجم حافظه، اطلاعات بيشتري را ذخيره‌سازي نمايند.
نوعي ديگر از صفحات الكترونيكي روزنامه ديجيتالي مي‌باشد. اولين بار در سال 2006 روزنامهDe Tijd در كشور بلژيك به صورت الكترونيكي و البته براي عده محدودي از مشتركين، منتشر شد. در سال 2007 نيز روزنامهLes Echos در كشور فرانسه، دستگاه قابل حمل و كوچكي عرضه نمود كه تنها 176 گرم وزن داشت و مشتركين مي‌توانستند مطالب روزنامه را به صورت الكترونيكي دريافت كند.
iRexi liad نوع ديگري از اين صفحات است كه به زبانHTML طراحي شده و متون آن در فرمتPDF مي‌باشد. از سال 2008 روزنامه هلنديNRC Handelsblad براي مشتركين خود اطلاعات را بدين صورت ارسال مي‌كند.
از مهم‌ترين مزاياي مجلات الكترونيك، اطلاع‌رساني لحظه اي، دسترسي سريع به اطلاعات و پايين آوردن هزينه‌ها مي‌باشد. از طرفي داشتن تصوير، فيلم و صدا، همراه با متن، از ديگر محاسن آنهاست. در واقع برخلاف روزنامه‌هاي فعلي كه در صفحات آنها تنها عكس‌هاي مرتبط را بين متون قرار مي دهند، در روزنامه‌هاي الكترونيكي، فيلم‌هاي مرتبط نيز با دسترسي و دريافت آسان، در اختيار مخاطبان قرار مي‌گيرد. ناگفته نماند كه خواننده قادر است از ميان حجم عظيم اطلاعات دريافتي، انتخاب‌گر اصلح براساس سليقه خود باشد. استفاده از اين روش به يقين بسيار جذاب مي‌باشد. صفحات الكترونيكي، دگرگوني اساسي در نظام آموزشي، روزنامه‌نگاري، كتابداري، صنعت چاپ و نشر، تبليغات و موارد متعدد ديگري ايجاد خواهند كرد و از طرفي سود بيشتر آن مربوط به محيط زيست مي‌باشد.
با يك بررسي ساده مي‌توان تخمين زد كه كاربرد صفحات الكترونيكي در مقياس وسيع، چه منافع چشم‌گيري براي طبيعت و محيط زيست ميتواند داشته باشد. به طور حتم منابع طبيعي و جنگل‌ها، بيش از اين دستخوش نابودي قرار نمي‌گيرند. روند تخريب درختان كه به منظور تهيه كاغذ انجام مي شود، تا حد زيادي متوقف خواهد شد. كارشناسان معتقدند اين صفحات در آينده به دليل اندازه بسيار كوچك و ذخيره حجم زيادي از اطلاعات، همراه با مصرف پايين انرژي، در زندگي روزمره انسان‌ها، از برچسب قيمت‌ها در فروشگاه‌ها گرفته تا جدول زماني ايستگاه‌هاي اتوبوس، بيل‌بوردها، گوشي‌هاي تلفن همراه و بسياري موارد ديگر به كار مي‌آيند و باعث تحولات شايان توجهي مي شوند. هم اكنون گوشي3 Motorola FONE F با حذف نورهاي پيش زمينه، در صفحه نمايشگر خود تغييراتي ايجاد كرده است. اهميت اين صفحات از جنبه‌اي ديگر، دسترسي آسان‌تر همه اقشار مردم، به كتاب خواهد بود.
منبع:نشريه دنياي کامپيوتر و ارتباطات ،شماره 80
/س
تصور اينكه شما بتوانيد 2500 كتاب را در وسيله‌اي بسيار سبك و انعطاف‌پذير دايما با خود داشته باشيد و يا به جاي خريد روزنامه‌ها و مجلات گوناگون طي روز، تنها با داشتن اين وسيله، مطالب مورد نظرتان را دريافت كنيد، بسيار جالب است. وسيله‌اي كه قابليت لوله و تا شدن را نيز داشته باشد.
