تومور مغزی چیست؟

تومور مغزی یک توده یا رشد سلول‌های غیر طبیعی در مغز است. تومورهای مغزی به صورت اولیه یا ثانویه هستند. تومور مغزی اولیه در مغز ایجاد می‌شود. بسیاری از تومورهای اولیه مغزی خوش خیم هستند. تومور مغزی ثانویه که به عنوان متاستاز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های سرطانی از یک عضو دیگر مانند ریه و سینه به مغز می‌رسند.

علائم تومور مغزی بستگی به محل و اندازه تومور دارد. برخی تومورها با آسیب رساندن به بافت مغزی باعث آسیب مستقیم می‌شوند و برخی از تومورها، باعث فشار بر بافت اطراف مغز می‌شوند.

انواع تومورهای مغزی

تومور مغزی به تومورهای مغزی اولیه و ثانویه تقسیم بندی می شوند، تومورهای اولیه شامل موارد زیر می‌شود:

نوروم آکوستیک
استروسیتوم
متاستاز مغزی
کارسینوم عضله کورئید
Craniopharyngioma
تومورهای Embryonal
Ependymoma
گلیوبلاستوما
گلیوما
Medulloblastoma
مننژیوم
Oligodendroglioma
تومورهای مغزی کودکان
پینه بلاستوما
تومورهای هیپوفیز

تومورهای مغزی ثانویه

تومورهای مغزی ثانویه اکثریت سرطان مغز را تشکیل می‌دهند. آنها در یک قسمت از بدن شروع به گسترش می‌کنند و با متاستاز به مغز می‌آیند. سرطان‌های زیر می‌تواند به مغز متاستاز کنند:

* سرطان ریه
* سرطان پستان
* سرطان کلیه
* سرطان پوست

تومورهای مغزی ثانویه همیشه بدخیم هستند. تومورهای خوش خیم از یک قسمت از بدن به بخش دیگر گسترش نمی‌یابند.

نشانه‌ها و علائم ایجاد تومور مغزی چیست؟

علائم تومور مغزی بستگی به محل و اندازه تومور دارد. برخی تومورها با آسیب رساندن به بافت مغزی باعث آسیب مستقیم می‌شوند و برخی از تومورها، باعث فشار بر بافت اطراف مغز می‌شوند. هنگامی که یک تومور رو به رشد روی بافت مغزی شما فشار می‌آورد علائم تومور مغزی قابل توجهی خواهید داشت.

سردرد یکی از نشانه‌‌های شایع تومور مغزی در یکی از حالت‌های زیر است:

* هنگام بیدار شدن بدتر شود
* در حالی که شما خواب هستید، رخ دهد
* به‌واسطه سرفه، عطسه کردن یا ورزش، بدتر می‌شود

متخصصان سرطان شناس بر این باور هستند زمانی که تومور در مغز رشد می کند، در اطراف آن آب یا ادم (تورم) تشکیل می شود. از آنجایی که جمجمه مانند یک جعبه محکم است، این تورم به مغز فشار آورده و باعث بروز سردردهای شدید می شود.

معمولا این قبیل سردردهای شدید، صبح ها و زمانی که فرد دراز کشیده است بروز می کنند. معمولا حالت تهوع و استفراغ نیز با این قبیل سردردها همراه است.

البته امکان دارد این سردردها و حالت تهوع تان ناشی از استرس و فشارهای روحی باشد. اما با مشاهده این علائم به پزشک مراجعه کرده و دلیل مشکل را بررسی کنید.

قدرت فهم، تکلم و حتی جهت یابی در بخشی از مغز کنترل می شود که «لوب پاریتال» نامیده می شود. اگر تومور در این ناحیه رشد کند، می تواند مانع از تحلیل و پردازش اطلاعات توسط حواس شود. در این صورت امکان دارد که بیمار دچار مشکل تکلم، جهت یابی و بخصوص عدم درک درست از وقایع شود.

همچنین ممکن است شما علائم تومور مغزی زیر را تجربه کنید:

* استفراغ
* بینایی تار یا دید دوگانه
لوب های پس سری(Lob occipital) بخش هایی از مغز هستند که بینایی را کنترل می کنند. در واقع منطقه درک بینایی هستند.

این لوب ها در قسمت عقب جمجمه قرار دارند و تشخیص تصاویر را کنترل می کنند. اگر تومور داخل یکی از این لوب ها قرار داشته باشد، می تواند باعث بروز اختلالات دید شود.

زمانی که عصب بینایی تحت تاثیر قرار می گیرد، امکان دارد بیمار دچار مشکلات بینایی شود، تا جایی که به دوبینی یا نابینایی منجر گردد.

این مشکل به تدریج بروز می کند و اگر خدای نکرده علائم وخیم شود، بینایی برنمی گردد. معمولا مشکلات بینایی ناشی از سکته مغزی قابل برگشت است، اما در تومورهای پیشرفته مغزی اگر نابینایی حاصل شود، معمولا برگشتی در کار نخواهد بود.

