علت داغی کف دست و پا در طب سنتی چیست؟ + راه های درمان

افرادی که احساس گرمای زیاد در کف دست و پا را تجربه می‌کنند خوب است بدانند علت داغی کف دست و پا در طب سنتی چیست؟ همچنین راه‌های درمان خانگی برای کنترل و رفع این حس ناخوشایند که عموماً هم شب‌ها اوج می‌گیرد، وجود دارد؛ ولی بهتر است در کنار آن به دنبال رفع علت اصلی و درمان نیز باشید.

اگر شما یا اطرافیانتان به دنبال علت داغی کف دست و پا در طب سنتی و راه‌های درمان آن هستید با ما همراه شوید.

داغ شدن کف پا

گاهی اوقات ممکن است افراد متوجه شوند که کف پای آن ها زیاد داغ شده و یا احساس سوزش در این ناحیه داشته باشند. داغ شدن کف پا یک احساس نسبتاً شایع است که اغلب در طول شب رخ می دهد و شدت آن از خفیف تا شدید متغیر است.

گاهی اوقات، داغ شدن کف پا ممکن است با علائمی مانند “پین و سوزن سوزن شدن” (پارستزی)، بی حسی، قرمزی و تورم همراه باشد. غالباً، درمان بیماری های زمینه ای و شرایط پزشکی که باعث داغ شدن کف پا می شود، می تواند علائم را تسکین دهند.1

علت احساس داغی کف پا

ابتدا چند علت شایع و مهم که باعث ایجاد احساس ناخوشایند سوزن‌سوزن شدن یا داغی کف دست و پا می‌شود را مرور می‌کنیم و در ادامه چند راهکار به‌منظور درمان علامتی ارائه می‌شود. این راه‌ها صرفاً برای رفع موقت این پدیده است؛ برای درمان کامل نیاز است علت اصلی توسط پزشک تشخیص داده شود و پس از آن درمان مناسب هر فرد توسط متخصص تجویز شود.

1.بیماری مزمن کلیوی

از آنجایی که بدن یک نظام هماهنگ است هرگونه اختلال در این نظام می‌تواند به شکل‌های مختلف و علائم خاص خود را نشان دهد. مهم‌ترین علت داغی کف دست و پا در طب سنتی ایرانی و چینی، بیماری‌های کلیه شناخته می‌شود. پاک‌سازی خون از سموم از وظایف اصلی کلیه‌ها است و اختلال در این چرخه می‌تواند فرد را با علائمی چون داغی کف دست و پا، سرگیجه، عرق شبانه و بی‌خوابی آگاه کند.

2.اختلال در کارکرد کبد

یکی دیگر از مواردی که علت داغی کف دست و پا در طب سنتی شناخته می‌شود، اختلال در عملکرد کبد و در ادامه عدم تعادل اخلاط یا به‌اصطلاح طبِ ایرانی سوختن آن‌ها در بدن است. بدن ما 4 نوع خلط با نام‌های صفرا، سودا، دم و بلغم دارد که انباشته شدن هر یک می‌تواند عوارضی به دنبال داشته باشد.

سوختن هرکدام نیز می‎تواند ایجاد گرما و حرارت کند و به شکل داغی یا سوزن‌سوزن شدن کف دست و پا خود را نشان دهد. برای رفع این مشکل نیاز است معده و کبد پاک‌سازی و عملکرد آن‌ها اصلاح شود، در ادامه به راهکارهای پیشنهادی در طب سنتی خواهیم پرداخت.

3.دیابت یا قند خون کنترل نشده

شاید بتوان گفت شایع‌ترین علت داغی کف دست و پا در طب سنتی و رایج قند خون بالاتر از مقدار طبیعی یا دیابت است. از آنجایی که دیابت در درازمدت به اعصاب محیطی آسیب وارد می‌کند، افراد به‌خصوص هنگام شب‌ از داغی کف پا و دست یا سوزن‌سوزن شدن آن‌ها شکایت دارند.

4.افزایش میزان چربی خون

چربی خون بالاتر از حد طبیعی شاید اولین علتی است که در میان مردم به‌عنوان علت داغی کف دست و پا در طب سنتی شناخته می‌شود. این افزایش می‌تواند زمینه ژنتیکی داشته باشد یا به علت داشتن سبک زندگی ناسالم و مصرف غذاهای چرب و فست‌فودها به وجود آمده باشد.

برای کنترل چربی خون علاوه بر رعایت رژیم غذایی، فرد نیاز به مصرف داروهای کاهنده تری گلیسیرید و چربی مضر خون نیز دارد. عموماً با نگه‌داشتن چربی خون در سطح طبیعی تجربه حس ناخوشایند داغی کف دست و پا هم کمتر تکرار می‌شود.