اولين بارNick Sheridon در سال 1970 صفحات الكترونيكي يا e-paperرا ابداع كرد و آن را Gyricon نام نهاد. از آن زمان تاكنون طراحي، ساخت، عرضه و استقبال از اين نمايشگرهاي الكترونيكي روز به روز افزايش يافته است. امروزه اخبار و اطلاعات زيادي در رابطه با اين تكنولوژي كه انقلابي در حوزه‌هاي متفاوت و گوناگون به وجود آورده است، يافت مي شود.
اين صفحات جديد نه تنها براي افراد، بلكه براي محيط زيست نيز بسيار پرفايده و سودمند‌اند. كارشناسان معتقدند به دليل مزاياي بسيار بالاي اين وسيله كوچك، در آينده شاهد تحولات گسترده‌اي در زمينه‌هاي گوناگون خواهيم بود. اين وسيله براي جستجو، ذخيره و نمايش اطلاعات نياز به انرژي مصرفي كمي دارد و با باتري‌هاي مخصوصي شارژ مي شود كه اين مسئله خود از لحاظ مصرف منابع انرژي كه امروزه از چالش‌هاي محيط‌زيست است، بسيار حائز اهميت مي‌باشد.
سازندگان صفحات الكترونيكي جديد، مدعي‌اند با اضافه كردن چندين شاخص ويژه، گام‌هاي مهم و تازه‌اي در اين زمينه برداشته‌اند. در صفحات جديد، نمايشگر بسيار شفاف است و به گونه‌اي طراحي شده كه مانند صفحه كامپيوتر يا LCDچشم را خسته نمي‌كند. نور تابيده شده از صفحات الكترونيكي به چشم بيننده، كاملا شبيه نور تابيده شده از كاغذهاي معمولي است.
تصاوير از كيفيت بالايي برخوردارند و نور زمينه آن، به صورت متمركز به چشم مي‌رسد و تغيير زاويه ديد بيننده نسبت به نمايشگر، تفاوتي در ديد فرد نسبت به صفحه ايجاد نمي‌كند. حتي اگر اين صفحات در معرض تابش نور مستقيم خورشيد يا محيط قرار گيرند، از لحاظ ديد مشكلي ايجاد نمي‌كنند. در حالي كه در مانيتورهاي كامپيوتري ياLCD ، نه تنها زاويه ديد فرد نسبت به نمايشگر، در صحيح ديدن مطالب مهم است، بلكه به دليل پخش نور از روي صفحه، خستگي مفرطي در چشم‌ها ايجاد مي‌شود. طبق نظرسنجي به دست آمده، افراد هنگام مطالعه كردن از طريق صفحات الكترونيكي، تفاوت زيادي با صفحات كاغذي احساس نمي‌كنند.
در طراحي اين نمايشگرها، صفحات نازك سيليكوني به كار رفته است كه در مايع سيال روغني قرار دارند؛ به گونه‌اي كه آزادانه قابليت حركت و چرخش پيدا مي‌كنند. با برقراري ولتاژ و قطبي شدن محيط، ذرات معلق جابه‌جا مي‌شوند. اگر ولتاژ وارد شده مثبت باشد ذرات سفيد رنگ و اگر منفي باشد، ذرات سياه رنگ روي سطح قرار مي‌گيرند. تغيير ولتاژ و جابه‌جايي ذرات معلق در سيال، در كسري از ثانيه رخ مي‌دهد و باعث ظاهر شدن متن يا تصوير مي‌شود.
به دليل استفاده از طيف وسيعي از رنگ‌هاي حد واسط، به جاي به كاربردن طيف رنگ‌هاي اصلي – كه اصطلاحا آن را RGB(قرمز، سبز و آبي) مي‌نامند- كيفيت نمايش متن و تصوير در اين صفحات بسيار بالاست. در واقع اين سيستم به گونه‌اي طراحي شده كه بيش از نيمي از نقاط صفحه، به عنوان نقاط فرعي مي‌باشند كه روي دو رنگ متفاوت تغيير وضعيت مي‌دهند و قابليت كنترل رنگ‌ها را در محيط سيال روغني بالا مي‌برند. نتيجه آن، تابش رنگ مورد نظر خواهد بود. نمونه آن، ايجاد رنگ سرمه اي يا زرشكي روشن و ... است. اين تكنولوژي راelectro-wetting مي‌نامند. بدين معني كه تمامي نقاط سطحي محدود، كه با سيال آب و روغن پر شده است، از طريق ولتاژ كنترل مي شود.