* گیجی
* تشنج (به ویژه در بزرگسالان)
* ضعف اندام یا بخشی از صورت
* تغییر در عملکرد ذهنی

سایر علائم تومور مغزی عبارت‌اند از:

* از دست دادن حافظه
* مشکل نوشتن یا خواندن
* تغییر در توانایی شنیدن، طعم یا بو
* کاهش هوشیاری که ممکن است شامل خواب آلودگی و از دست دادن هوشیاری باشد
* مشکل بلعیدن
* سرگیجه (مقاله‌ مربوط به علت سرگیجه را نیز بخوانید)
* مشکلات در چشم، شامل پلک زدن مداوم یا افتادگی پلک
* حرکات غیرقابل کنترل
* لرزش دست
* از دست دادن تعادل
* از دست دادن کنترل مثانه یا روده
* بی‌حسی یا سوزش در یک طرف بدن
* مشکل صحبت کردن یا درک آنچه دیگران می‌گویند

* تغییر خلق، شخصیت، احساسات و رفتار
در بدن ما هر آنچه مربوط به شخصیت انسان است، در لوب پیشانی یا فرونتال کنترل می شود. در واقع عمل صبر، تحمل، تصمیم گیری و غیره در لوب پیشانی پردازش می شود.

زمانی که توموری در این ناحیه جا خوش می کند، فرد رفتارهای از هم گسیخته و ناهماهنگ از خود نشان می دهد و حتی حافظه وی نیز دستخوش تغییرات و اختلالاتی می شود.امکان دارد فرد خویشتنداری خود را از دست داده و تبدیل به فردی با رفتارهای تهاجمی شود.

برخی بیماران، خط قرمزها و ممنوعیت ها و اخلاقیات را زیر پا می گذارند. حتی برخی از پزشکان شاهد این بوده اند بیمار مبتلا به تومور مغزی، در راهروی بیمارستان ادرار کرده است.

* مشکل در راه رفتن

* ضعف عضلانی در صورت، بازو، یا پا
حرکت های بدن ما در بخشی از مغز کنترل می شود که «مخچه» نام دارد. وجود تومور در این بخش از مغز، در روند دریافت پیام ها توسط حواس اختلال ایجاد کرده و باعث مشکلات حرکتی می شود. در این صورت بیمار در تنظیم حرکات بدنش دچار اشکال می شود و به اصطلاح تلوتلو می خورد.

اگر این علائم بعد از مدتی برطرف نشود، حتما به پزشک مراجعه کنید تا علت اصلی آن بررسی شود.

* مشکل تکلم و جهت یابی
قدرت فهم، تکلم و حتی جهت یابی در بخشی از مغز کنترل می شود که «لوب پاریتال» نامیده می شود. اگر تومور در این ناحیه رشد کند، می تواند مانع از تحلیل و پردازش اطلاعات توسط حواس شود.

در این صورت امکان دارد که بیمار دچار مشکل تکلم، جهت یابی و بخصوص عدم درک درست از وقایع شود.

اگر در خود و اطرافیان تان این علائم را مشاهده کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت تان مورد بررسی قرار گیرد.

* قطع قاعدگی در زنان
غده هیپوفیز واقع در مغز، ترشح برخی غدد داخلی بدن شامل غده تیروئید، بیضه ها و تخمدان ها را تنظیم می کند. زمانی که تومور در ناحیه هیپوفیز شکل می گیرد، می تواند باعث کاهش میزان این هورمون ها شود.

این غدد هورمون کمی ترشح می کنند و علائم بر حسب بیماری متغیر است، به عنوان مثال در خانم ها مشکل کاهش و یا حتی قطع کامل قاعدگی بروز می کند. اگر این مشکلات را در خودتان مشاهده کردید، حتما به پزشک مراجعه کنید.

* حملات صرع
مغز از نورون ها (سلول های عصبی) تشکیل می شود که پیام هایی را بین خود رد و بدل می کنند. زمانی که تومور در مغز تشکیل می شود، اختلالاتی در عملکرد نورون ها ایجاد شده و باعث نوعی اتصال های کوتاه می شود. در این صورت امکان بروز حملات صرع وجود دارد.

در صورتی که تومور مغزی در هیپوفیز ایجاد شود، علائم تومور مغزی عبارت‌اند از:

* تخلیه نوک پستان یا گالاکتوره
* اختلال قاعدگی در زنان
* توسعه بافت پستان در مردان
* بزرگ شدن دست و پا
* حساسیت به گرما یا سرد
* افزایش مقدار موی بدن یا هیرسوتیسم
* فشار خون پایین
* چاقی
* تغییر در دید، مانند تاری دید

گلیوما

به تومورهایی که منشا آن سلول گلیایی باشد، تومور گلیوما می گویند. این سلول ها معمولا:

* از ساختار سیستم عصبی مرکزی حمایت می کند
* مواد مغذی را به سیستم عصبی مرکزی می رساند
* ضایعات سلولی را پاکسازی می کند
* نورون های مرده را تجزیه می کند
* ممکن است گلیوما از انواع مختلف سلول گلیایی تشکیل شود.

