علائم و نشانه‌های ضعف حافظه
راحت‌ترین راه برای تشخیص ضعف در حافظه، «ناتوانی در به‌یادآوردن اتفاقات اخیر» است. بااین‌حال اگر دچار علائم زیر شُدید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.اشیائی را که به‌طور روزمره با آنها سروکار دارید، گم می‌کنید
حین صحبت کردن، یادآوری کلمات مناسب برای‌تان دشوار است
آنچه را که خوانده‌اید، به یاد نمی‌آورید
وارد اتاقی می‌شوید اما فراموش می‌کنید چه کار داشتید
اسم افراد را اشتباه می‌گویید
فراموش کردن نام افراد برای خیلی‌ها پیش می‌آید، بنابراین اگر فقط یکی دوبار نام افراد را فراموش کردید، نیازی نیست به پزشک مراجعه کنید. اما اگر به‌طور مرتب اسامی را فراموش می‌کنید و نشانه‌های بالا را هم دارید، بهتر است این موضوع را جدی‌تر بررسی کنید.
علل ضعف حافظه
استرس
مقدار بیش‌‌ازحدِ کورتیزول (هورمون استرس) به همراه آدرنالین ممکن است بر مهارت‌های شناختی همچون حافظه تأثیر منفی بگذارد و یکی از علل ضعف حافظه کوتاه مدت محسوب شود. افراد بسیاری با کمک روش‌های مدیریت استرس توانسته‌اند میزان استرس را در زندگی‌شان کاهش بدهند.
پرت شدن حواس
پرت شدن حواس می‌تواند یکی از علل ضعف حافظه کوتاه مدت باشد. از آنجایی که محرک‌های زیادی در اطراف‌مان وجود دارند و افراد زیادی سعی در جلب توجه‌مان دارند، حواس پرتی و فراموش کردن برخی چیزها (مانند قرار ملاقات) به‌سادگی اتفاق می‌افتد. همچنین اگر درباره‌ی مسئله‌ای خیلی نگران باشیم یا بیش‌ازحد به آن توجه کنیم، امکان فراموش کردن آن وجود دارد.
افزایش سن
اگر میانسال یا مُسن هستید، ممکن است اخیرا متوجه شده باشید فراموشکارتر شده‌اید. پس از کامل شدن رشد، مغز دیگر سلول‌های مغزی جدیدی تولید نمی‌کند؛ یعنی به‌جای سلول‌هایی که می‌میرند، هیچ سلول جدیدی جایگزین نمی‌شود و درنتیجه تعداد سلول‌های مغز کاهش می‌یابد. در این حالت فعال بودن و کار کشیدن از حافظه می‌تواند مفید باشد. سیگار کشیدن، رژیم غذایی نامناسب از عوامل شناخته‌شده‌ای هستند که منجر به ضعف فکری در دوران پیری می‌شوند. 1
آپنه خواب
یکی از علل فراموشی و کاهش حافظه آپنه خواب است، این اختلال رایج و قابل‌درمان خواب باعث می‌شود عمل تنفس چندین بار در طول شب به صورت موقت متوقف شود. در واقع این مشکل با از دست دادن حافظه و زوال عقل ارتباط دارد. اگر صبح‌ها با سردرد از خواب بیدار می‌شوید و در طول روز خسته هستید یا همسرتان از صدای خروپف بلند شما شکایت می‌کند، احتمالاً دچار آپنه خواب هستید.اگر آپنه خواب درمان نشود، حافظه مربوط به تعیین مسیر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این نوع حافظه در واقع توانایی یادآوری جهت‌ها یا مکان اشیایی مانند کلیدهایتان است. طبق یک تحقیق، خواب عمیق که به عنوان حرکت سریع چشم یا REM نیز شناخته می‌شود، نقش مهمی در حافظه دارد. علت ارتباط آپنه خواب با از دست دادن حافظه این است که در افراد مبتلا به آپنه خواب، انتقال اکسیژن به مغز چند صدبار در طول شب متوقف می‌شود. مغز تحت‌فشار قرار می‌گیرد و فرد موردنظر از خواب بیدار می‌شود. آسیبی که آپنه خواب به مغز وارد می‌کند، ممکن است به صورت علائم مختلف کاهش حافظه بروز کند.