قابليت ارتجاعي اين صفحات كه از پلاستيكي الكترونيكي ساخته شده، ويژگي بارزي است كه حملونقل آن را آسان مي‌كند. همچنين به دليل داشتن صفحه نمايشگر لمسي، استفاده از اين وسيله براي هر فرد بسيار آسان است. اين صفحات در نمايش اطلاعات اعم از متن، تصوير و فيلم از سرعت مناسبي برخوردارند. البته شركت‌هاي سازنده در جهت تقويت سرعت دسترسي به اطلاعات، به ويژه فيلم‌هاي ويديويي همچنان به تلاش خود ادامه مي‌دهند. از ديگر امكانات اين صفحات، ذخيره سازي مناسب اطلاعات در آنهاست.
برخي دولت‌ها از اين تكنولوژي حمايت و استقبال فراواني كرده‌اند. به عنوان نمونه در نمايشگاه كتاب فرانكفورت، 7 جايزه براي كتاب‌هاي الكترونيكي در نظر گرفته شده است. در همين زمينه سايت‌هاي فراواني وجود دارند كه نويسندگان، به ويژه نويسندگان تازه‌كار را تشويق به انتشار كتاب به صورت ديجيتالي مي‌كنند. انتشاراتTime Warner با ايجاد سايتwww.ipublish.com از كساني كه بخواهند كتابشان را به صورت الكترونيكي انتشار دهند، حمايت مي‌كند.
انواع كاربردهاي صفحات الكترونيكي را مي‌توان در چند گروه بيان كرد: نوعي از آن به نام Digital schoolbooksمعروف است.
در سال 2007 يك كارشناس هلندي در يك پروژه آزمايشي اين صفحات الكترونيكي را به صورت كتاب درسي در چند دبيرستان به كار برد و نتايج قابل توجهي به دست آورد. دانش‌آموزان با علاقه فراوان از اين وسيله استفاده مي‌كردند و نتايج بسيار مطلوبي از نمرات خود به دست آوردند. حملونقل آن نسبت به كتاب‌هاي درسي روزانه‌شان بسيار آسان‌تر بود و ... از طرفي او به طور اصولي ثابت كرد كه با كاربرد صفحات الكترونيكي، كاهش قابل توجهي در هزينه هاي مدرسه ايجاد خواهد شد.
نوع ديگر صفحات الكترونيكيe-book يا به اصطلاح كتاب الكترونيكي است. شركت sonyيكي از فعالان در اين زمينه، در سال 2006 كتاب الكترونيكي 500- PRSرا توليد كرد و در سال 2007 ورژن جديد آن 505-PRS و در نهايت آخرين مدل آن 700- PRS را در سال 2008 به بازار عرضه كرد. اين كتاب‌هاي الكترونيكي داراي صفحه نمايشگر لمسي و از لحاظ ديد چشم بسيار مناسب بودند.
Amazonامروزه به سايت خريد و فروش، به ويژه خريد كتاب به صورت اينترنتي مشهور است. اين سايت كتاب‌هاي گوناگون را به صورت فايل‌هايPDF به فروش مي‌رساند. برخي از كتاب‌ها هنگام چاپ اوليه، با اجازه ناشر به صورت اينترنتي در اين سايت پيش فروش مي شوند. هزاران كتاب ناياب كه تاكنون در كتابخانه‌ها يا مجموعه‌هاي خصوصي موجود بوده، امروزه به صورت صفحات ديجيتالي به سهولت در دسترس افراد قرار دارد. آمازون با اين روش توانسته متقاضيان فراواني را در سطح دنيا به خود جلب كند. در سال 2007 اين سايت با عرضه كتاب الكترونيكي به نامKindle كه داراي صفحه نمايشي كاغذي شكل است، تحولي در اين زمينه ايجاد كرد. ابتدا اين شركت 1 Kindle سپس 2 Kindle و در نهايت در سال 2009،Kindle Dx را به بازار عرضه كرد. صفحه نمايشگر آن در ابعاد 600 در 800 اينچ است و از قدرت تفكيك‌پذيري بالايي برخوردار است. كار با اين وسيله بسيار راحت است و نياز به اطلاعات تخصصي ندارد. كاربران مي‌توانند با افزيش حجم حافظه، اطلاعات بيشتري را ذخيره‌سازي نمايند.
