در تاریخ 31 ژوئیه 2012، یک خاموشی گسترده شمال شرقی هند را در بر گرفت. در ساعت 1 بعدازظهر به وقت محلی، یک خط برق در ایالت مادیا پرادش بیش از حد بار و در نتیجه قطع شد. در حالی که شبکه تأمین برق تلاش می کرد این کمبود را جبران کند، خطوط دیگر دچار کاهش برق رسانی شد. تا ساعت 1:03، یک سری از خرابی ها، شبکه برق را به حالت آشفتگی سوق داده و منجر به بزرگترین خاموشی در تاریخ بشر شده بود. بیش از حدود 600 میلیون نفر، در نتیجه‌ی یک فروپاشی، به طور موقت، بی برق شدند.
این خاموشی کاملاً یاد آوری کننده این مسئله است که همه ما در برابر یک فروپاشی آشفته در اطراف بسیاری از سیستم های پیچیده فناوری که به آنها اعتماد داریم، آسیب پذیر هستیم. با این حال، با سرعتی زیاد به توسعه تکنولوژی های جدید قدرتمند ادامه می دهیم بدون این که کمتر فکر کنیم که چگونه پیچیدگی و در هم تنیدگی های متقابل آنها ممکن است در آینده (مثلاً بر اثر حادثه ای) باعث تلاشی و از هم باز شدگی آنها شود.
تصویر: تراشه نورومورفیک با حداکثر بار - معادل 400 میلیارد عملیات سیناپسی در ثانیه در وات. Day Donaldson, CC BY
جرأت بالای توانایی فناوری ما انسان ها در لیست ده فناوری برتر نو ظهور از مجمع جهانی اقتصاد (WEF) منعکس شده است. این لیست شامل پیشرفت هایی در مهندسی ژنتیک و استفاده از توالی یابی و دیجیتالی سازی سریع DNA برای مراقبت های بهداشتی شخصی، پیشرفت های در هوش مصنوعی، در تراشه های رایانه ای نورومورفیک که از مغز انسان تقلید می کنند، و در روباتیک پیشرفته است.
قیمت نو آوریِ غیر مسئولانه، بهایی است که فقط ممکن است آن قدر بزرگ باشد که نتوان با آن زندگی کرد.این لیست که هدف از ارائه آن، افزایش آگاهی در مورد مزایای احتمالی و دام های احتمالی پیرامون روندهای نو ظهور فناوری است، شاهدی تأثیر گذار بر سرعت تغییر توانایی ما در کنترل و دستکاری جهان پیرامونمان است. با این وجود خطرات ذاتی نوآوریِ فراری و نیاز به توسعه مسئولانه فناوری های نو ظهور را نیز برجسته می کند.
تصویر: ده فناوری برتر 2015 مجمع جهانی اقتصاد جهانی. World Economic Forum/Andrew Maynard, CC BY-NC-SA
نوآوری به طور خودکار، خوب نیست
به عنوان مثال هوش مصنوعی (AI) - یکی از این ده فناوری برتر WEF - را در نظر بگیرید. ایلون ماسک و استفان هاوکینگ هشدار داده اند که خطراتِ هوش مصنوعیِ خارج از کنترل وجود دارد. آنها نامه سرگشاده ای را امضا کردند که در آن فرصت ها و چالش های ایجاد هوش مصنوعی قوی و مفید برجسته شده است. این نامه تأیید می کند که، بدون آینده نگری و توجه کافی، وعده AI در مورد تقویت قابل توجه هوش انسان که می خواهیم بیماری را ریشه کن کنیم، از منابع موجود بهتر استفاده کنیم، و کیفیت زندگی را بهبود ببخشیم، می تواند با بروز مشکلات پیش بینی نشده تضعیف شود. به عنوان مثال، خطرات سلاح های خود گردانی که به صورتی بدخواهانه برنامه ریزی می شوند، یا ماشین های هوشمندی که نمی فهمند یا ارزش های انسانی را در نظر نمی گیرند، را تصور کنید.سایر فناوری های موجود در ده فناوری برتر WEF نیز چالش های مشابهی دارند. هواپیماهای بدون سرنشین نگرانی هایی را در مورد امنیت و حریم خصوصی ایجاد می کنند. ژنوم دیجیتال، ما را به رفتارهای تبعیض آمیز شبه گاتاکا، که مبتنی بر DNA ی ماست، نزدیک می کند. تکنیک های دقیق مهندسی ژنتیک، امکان طراحی مجدد و باز آفرینی موجودات زنده، که از نظر اخلاقی موضوعی پیچیده است، را فراهم می کنند. روش های تولید افزودنی مانند چاپ 3 بعدی چالش های جدیدی را در مورد استفاده ایمن از مواد و فرآیندهای بدیع ایجاد می کند.
این فناوری ها ذاتاً ایمن و مطمئن نیستند. با این وجود به دلیل مزایای بالقوه آنها بسیار مهم هستند.
