سکته مغزی و راهکارهای پیشگیری از آن

سکته مغزی چیست؟

سکته‌ی مغزی یک اورژانس پزشکی است، سکته‌ی مغزی زمانی اتفاق می‌افتد که جریان خون به مغز قطع شود. بدون خون و اکسیژن، سلول‌های مغز شروع به مردن می‌کنند. این عارضه می‌تواند باعث علائم جدی، نا توانایی‌های پایدار و حتی مرگ شود.

علائم سکته‌ مغزی

انواع مختلف سکته‌ی مغزی باعث ایجاد علائم مشابهی می‌شوند، زیرا هر کدام در جریان مغز تأثیر می‌گذارد. تنها راه برای تعیین نوع سکته مغزی از طریق تست‌های تصویربرداری است. نشانه‌ها و علائم هشدار دهنده سکته مغزی عبارت‌اند از:

ضعف، فلج یا بی حسی ناگهانی صورت، دست و یا پا که معمولاً در یک سمت بدن رخ می‌دهد.

اختلال در گفتار و یا حتی عدم توانائی در صحبت کردن

اختلال دید ناگهانی و یا دو بینی

سرگیجه، اختلال تعادل و یا اختلال در هماهنگی حرکات عضلات بدن

یک سردرد غیر معمول و ناگهانی که ممکن است همراه با سفتی گردن، درد صورت، درد در بین چشمان، استفراغ و یا تغییر سطح هوشیاری باشد

گیجی و یا اختلال در حافظه، درک فضائی و یا مشکل در درک مسائل فکری

سردرگمی ناگهانی

راه رفتن، سرگیجه ناگهانی یا از دست دادن هماهنگی

تاری دید در یک یا هر دو چشم 1

علل بروز سکته مغزی چیست؟

ضخیم و سخت شدن دیواره رگ های خونی به دنبال پلاکت های ساخته شده از چربی، کلسیم، کلسترول و ...

فشار خون بالا

کلسترول بالا

دیابت

چاقی

استعمال دخانیات

عدم انجام فعالیت بدنی مناسب و چاقی و اضافه وزن

عدم رعایت رژیم غذایی مناسب حاوی سبزیجات، میوه، غلات و ماهی (مصرف بیش از اندازه چربی ، نمک، کالری )

استفاده از قرص‌های پیشگیری از بارداری یا هورمون درمانی با قرص های حاوی استروژن.

سابقه شخصی و یا خانوادگی سکته مغزی، سکته قلبی یا حمله ایسکمیک گذرا 2

راهکارهای پیشگیری از سکته مغزی

ورزش و فعالیت بدنی

فعالیت بدنی و ورزش بطور منظم و حداقل هفته ای 5 روز به مدت 30 دقیقه نقش مهمی در افزایش سلامتی بدن و پیشگیری از بروز بیماری های قلبی و عروقی و سکته مغزی دارد.

با انجام پیاده روی روزانه که به سادگی قابل انجام است می توانید به افزایش سلامتی خود و پیشگیری از بسیاری از بیماری ها کمک کنید.

تغذیه مناسب

مصرف فراوان سبزیجات و میوه های تازه، فیبر ها و ویتامین های ضروری و اجتناب از مصرف غذاهای پرچرب و پر نمک ، غذاهای آماده و فست فود می تواند به کاهش خطر ابتلا به سکته مغزی کمک کند.

مصرف روغن های غیر اشباع و یا کمتر اشباع و نیز مواد حاوی امگا ۳ مانند ماهی نیز توسط متخصصان توصیه می شود.

کنترل فشار خون در محدوده طبیعی

متاسفانه با شیوع چاقی و مصرف بیش از حد انواع فست فودها و سایر مواد غذایی ناسالم فشار خون بالا در بسیاری از افراد جامعه و در سنین پایین شیوع بالایی پیدا کرده است.

فشار خون بالا یکی از مهم ترین عوامل خطر بروز سکته مغزی است که در بسیاری از مبتلایان به این عارضه وجود دارد.

همچنین در صورت ابتلای همزمان فرد به سایر عوامل خطر از جمله دیابت باید توجه بیشتری به فشار خون مبذول داشت.

ورزش منظم، کاهش مصرف نمک و چربی می تواند به کنترل فشار خون و جلوگیری از ابتلا به پرفشاری خون و پیشگیری از سکته مغزی کمک کند.

در صورتی که به فشار خون بالا مبتلا هستید باید تحت نظر متخصص قلب و عروق درمان دارویی را برای کاهش فشار خون دریافت کنید.

کنترل چربی خون

چربی خون بالا از موارد دیگر عوامل مهم خطرساز برای سکته های مغزی است که با توجه بی علامت بودن آن افراد چاق و دارای شاخص توده بدنی بالا بیاد بطور منظم از این لحاظ مورد بررسی قرار بگیرند.

کاهش وزن

افزایش وزن و چاقی یکی از عوامل خطر بروز بیماری های عروقی مانند سکته مغزی است که می تواند سبب افزایش خطر ابتلا به دیابت، فشارخون بالا و چربی خون بالا شود که خود آن ها نیز احتمال ابتلا به سکته مغزی را افزایش می دهند.