انواع تومورهای ناشی از سلول گلیایی عبارتند از:

* تومورهای آستروسیت مانند آستروسیتما که منشا آن از مخ است
* تومورهای الیگودندروگلیال که معمولا در لوب پیش گیجگاهی دیده می شود
* گلیوبلاستوما که منشا آن بافت مغز است و شدیدترین نوع تومور است

علت تومور مغزی

تومورهای مغزی اولیه در خود مغز یا در بافت‌های نزدیک به آن، از قبیل غشاهای پوشش دهنده مغز (مننژ)، اعصاب جمجمه، غده هیپوفیز یا غدد پینه آل ایجاد می‌شوند.

تومورهای مغزی اولیه هنگامی شروع به رشد می‌کنند که جهش در DNA سلول‌های طبیعی رخ دهد. این جهش‌ها به سلول‌ها اجازه رشد و تقسیم شدن و افزایش تعداد سلول‌ها، بدون مرگ سلولی را می‌دهد. نتیجه توده‌ای از سلول‌های غیر طبیعی است که تومور مغزی را تشکیل می‌دهد. در بزرگسالان، تومورهای اولیه مغزی بسیار کمتر از تومورهای ثانویه مغزی هستند. انواع مختلفی از تومورهای اولیه مغز وجود دارد.

تومورهای ثانویه (متاستاز) تومورهایی هستند که از سرطان جاهای دیگر بدن به مغز گسترش می‌یابد. تومورهای مغزی ثانویه اغلب در افرادی که سابقه سرطان دارند، رخ می‌دهد؛ اما در موارد نادر، تومور متاستاز مغزی ممکن است اولین نشانه سرطان باشد که در جاهای دیگر بدن شما ایجاد شده است. در بزرگسالان، تومورهای مغزی ثانویه بسیار شایع تر از تومورهای اولیه مغز هستند. هر گونه سرطان می‌تواند به مغز منتقل شود، اما انواع رایج عبارت‌اند از:

سرطان سینه
سرطان کولون
سرطان کلیه
سرطان ریه
ملانوما

عوامل خطر برای تومور مغزی چیست؟

عوامل خطر برای تومورهای مغزی عبارت‌اند از:

سابقه خانوادگی: فقط حدود 5 تا 10 درصد از سرطان‌ها به صورت ژنتیکی به ارث می‌رسند. اگر چندین نفر در خانواده شما با تومور مغزی تشخیص داده شده‌اند، با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما می‌تواند یک مشاور ژنتیک معرفی کند.

سن: خطر ایجاد انواع تومورهای مغزی با افزایش سن، افزایش می‌یابد.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی: قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص، خطر ابتلا به سرطان مغز را افزایش می‌دهد.

قرار گرفتن در معرض اشعه: افرادی که در معرض تابش یونیزه قرار گرفته‌اند خطر ابتلا به تومورهای مغزی را افزایش می‌دهند.

تشخیص تومور مغزی

اگر مشکوک به علائم تومور مغزی هستید، پزشک ممکن است تعدادی از تست‌ها و روش‌های را برای تشخیص بهتر شرایط شما توصیه کند، از جمله:

امتحان عصبی: امتحان عصبی ممکن است بینایی، شنوایی، تعادل، هماهنگی، قدرت و رفلکس را مورد بررسی قرار دهد. دشواری در یک یا چند ناحیه ممکن است سرنخی درباره بخشی از مغز شما فراهم کند که توسط تومور مغزی آسیب دیده است.

آزمایشات تصویربرداری: تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) معمولاً برای کمک به تشخیص تومورهای مغزی استفاده می‌شود. تعدادی از قطعات اسکن MRI تخصصی – از جمله MRI عملکردی، MRI پرفیوژن و طیف سنجی رزونانس مغناطیسی – ممکن است به پزشک شما کمک کند تا تومور را ارزیابی کرده و برای درمان برنامه ریزی کند.

آزمایشات برای پیدا کردن سرطان در قسمت‌های دیگر بدن: اگر که تومور مغزی شما مشکوک به سرطان از ناحیه دیگر باشد، پزشک آزمایش‌ها و روش‌هایی را برای تعیین محل سرطان انجام می‌دهد. یک نمونه ممکن است اسکن CT یا PET باشد تا نشانه‌هایی از سرطان در جای دیگر را جستجو کند.