تصویر: تأمین حتی موارد اولیه ای مانند آب آشامیدنی تمیز برای همه افراد تضمین نشده است. شاون ، CC BY-NC-SA
برای رسیدگی به مشکلات جهان به فناوری نیاز داریم
با وجود نکات منفی احتمالی، جامعه به نو آوری در فناوری نیاز دارد. ما در جهانی زندگی می کنیم که یک میلیارد نفر هنوز بدون بهداشت اولیه هستند. بیش از شش میلیون کودک هر ساله قبل از رسیدن به پنج سالگی می میرند. بیش از 14٪ از مردم جهان با درآمد کمتر از 1.25 دلار در روز زندگی می کنند. بیش از 2.5 میلیارد نفر در معرض بیماری های عفونی مانند دنگ و مالاریا هستند. اطمینان از آب، غذا و انرژی کافی برای حفظ استانداردهای قابل قبول زندگی در سال های آینده چالش برانگیزتر خواهد شد.نوآوری در فناوری به تنهایی این چالش ها و مشکلات دیگر را حل نخواهد کرد. اما بدون آن، بسیاری از آنها به هیچ وجه حل نمی شوند.
بنابراین ما توانایی بستن کامل درب روی نقض های ناشی از فناوری های نو ظهور را نداریم. هر یک از ده فناوری برتر WEF نوید پیشرفت هایی را می دهد که زندگی را به سمت بهتر شدن تغییر می دهد. از پلاستیک های قابل بازیافت جدید، و فرآیندهای پیشرفته تولید گرفته تا امکان ارائه برنامه های متناسب با بهداشت شخصی. این فناوری ها تنها نوک هویدای کوه یخ نوآوری است که می تواند به ریشه کن کردن بیماری ها، و رفع فقر و نابرابری ها و حل برخی از مهمترین چالش های ما که در طول زمان بی سابقه اند کمک کند.
با این حال، نیت خوب به تنهایی تضمین نمی کند که ما از مزایای این پیشرفت تکنولوژیکی بهره مند شویم.
تکنولوژی، در خلأ ظاهر نمی شود
در ژانویه سال قبل، مرکز انعطاف پذیری استکهلم تحقیقاتی را منتشر کرد که نشان می دهد ما به سرعت سیاره خود را به سمت یک نقطه اوج مضرِ تحت فشار پیش می بریم. این مرکز قبلاً 9 مرز سیاره ای را شناسایی کرده بود که در محدوده آنها بشریت می تواند به توسعه و رشد خود ادامه دهد. آنها هشدار دادند که عبور از این مرزها "می تواند تغییرات محیطی ناگهانی یا غیر قابل برگشت ایجاد کند." به گفته محققان، به چهار تا از این مرزها (از جمله تغییر اقلیم و یکپارچگی زیست کره) اکنون در نتیجه فعالیت انسان تجاوز شده است.ما باید اطمینان حاصل کنیم که مسئولیتی آگاهانه در روند نو آوری - با شروع از محققان و مبتکران، و ادامه از طریق سرمایه گذاران و مصرف کنندگان – از ابتدا وجود دارد. فناوری های نو ظهور در حال تقویت این اتصال بین اقدامات و محیط زیست ما هستند. چه از طریق رویکردهای جدید برای کاهش تأثیرات زیست محیطی (به عنوان مثال توسعه فناوری های سلول سوختی یا مواد قابل بازیافت نو آورانه) و یا فناوری هایی که امکان ایجاد تغییر اساسی در فعل و انفعالات انسان و محیط را دارند (به عنوان مثال، کاربردهای AI و تولید توزیع شده)، یک پویایی صمیمی و پیچیده بین آسیب پذیری های سیاره ای و فناوری های جدید به وجود آمده است.
تصویر: وابستگی قوی و ضعیف بین ده فناوری برتر نو ظهور مجمع جهانی اقتصاد. مجمع جهانی اقتصاد / اندرو مینارد، CC BY-NC-SA
به این پیچیدگی، با توجه به این که فناوری های نو ظهور به یکدیگر بسیار وابسته اند، افزوده می شود. به عنوان مثال، توسعه هوش مصنوعی بر فناوری های نورومورفیک تأثیر می گذارد و نیز خود تحت تأثیر آنها قرار می گیرد، که به نوبه خود به هواپیماهای بدون سرنشین، نسل بعدی روباتیک و حتی ژنوم دیجیتال مربوط می شود. این، به نوبه خود، به مهندسی دقیق ژنتیک ربط پیدا می کند و از آن جا، ما به سرعت دو باره به AI متصل می شویم.
نتیجه، یک سیستم اجتماعی- فنی و زیست محیطی کاملاً بهم پیوسته است که پیچیدگی بسیار، آن را در برابر فروپاشی سریع، بی نظم و بالقوه فاجعه بار آسیب پذیر می سازد. همانند سایر سیستم های پیچیده، این سیستم، پایدار و قابل پیش بینی به نظر می رسد - تا زمانی که ناگهان این گونه نباشد. و این، ما را با مشکل رو به رو می کند.