اصلاح سبک زندگی شامل افزایش فعالیت بدنی و اصلاح عادت های تغذیه ای نامناسب و سپس رژیم غذایی مناسب می تواند به کاهش وزن کمک کند.

اجتناب از مصرف دخانیات

کشیدن سیگار و مصرف سایر دخانیات از عوامل مهمی هستند که می توانند خطر ابتلا به سکته مغزی را افزایش دهند.

به گفته محققان پس از ترک مصرف سیگار و دخانیات، خطر بیماریهای عروقی از جمله سکته مغزی کاهش می یابد.

کنترل قند خون

افزایش قند خون یا دیابت یکی از بیماری های شایع است که ریسک ابتلا به سکته مغزی را افزایش می دهد.

اندازه گیری و آزمایش دوره ای قند خون ناشتا به همه افراد بزرگسال توصیه می شود تا در صورت افزایش قند خون با روش های مناسب نسبت به کاهش آن اقدام کرده و به پیشگیری از سکته مغزی کمک کنند.3

تشخیص سکته‌ی مغزی

در اولین قدم تیم درمان تلاش می‌کند که نوع سکته‌ی مغزی را مشخص کند. اولین کار انجام تصویر برداری به روش سی تی اسکن و یا دیگر روش‌ها است.همچنین پزشکان دلایل دیگر احتمالی بروز سکته‌ی مغزی از جمله تومور مغزی و یا دارویی خاص را بررسی خواهند کرد.

برخی از آزمایش‌ها و روش‌های تشخیصی احتمالی شامل:

معاینه‌ی بالینی: پزشک ضربان قلب و فشار خون فرد را چک می‌کند. همچنین برای بررسی آسیب احتمالی سیستم عصبی یک سری آزمایش‌های اولیه‌ی عصبی هم انجام خواهد شد.

آزمایش خون: خون فرد از نظر سرعت لخته شدن، میزان قند در آن و احتمال بروز عفونت بررسی خواهد شد.

سی تی اسکن: برای انجام روش سی تی اسکن از یک سری تصاویر اشعه ایکس برای ایجاد یک تصویر با جزئیات زیاد استفاده می‌شود. تصاویری که با این روش به دست می آید، خونریزی مغزی، سکته‌ی مغزی ایسکمیک، تومور مغزی و دیگر مشکلات را به خوبی نشان می‌دهد. برای نمایش رگ‌های خونی در گردن و مغز با جزئیات بیش‌تر و بهتر ممکن است محلولی رنگی به فرد تزریق شود.

ام آر آی : برای انجام روش ام آر آی از امواج رادیویی قوی و نیروی مغناطیسی برای نمایش جزئیات مغز استفاده می‌شود. با این روش بافت مغزی آسیب دیده به واسطه‌ی سکته‌ی مغزی ایسکمیک و هموراژیک قابل تشخیص است. برای نمایش بهتر سرخرگ و سیاهرگ‌ها و جریان خون ممکن است ماده‌ای رنگی به فرد تزریق شود.

سونوگرافی کاروتید : در این روش با کمک امواج صوتی می‌توان به تصویری دقیق از داخل سرخرگ کاروتید گردن دست پیدا کرد. این روش کمک می‌کند که پلاک‌ها و جریان خون درون این سرخرگ به راحتی بررسی شوند.

آنژیوگرافی مغز : انجام این تست چندان رایج نیست. در این روش پزشک از طریق شکاف کوچکی در کشاله‌ی ران ،سوزنی باریک و انعطاف پذیر را به سمت سرخرگ‌های بزرگی در کاروتید یا سرخرگ مهره‌ای هدایت می‌کند. بعد از آن پزشک محلولی رنگی را به خون تزریق می‌کند تا آن‌ها را در زیر تصویر اشعه عکس قابل نمایش کند. این روش تشخیصی تصویر دقیقی از سرخرگ‌های مغز و گردن به پزشک نشان می‌دهد.

اکوکاردیوگرافی : در این روش از امواج برای ایجاد تصویر دقیقی از قلب استفاده می‌شود و با کمک آن محل دقیق لخته‌های قلبی که می‌توانند به سمت مغز حرکت کرده و منجر به سکته شوند، مشخص خواهد شد. 1

درمان سکته مغزی

انجام اقدامات درمانی حداکثر تا سه ساعت پس از سکته مغزی می تواند احتمال موفقیت در بهبودی را افزایش دهد.

پس از دریافت درمان دارویی در بیمارستان و کنترل وضعیت بیمار توانبخشی با فیزیوتراپی از اهمیت زیادی برخوردار است.

فیزیوتراپی باید بسرعت آغاز شده و تا بهبود وضعیت بیمار و از بین رفتن عوارض ایجاد شده ادامه یابد.

متخصص فیزیوتراپی با توجه به شرایط بیمار برنامه درمانی مخصوصی را تنظیم می کند.

فیزیوتراپی در منزل برای بیماران مبتلا به سکته مغزی که دچار عوارض جسمی و حرکتی شده اند بسیار مناسب است.3

پی نوشت:
1.www.drdr.ir
2.www.darman.fums.ac.ir
3.www.iranpt.com