راه کاری برای تقویت تمرکز کودکان بدون تنبیه یا تشویق

قبلا تلاش کرده‌اید با ممنوع کردن دیدن دوستانش تا وقتی که نمره‌های بهتری بگیرد او را تنبیه کنید ولی به نظر فایده‌ای نداشته است. جایزه دادن هم بی‌اثر بوده است. تلاش کرده‌اید با رشوه‌دادنِ یک اسباب‌بازی منحصر‌به‌فرد و یا یک بازی‌ که او واقعا دلش می‌خواسته، به او انگیزه بدهید ولی این پاداش‌ها هم کاری از پیش نبرده است.

راه‌حل ساده است

همچنان که روزها می‌گذرد، تنها به نظر می‌رسد که او هر روز از درس عقب می‌افتد و شما دیگر راه‌حلی به ذهن‌تان نمی‌رسد. نترسید، راه‌حل از آن‌چه فکر می‌کنید ساده‌تر است. این امری مسلم است که آدم‌ها، بخصوص کودکان نمی‌توانند در مدت زمان طولانی تمرکز خود را حفظ کنند. برای مثال یک بچه‌ی ۵ ساله را در نظر بگیرید، حداکثر زمانی که او می‌تواند تمرکز کند معمولا حدود ۱۵ دقیقه است.

راه‌حل این مشکل شایع، در نظر گرفتن زنگ‌تفریح‌هایی منظم است (که می‌تواند با تغییر وضعیت برای انجام یک کار ساده‌ مانند شستن دست‌ها صورت بگیرد). تقسیم‌کردن یک درس به قسمت‌های قابل کنترل، زندگی را برای دانش‌آموزان بسیار ساده‌تر می‌کند. اگر برای کودکتان زنگ‌تفریحی آرام در نظر بگیرید، که البته این زمان استراحت نباید مهیج باشد، بعد از این کار می‌فهمید کودک دوباره انرژی گرفته و قادر است یکبار دیگر بر روی درس تمرکز کند.

در این زنگ‌تفریح‌ها، کودکان را بیش از حد هیجان‌زده نکنید

چیزی که اینجا حائز اهمیت است این است که باید مطمئن شوید وقتِ استراحت، زیاد سرگرم‌کننده و مهیج نباشد. کودک نباید اجازه داشته باشد با موبایل خود بازی کند و یا به مدت طولانی با بچه‌های دیگر صحبت کند. باید زمان‌ِ استراحت، آرام و بی‌صدا باشد. باید در این زنگ‌تفریح‌ها، کودکان تشویق شوند تا آرام در جای خود بنشینند و یا در اتاق قدم بزنند در حالی که به چیز‌هایی که در سرشان می‌گذرد فکر می‌کنند.

مطالعه‌ای که به تازگی منتشر شده است نشان می‌دهد، تنها کودکان نیستند که از این زنگ‌تفریح‌ها سود می‌برند بلکه همه‌ی ما می‌توانیم در حین انجام یک کار در طولانی‌مدت تمرکز خود را از دست بدهیم.1

افزایش تمرکز در کودکان به وسیله توافق رسیدن با کودک

بهتر است کودک بداند بعد از آمدن از مدرسه چه کاری باید انجام دهد. اگر مایل است اول تلویزیون ببیند و بعد به تکالیف خود بپردازد، این را تعیین کنید و با هم به توافق برسید یا اینکه بهتر است بداند از او انتظار می‌رود بعد از یک چرت کوتاه شروع به انجام تکالیفش کند. برای کودک‌تان توضیح دهید که شما مسئولیت‌های مهمی در خانه، ‌محل کار و جامعه دارید اما تنها و مهم‌ترین مسئولیت فرزندتان در حال حاضر یادگیری و آموزش است. هرچه زودتر انتظارات و برنامه منظم یادگیری و انجام تکالیف را مشخص کنید، راحت‌تر می‌توانید آن را تبدیل به یک روال معمول کنید. یک تمرین خانوادگی انجام دهید به این ترتیب که اجازه دهید فرزندان بزرگ‌تر الگوی کوچک‌تر‌ها باشند و زمانی که آنها مشغول انجام تکالیف و مطالعه هستند بزرگ‌ترها هم به آنها کمک کنند و برنامه خود را در مورد آنها هم به کار گیرند.