مصرف برخی داروها
فراموشی و از دست دادن حافظه ممکن است نشان‌دهنده این موضوع باشد که داروهای شما باید تغییر یابند. چند نوع داروی مختلف بر روی حافظه تأثیر می‌گذارند که عبارت‌اند از:قرص‌های خواب‌آور
داروهای ضد حساسیت یا همان آنتی‌هیستامین‌ها
داروهای ضد اضطراب
داروهای ضدافسردگی
یک سری داروهای مسکن
داروهای مختص کاهش کلسترول
داروهای دیابت
همچنین سازمان غذا و داروی آمریکا هشدار داده است که داروهای مختص کاهش کلسترول ممکن است خطر بروز عوارض جانبی برگشت‌پذیر در مغز را افزایش دهد. این عوارض شامل از دست دادن حافظه و سردرگمی است. یک داروی رایج دیابت نوع ۲ به نام متفرمین (metformin) نیز با مشکلات حافظه ارتباط دارد.
سکته خاموش
تغییرات بارز در تفکر و حرکت معمولاً در اثر سکته‌هایی است که یک سری رگ‌های خونی اصلی را در مغز مسدود می‌کنند. فراموشی و مشکلات خفیف حافظه ممکن است به مرور زمان و پس از سکته‌های خاموشی که رگ‌های خونی کوچک‌تر را مسدود می‌کنند، اتفاق بیفتد. این تغییرات در عملکرد مغز که ممکن است شدت آن از خفیف تا شدید تغییر یابد، آسیب رگی مغز نامیده می‌شود.مغز نسبت به مسدود شدن یا کاهش جریان خون که باعث کمبود اکسیژن و یک سری مواد مغذی ضروری در مغز می‌شوند، بسیار آسیب‌پذیر است. افرادی که حافظه خود را از دست می‌دهند، بیشتر در معرض سکته قرار دارند. فراموشی ممکن است اولین نشانه سکته باشد. 2
دلیریوم
دلیریوم یعنی اختلال سطح هوشیاری به طور ناگهانی. این نقص موقت و برگشت پذیر در عملکرد مغز که خود را به شکل عملکردهای شناختی نشان می دهد به علل متفاوتی ایجاد می شود.و علل ساختمانی مغز، موارد مربوط به سوخت و ساز بدن، ایجاد سمیت و علل روانی از دلایل بروز دلیریوم هستند.و این اختلال سطح هوشیاری مختص سالمندان نیست و در هر سنی امکان بروز آن وجود دارد. سالمندان مبتلا به زوال عقل زمانی که دچار عفونت، ضعف خون رسانی، کمبود اکسیژن، کم آبی و... می شوند، مستعد دچار شدن به دلیریوم هستند. بیهوشی عمومی و حجراحی نیز از دیگر دلایل واردشدن به حالت دلیریوم است. اختلال شناخت، ناتوانی در تمرکز فکر و کاهش دامنه توجه از علایم مشخص دلیریوم به شمار می رود.