نوعي ديگر از صفحات الكترونيكي روزنامه ديجيتالي مي‌باشد. اولين بار در سال 2006 روزنامهDe Tijd در كشور بلژيك به صورت الكترونيكي و البته براي عده محدودي از مشتركين، منتشر شد. در سال 2007 نيز روزنامهLes Echos در كشور فرانسه، دستگاه قابل حمل و كوچكي عرضه نمود كه تنها 176 گرم وزن داشت و مشتركين مي‌توانستند مطالب روزنامه را به صورت الكترونيكي دريافت كند.
iRexi liad نوع ديگري از اين صفحات است كه به زبانHTML طراحي شده و متون آن در فرمتPDF مي‌باشد. از سال 2008 روزنامه هلنديNRC Handelsblad براي مشتركين خود اطلاعات را بدين صورت ارسال مي‌كند.
از مهم‌ترين مزاياي مجلات الكترونيك، اطلاع‌رساني لحظه اي، دسترسي سريع به اطلاعات و پايين آوردن هزينه‌ها مي‌باشد. از طرفي داشتن تصوير، فيلم و صدا، همراه با متن، از ديگر محاسن آنهاست. در واقع برخلاف روزنامه‌هاي فعلي كه در صفحات آنها تنها عكس‌هاي مرتبط را بين متون قرار مي دهند، در روزنامه‌هاي الكترونيكي، فيلم‌هاي مرتبط نيز با دسترسي و دريافت آسان، در اختيار مخاطبان قرار مي‌گيرد. ناگفته نماند كه خواننده قادر است از ميان حجم عظيم اطلاعات دريافتي، انتخاب‌گر اصلح براساس سليقه خود باشد. استفاده از اين روش به يقين بسيار جذاب مي‌باشد. صفحات الكترونيكي، دگرگوني اساسي در نظام آموزشي، روزنامه‌نگاري، كتابداري، صنعت چاپ و نشر، تبليغات و موارد متعدد ديگري ايجاد خواهند كرد و از طرفي سود بيشتر آن مربوط به محيط زيست مي‌باشد.
با يك بررسي ساده مي‌توان تخمين زد كه كاربرد صفحات الكترونيكي در مقياس وسيع، چه منافع چشم‌گيري براي طبيعت و محيط زيست ميتواند داشته باشد. به طور حتم منابع طبيعي و جنگل‌ها، بيش از اين دستخوش نابودي قرار نمي‌گيرند. روند تخريب درختان كه به منظور تهيه كاغذ انجام مي شود، تا حد زيادي متوقف خواهد شد. كارشناسان معتقدند اين صفحات در آينده به دليل اندازه بسيار كوچك و ذخيره حجم زيادي از اطلاعات، همراه با مصرف پايين انرژي، در زندگي روزمره انسان‌ها، از برچسب قيمت‌ها در فروشگاه‌ها گرفته تا جدول زماني ايستگاه‌هاي اتوبوس، بيل‌بوردها، گوشي‌هاي تلفن همراه و بسياري موارد ديگر به كار مي‌آيند و باعث تحولات شايان توجهي مي شوند. هم اكنون گوشي3 Motorola FONE F با حذف نورهاي پيش زمينه، در صفحه نمايشگر خود تغييراتي ايجاد كرده است. اهميت اين صفحات از جنبه‌اي ديگر، دسترسي آسان‌تر همه اقشار مردم، به كتاب خواهد بود.
منبع:نشريه دنياي کامپيوتر و ارتباطات ،شماره 80
/س