بالا بردن تمرکز در کودکان با غذاهای سبز و سالم

خوردن غذای سالم به طور مستقیم ارتباط به این دارد که چگونه یک کودک متمرکز می شود. غذای سالم به طور مستقیم ارتباط خوبی با این دارد که یک کودک چقدر خوب توجه می کندو غذاهای مختلفی وجود دارند که توجه و تمرکز او را بالا می برند.خوردن هله هوله و یا غذای پر قند، باعث می شود که کودک دچار کندی شود، در حالی که غذای حاوی پروتئین مانند بادام، تخم مرغ و گوشت، آگاهی و تمرکز کودک زا افزایش می دهد.2

مطالعه‌ی تازه منتشر شده

دکتر الخاندرو یراس (Alejandro Lleras) استاد روانشناسی دانشگاه ایلینوی (Illinois) سرپرست این مطالعه، ادعا می‌کند افت «منابع توجه» دلیل اتفاقی است که به آن «کاهش گوش‌ به‌ زنگی» می‌گوییم. افت گوش به زنگی، افت توجه‌ای است که در اثر انجام دادن طولانی مدت یک کار برای ما اتفاق می‌افتد.

از ادراک حواس تا افکار

یراس متوجه شد در فرایند ادراک حواس زمانی که محرک حسی (بینایی، شنوایی، و سایر حواس) به مدت طولانی ثابت و تکرار شونده باقی بماند مغز به تدریج توجه خود را بر آن حس متوقف می‌کند.

به همین دلیل است که ما معمولا متوجه حس لامسه‌ی ناشی از لباس‌مان بر روی پوست خود نیستیم.

یراس می‌گوید: انگیزه‌ی ثابت در مغز ما به عنوان مسئله‌ای غیر‌ضروری ثبت می‌شود، تا جایی که مغز آن را از قسمت آگاهی ما پاک می‌کند.

خب من پیش خودم فکر کردم که اگر تشابهی در روش‌هایی که مغز، با آن‌ها اطلاعات را پردازش می‌کند وجود داشته باشد، پس اگر چیزی در این میان برای حواس صادق است باید درباره‌ی افکار نیز صدق کند. اگر توجه مداوم به یک احساس باعث شود آن احساس از قسمت آگاهی مغز ما ناپدید شود، پس توجه پایدار به یک فکر هم باید منجر به پاک شدن آن از ذهن ما شود.

یافته‌های مطالعه

یراس و همکارش، اَتسوناری آریگا (Atsunari Ariga)، قابلیت تمرکز بر روی یک کار کامپیوتری تکرار‌شونده به مدت تقریبی یک ساعت را بر روی داوطلبان آزمایش کردند. این کار تحت شرایط مختلفی انجام شد. این‌طور که نتایج نشان می‌داد، سطح عملکرد اکثر داوطلبان به طور قابل‌توجهی کاهش پیدا کرد.

تنها یک گروه که «گروه تعویض» نامیده می‌شدند، کاهشی در سطح عملکرد خود نداشتند. در حین انجام کار، به گروه تعویض دو وقت‌ِ استراحت کوتاه داده شد. نتایج آزمایش نشان می‌داد که این گروه در تمام مدت آزمایش توانسته‌اند تمرکز خود را حفظ کنند.

یراس می‌گوید اگر توجه کسی را در مدت زمان زیادی به یک کار معطوف کنیم، سطح عملکرد او کاهش پیدا می‌کند.

از دیدگاهی عملی، تحقیق ما اظهار می‌دارد هنگامی که با وظایف طولانی‌مدت سر‌و‌کار دارید (مثل درس‌خواندن قبل از امتحان یا پرداخت قبوض و مالیات)، بهترین راه گذاشتن چند وقت‌استراحت کوتاه برای خودتان است. یراس می‌گوید این وقت‌ِ استراحت روانی کوتاه، باعث می‌شود بتوانید تمرکز خود را بر روی کارتان حفظ کنید.

جمع‌بندی

همین منطق برای کودکان هم صدق می‌کند. بنابراین به سادگی، قرار دادن چند زنگ‌تفریح در رژیم مطالعه‌ی کودکانمان می‌تواند پی‌آمد‌های مثبتی داشته باشد. اگر فرزندی دارید، می‌توانید این مسئله را به معلم کودک‌تان پیشنهاد دهید. همچنین می‌توانید این زنگ‌تفریح‌های متوالی را در خانه هم برقرار کنید. اگر معلم هستید، می‌توانید وقت‌ استراحت را در زمان‌بندی کلاس‌تان قرار دهید و با این کار خواهید دید که نمرات دانش‌آموزان‌تان به طرز چشمگیری بهبود پیدا می‌کند.3

پی نوشت:
1.www.tizland.ir
2.www.moshaverparnian.ir
3.www.chetor.com