تصویر: برای پیش بینی مشکلات باید در مورد فناوری های نو ظهور - از جمله تولید افزودنی، یا همان چاپ سه بعدی – بیشتر فکر کنیم. Creative Tools، CC BY
چگونه با مسئولیت پذیری نو آوری کنیم
در سال 2013، Stilgoe ، Owen و McNaughten چارچوبی را برای "نو آوری مسئولانه" منتشر کردند که می تواند به کاهش حداقل برخی از آسیب پذیری های مرتبط با افزایش سریع فناوری های نو ظهور قدرتمند کمک کند. آنها به عنوان بخشی از یک تحقیق در حال رشد در مورد نو آوری مسئولانه، مجموعه ای از توصیه ها را ارائه دادند که هدف آنها این بود که مبتکران، سیاست گذاران و سایرین بتوانند از طریق "مباشرت جمعی علم و نوآوری در حال حاضر" از آینده مراقبت کنند. در مرکز توصیه های آنها چهار "بعد" نوآوری مسئول وجود داشت:* پیش بینی موضوع های در حال ظهور
* انعطاف پذیری در مورد این که رویکردهای موجود چقدر خوب یا ضعیف هستند، که اطمینان دهنده توسعه مسئولانه فناوری های جدید است
* مشارکت ذی نفعان اصلی در تصمیم گیری ها
* پاسخگویی به خطرات و فرصت های ظهور نوآوری ها
دولت ها و سرمایه گذاران شروع به جدی گرفتن چنین ایده هایی می کنند - به عنوان مثال، برنامه چارچوب افق اتحادیه اروپا برای تحقیق و نو آوری شامل یک برنامه کاری خاص در زمینه تحقیقات مسئولانه و نوآوری است.
با این وجود اگر بخواهیم از ابتکار جمعی خود که ما را به پرتگاه استعاره ای شکست پر هرج و مرج هل می دهد اجتناب کنیم، رعایت موارد خیلی بیشتری لازم است.
تصویر: فناوری های جدید - مانند این نانو لوله های کربنی - باید با نگاه به نحوه تعامل آنها با سایر فناوری ها توسعه داده شوند. آزمایشگاه ملی شمال غربی اقیانوس آرام ، CC BY-NC-SA
مهم تر از همه این که ما باید اطمینان حاصل کنیم که مسئولیتی آگاهانه در روند نو آوری - با شروع از محققان و مبتکران ، و ادامه از طریق سرمایه گذاران و مصرف کنندگان – از ابتدا وجود دارد. با تکمیل این کار، جامعه باید نو آوری‌ای را که منجر به پیشرفت پایدار از نظر اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی می شود، تحریک و حمایت کند.
بزرگ ترین چالشی که ما با آن رو به رو هستیم، دور شدن از در نظرگرفتن فناوری های نو ظهور به صورت جداگانه، و سپس حرکت به سمت درک و پاسخ گویی به تعامل بسیار پیچیده، غیر خطی و بالقوه بی نظم بین نو آوری فناوری، جامعه و محیط است.
با وجود نکات منفی احتمالی، جامعه به نو آوری در فناوری نیاز دارد. این ما را به سمت آب های ثبت نشده اقیانوسی سوق می دهد. در طی دهه گذشته، پیشرفت قابل توجهی در درک خطرات و مزایای فناوری های فردی مانند فناوری نانو، که انقلابی در نحوه طراحی مواد جدید از اتم هاست، یا زیست شناسی مصنوعی، که دریچه ای برای دستکاری دیجیتالی اطلاعات ژنتیکی و بار گذاری مجدد آن در موجودات زنده است، صورت گرفته است. با این وجود همان طور که درک مکانیسم یک واحد خط انتقال نیرو در شبکه تأمین برق هند به جلوگیری از سقوط سال 2012 کمک نکرد، شناختن صِرفِ خطرات و مزایای هر یک از فناوری های نو ظهور نیز به جلوگیری از خرابی فاجعه بار احتمالی آینده کمک نمی کند.
برای ساختن یک آینده مبتنی بر فناوری، ما به ایده های جدید، تحقیقات نو و ابزارهای مدرن نیاز داریم که به ما امکان می دهد مزایای نو آوری در فناوری را درک کنیم، در حالی که همچنین ما را از یک سقوط احتمالی بالقوه فاجعه بار دور نگه می دارد. این یک چالش سخت است، و به سطح بی سابقه ای از سرمایه گذاری، همکاری و خلاقیت بین رشته ای نیاز دارد. با این حال قیمت نو آوریِ غیر مسئولانه، بهایی است که فقط ممکن است آن قدر بزرگ باشد که نتوان با آن زندگی کرد.
منبع: انرو ماینارد، University of Michigan