5.اختلال متابولیسم و کم‌کاری تیروئید

تیروئید یکی از غددی است که سوخت‌وساز بدن را کنترل می‌کند، در صورتی که اختلالی در کارکرد آن ایجاد شود موجب کاهش سوخت‌وساز و در ادامه منجر به تجمع مواد زائد در بدن می‌شود.

اختلال متابولیسم می‌تواند به دلایل مختلف رخ دهد و نمی‌توان به بررسی کارکرد تیروئید بسنده کرد. گرفتن رژیم‌های کاهش وزن غیراصولی یا دلایل ژنتیکی می‌تواند موجب کاهش سوخت‌وساز بدن شود.

6.کمبود ویتامین‌های گروه B

امروزه با افزایش اعمال جراحی چاقی مانند بای‌پَس معده، رژیم‌های غیراصولی تک‌ماده‌ای و عدم مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین‌های گروه B، افراد را در معرض کمبود این ویتامین قرار می‌دهد و می‌تواند علت داغی کف دست و پا در طب سنتی نیز باشد.

7.مصرف الکل

مصرف الکل می‌تواند بر عملکرد کبد و اعصاب محیطی اثرات منفی داشته‌ باشد که به‌تدریج موجب تجمع سموم در کبد و تخریب اعصاب در کف و دست‌ها و پاها می‌شود.

مصرف مزمن الکل

بیماری پای ورزشکاران : یک بیماری قارچی است که از بین انگشتان پا شروع می‌شود و معمولا در افرادی که پایشان زیاد عرق می‌کند به ویژه وقتی کفش‌های تنگ می‌پوشند ایجاد می‌شود.

شیمی‌درمانی

بیماری ارثی شارکوت ماری توث (گروهی از بیماری‌های ارثی که به اعصاب محیطی دست یا پا آسیب می‌زند) و این بیماری را به نام نوروپاتی حرکتی و حسی ارثی نیز می‌شناسند.

بیماری مزمن کلیوی

سندروم درد منطقه‌ای پیچیده (درد مزمن ناشی از آسیب وارده به سیستم اعصاب) که این بیماری معمولا به دنبال آسیب، جرّاحی، سکته‌ی مغزی یا حمله‌ی قلبی اتفاق می‌افتد. درد و علائم بیماری معمولا خیلی شدیدتر از میزان آسیب وارد شده به اندام است.

نوروپاتی دیابتی

آسیب به اعصاب در اثر دیابت

ایدز HIV

کم‌کاری تیروئید

سندروم تونل تارس:

نوعی تحت فشار قرار گرفتن عصب تیبیای خلفی پا است که در تمام طول مسیر عصب تا انتهای پا می‌تواند ایجاد علائم کند. سندروم تونل تارس در پا مشابه سندروم تونل کارپ در دست است که در ناحیه مچ اتفاق می‌افتد

کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین: به معنای کمبود گلبول‌‌های قرمز خونی است که در اثر کمبود بعضی از انواع خاص ویتامین‌ها ایجاد می‌شود. مهم‌ترین ویتامین‌هایی که کمبود آن‌ها باعث بروز چنین مشکلی می‌شود ویتامین B-12 و ویتامین C هستند.

سندروم درد منطقه‌ای پیچیده (درد مزمن ناشی از آسیب وارده به سیستم اعصاب) که این بیماری معمولا به دنبال آسیب، جرّاحی، سکته‌ی مغزی یا حمله‌ی قلبی اتفاق می‌افتد. درد و علائم بیماری معمولا خیلی شدیدتر از میزان آسیب وارد شده به اندام است.

یائسگی: در این دوران به دلیل تغییرات هورمونی ممکن است علائم مختلفی از جمله احساس گرگرفتگی و داغ شدن قسمت‌های مختلف بدن از جمله کف پا احساس شود. سن معمول یائسگی در خانم‌ها از ۴۵ تا ۵۵ سالگی است.

بارداری: به دلیل ترشح بعضی هورمون‌های خاص در دوران بارداری ممکن است احساس گرم شدن در بدن وجود داشته باشد. همچنین به دلیل واریس‌های حاملگی و احساس سنگینی در پاها ممکن است داغی کف پا در زنان باردار حس شود.2

راه‌های درمان پیشنهادی در طب سنتی

در دقایق اولیه شروع حس داغی در کف دست و پا، اغلب افراد به سراغ آب سرد، قراردادن عضو روی سنگ و دیوار سرد یا قرار دادن یخ روی عضو می‌روند این اقدامات فقط مدت کوتاهی داغی را تسکین می‌دهد. طب سنتی روش‌هایی برای درمان خانگی این عارضه ارائه کرده است.

انواع پاشویه را امتحان کنید

در طب سنتی برای کاهش داغی کف دست و پا به استفاده از انواع پاشویه‌ها توصیه شده است. اولین و مؤثرترین روش استفاده از آب داغ است؛ در این روش پاها را در آبی نسبتاً گرم (در حدی که پوست را نسوزاند ولی گرمای آن به خوبی احساس شود) به مدت 20 دقیقه قرار دهید و پس از آن خشک کنید. آب گرم باعث می‌شود منافذ پوست باز و بدن خنک شود.