درمان تومور مغزی

درمان تومور مغزی به موارد زیر بستگی دارد:

* نوع تومور
* اندازه ی تومور
* محل تومور
* سلامت کلی بیمار

شایع ترین درمان تومور بدخیم مغز جراحی است. هدف از جراحی این است که بدون آسیب رساندن به قسمت های سالم مغز، تا جای ممکن سرطان برداشته شود. درحالی که محل بعضی از تومورها اجازه ی جراحی آسان و امن را می دهد، ممکن است تومورهای دیگر در قسمتی واقع شده باشند که میزان بداشتن تومور را محدود کند. حتی برداشتن قسمتی از تومور هم مفید واقع می شود.

خطرات جراحی مغز شامل عفونت و خونریزی است. تومورهای خوش خیم که خطر بالینی به همراه دارد هم با جراحی برداشته می شود. تومورهای مغزی متاستاز مطابق توصیه های مرتبط با نوع سرطان اصلی درمان می شوند.

می توان جراحی را در کنار روش های دیگر درمان مانند پرتودرمانی و شیمی درمانی انجام داد.

جسم درمانی، کاردرمانی و گفتاردرمانی به بهبود بیمار بعد از جراحی کمک می کند.

چشم انداز

چشم انداز تومور مغز به موارد زیر بستگی دارد:

* نوع تومور
* اندازه ی تومور
* محل تومور
* سلامت کلی بیمار

درمان زود هنگام مانع از بروز عوارضی می شود که با رشد تومور رخ می دهد و به جمجمه و بافت مغز فشار وارد می کند. اگر نگران علائمی که تجربه می کنید هستید، به دکتر مغز و اعصاب مراجعه کنید.

عمل جراحی

اگر تومور مغزی در جایی قرار بگیرد که قابل دسترسی باشد، جراح شما برای از بین بردن تومورهای مغزی، از روش جراحی استفاده می‌کند. در برخی موارد، تومورها کوچک و در دسترس هستند که از بافت مغز جدا می‌شوند. در موارد دیگر، تومورها نمی‌توانند از بافت اطراف جدا شوند یا در محدوده حساس مغز شما واقع هستند و جراحی خطرناک است.

در چنین شرایطی، پزشک راه حل دیگری برای از بین بردن تومور را پیشنهاد می‌کند. حتی از بین بردن یک قسمت از تومور مغزی، ممکن است به کاهش نشانه‌ها و علائم تومور مغزی کمک کند. جراحی برای از بین بردن تومور مغزی دارای خطراتی نظیر عفونت و خونریزی است. خطرات دیگر ممکن است به بخشی از مغز شما که تومور در آن قرار دارد بستگی داشته باشد. به عنوان مثال، جراحی یک تومور در نزدیکی اعصاب که به چشم متصل است، خطر از بین رفتن دید و بینایی را در پی خواهد داشت.

پرتو درمانی

پرتودرمانی با استفاده از پرتوهای پر انرژی مانند اشعه‌ایکس یا پروتون‌ها برای از بین بردن سلول‌های تومور مغزی انجام می‌شود. پرتوهای خارجی می‌تواند فقط روی ناحیه مغز که در آن تومور قرار دارد تمرکز کند یا می‌تواند به کل مغز شما (پرتودرمانی مغزی) اعمال شود.

تشعشع کل مغز معمولاً برای درمان سرطان است که از قسمت دیگری از بدن به مغز می‌رسد و تومورهای متعدد در مغز را تشکیل می‌دهد. عوارض جانبی پرتودرمانی بستگی به نوع و دوز اشعه‌ای که دریافت می‌کنید، دارد. عوارض جانبی رایج در طول یا بلافاصله پس از تابش شامل خستگی، سردرد، از دست دادن حافظه و تحریک پوست سر است.

شیمی درمانی

شیمی درمانی برای از بین بردن سلول‌های تومور استفاده می‌شود. داروهای شیمی درمانی می‌تواند به صورت خوراکی به صورت قرص یا تزریق داخل رگ (داخل وریدی) مصرف شود. عوارض جانبی شیمی درمانی بستگی به نوع و دوز داروهای مصرفی دارد. شیمی درمانی می‌تواند باعث تهوع، استفراغ و ریزش مو شود.

درمان دارویی هدفمند

درمان دارویی هدفمند روی ناهنجاری‌های خاص موجود در سلول‌های سرطانی تمرکز می‌کند. با مسدود کردن این ناهنجاری‌ها، درمان‌های هدفمند دارو می‌تواند موجب مرگ سلول‌های سرطانی شود. داروهای هدفمند برای انواع خاصی از تومورهای مغزی در دسترس هستند و بسیاری از آنها در آزمایشات بالینی مورد مطالعه قرار می‌گیرند. بسیاری از انواع مختلف درمان هدفمند در حال توسعه هستند.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت درمانکده
سایت بیتوته