افسردگی
حدود 15 درصد از افرادی که از نقص حافظه شکایت دارند یا قادر به انجام وظیفه در سایر عملکردهای شناختی خود نیستند، زمینه افسردگی دیده می شود. اگرچه احساسات و عواطف جزو موارد شناختی محسوب نمی شوند اما اثر متقابل میان خلق و خو و حافظه با سایر عملکردهای شناختی باعث می شود بررسی احساسات به عنوان جزیی از روند ارزیابی مشکلات حافظه و شناخت باشد. اندازه گیری وضعیت حافظه در سالمندان مبتلا به افسردگی در مقایسه با سالمندان طبیعی، تفاوت بارز و قابل توجهی ندارد و این اختلال حافظه با درمان افسردگی برطرف می شود و دایمی نیست. این سالمندان افسرده که مبتلا به زوال عقل نیستند، عموما دچار نقص در سرعت و توجه هستند. به طور مثال در هجی کردن یک کلمه به طور معکوس دچار مشکل می شوند و سلیسی گفتار کلمات پشت سر هم از یک نوع مقوله را از دست می دهند، مثلا نام بردن حیوانات پشت سر هم.افراد سالمند در مقایسه با افراد طبیعی بیشتر به خاطرات منفی گذشته خود رجوع می کنند اما از نظر به یادآوردن خاطرات با افراد طبیعی تفاوتی ندارند. انجام کارها در افراد افسرده به ویژه کارهایی که نیاز به تلاش دا رند، نسبت به افراد طبیعی بدتر است که احتمالا به دلیل انگیزه کمتر افسرده ها نسبت به افراد طبیعی است. بعضی از علایم و نشانه های افسردگی ممکن است با علایم و نشانه های زوال عقل شباهت داشته باشد؛ مثل کاهش توانایی در تمرکز فکر یا قطع ارتباط با جامعه یا اختلالات خواب. باید بدانیم که تمام این علایم در افسردگی با درمان صحیح برطرف می شود.
سوءتغذیه
رژیم غذایی غلط یا مصرف نکردن برخی از مواد غذایی در سالمندان و کمبود ویتامین ها و ریزمغذی ها گاهی به صورت یک عامل ثانویه بروز می کند و می تواند به علت سوء جذب این مواد در دستگاه گوارش یا دفع بیش از حد آنها از بدن به دلیل ابتلا به یک بیماری اولیه، به وجود بیاید. استفاده از برخی داروها در سالمندان باعث جذب نشدن یا جذب کمتر ویتامین ها و ریزمغذی ها در بدن می شود. استعمال سیگار نیز در سوءجذب مواد مغذی در بدن نقش مهمی دارد.مهم ترین عارضه در اثر کمبود ویتامین، کم خونی مگالوبلاستیک ناشی از کمبود ویتامین B12 و اسیدفولیک است که کم خونی ساده ای نیست و باعث کاهش تمام سلول های خونی و حتی علامت هایی چون سوءجذب در اسهال و در خانم ها پاپ اسمیرهای غیرطبیعی (تست سرطان زنانه شان غیرواقعی مثبت می شود) می شود که پزشک و بیمار ار نگران می کند. کمبود ویتامین B12 با اختلالات عصبی نیز همراه است و باعث تغییرتی در غلاف رویی رشته های عصبی خواهد شد و عملکرد آنها را مختلف می کند.
اختلال در گام برداشتن، اختلال حس تعادل، از دست دادن کنترل اسفنکتر مثانه و روده (بی اختیاری ادرار و مدفوع)، ناتوانی جنسی و زوال عقل از علایم عمده عصبی این کمبود هستند. علت های کمبود ویتامین B12 فراوانند؛ کسانی که سال ها رژیم سخت گیاه خواری دارند و هیچ یک از محصولات پروتئین حیوانی را مصرف نمی کنند، کسانی که به سوء جذب B12 یا بیماری شایع کم خونی سالمندی به نام «آنمی پرنیسیوز» دچارند (سلول های جدار معده از بین می روند و تولید اسید معده و فاکتورهای داخلی که در جذب ویتامین B12 کمک می کنند، مختل می شود)، نارسایی لوزالمعده و مشکلات انتهایی روده باریک مانند سل روده، لنفوم.
کم خونی مگالوبلاستیک با افسردگی نیز همراه است. به یاد داشته باشید میزان ذخیره فولات در بدن کم است و این ویتامین ابتدای روده کوچک جذب می شود و اگر سبزی ها و میوه های تازه و پروتئین حیوانی مصرف نکنید، دچار کمبود اسید فولیک می شوید. قابل اع تمادترین منبع تامین اسیدفولیک، میوه ها و سبزی های برگ دار خام هستند. 3
پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.beytoote.com
3.www.asriran.com