پاشویه با جوشانده گل بابونه برای افراد سرد مزاج می‌تواند مفید باشد و بهتر است پاها از زانو به پایین پاشویه شود. استفاده از پاشویه نمک، گل ختمی یا بنفشه نیز از دیگر اقدامات مؤثر در کاهش داغی کف دست و پا است.

20 دقیقه پاشویه با ترکیب آب گرم و 2 قاشق‌چای‌خوری سرکه سیب طبیعی نیز توصیه شده است.

ماساژ را دست‌کم نگیرید

علت داغی کف دست و پا در طب سنتی می‌تواند تجمع مواد زائد در اندام تحتانی باشد، در این طب توصیه می‌شود پیش از خواب کف پاها و دست‌ها را به‌صورت ملایم و با روغن‌هایی مثل زیتون، گل مغربی یا بابونه ماساژ دهید. انجام منظم آن باعث افزایش گردش خون در نقاط موردنظر و دفع مواد زائد در صورت تداوم می‌شود.

تشخیص گرم شدن پاها

در صورتی که پاهای تان گرم می شوند و درد می کنند باید به پزشک خود مراجعه کنید.

پزشک ابتدا معاینه بدنی می کند. در این معاینه شرایط زیر مشخص می شود:

مشکلات ساختاری پا یا زانوها؛

عفونت های قارچی؛

قرمز شدن یا رنگ پریدن پوست؛

عکس العمل های بدن؛

بی حس شدن.

در قدم بعد پزشک درباره سابقه بیماری، مثلا داروهایی که مصرف می کنید، زمان شروع علائم و مدت ادامه داشتن سئوال می کند.

در این شرایط احتمال پزشک می گوید که آزمایش دیابت را هم انجام دهید زیرا دیابت یکی از دلایل معمول گرم شدن پاها است. در قدم بعدی درباره میزان مصرف نوشیدنی های الکلی سئوال می پرسد زیرا دومین دلیل هم مشروبات الکلی هستند. شاید پزشک بگوید که برای موارد زیر هم آزمایش خون انجام دهید:

هورمون تیروئید؛

عملکرد کلیه؛

کمبود ویتامین؛

HIV؛

عفونت های دیگر.

اگر پزشک احتمال دهد که بیمارش به سندرم تونل تارسال مبتلا شده است، آزمایش تصویری را توصیه می کند. او به کفش ها و طرز راه رفتن تان هم توجه می کند.

علاوه بر این، علائم دیگری هم که مشاهده کردید بسیار مهم هستند.3

چه زمانی برای داغی پا به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورت وجود علائم زیر به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه کنید:

احساس داغی پا به صورت ناگهانی ایجاد شود به ویژه اگر در معرض سموم خاصی قرار داشته‌اید.

زخم باز در کف پای شما ایجاد شود که عفونی باشد به ویژه اگر دیابت داشته باشید.

در موارد زیر هم در موقع مناسب به پزشک مراجعه کنید:

اگر علیرغم چندین هفته مراقبت کافی از پا باز هم احساس داغی کف پای شما برطرف نشده باشد.

اگر احساس می‌کنید علائم شما روزبه روز شدیدتر و درناک‌تر می‌شود.

اگر احساس می‌کنید احساس داغی پا در حالی گسترش پیدا کردن به سمت نقاط بالاتر پا است.

اگر حس کف پا یا انگشتان پای خود را دارید از دست می‌دهید.

اگر داغی کف پای شما ادامه دارد یا دلیل مشخصی برای آن پیدا نشد ممکن است لازم باشد پزشک آزمایش‌های انجام دهد تا دلیل ایجاد نوروپاتی محیطی را که باعث این احساس شده پیدا کند.2

پاک‌سازی بدن

همواره طب سنتی بر پاک‌سازی بدن تأکید می‌کند و از آنجا که علت داغی کف دست و پا در طب سنتی تجمع مواد زائد و سوختن اخلاط است خوب است اقداماتی در این زمینه انجام دهیم.
الزاماً انجام اقدامات خاص منجر به پاک‌سازی نمی‌شود؛ انجام مداوم ورزش‌های سبک، مصرف آب کافی، گنجاندن میوه‌ها و سبزی‌ها در برنامه غذایی روزانه و خواب شبانه مناسب و کافی می‌تواند بدن را در مسیر پاک‌سازی قرار دهد.

مصرف ماءالجبن مؤثر در کاهش داغی کف دست و پا

ماءالجبن یا آب پنیر به‌عنوان دارویی پرکاربرد در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد، این دارو به‌صورت پودر وجود دارد که توصیه می‌شود برای تهیه آن به عطاری‌های معتبر و مراکز عرضه داروهای طب ایرانی مراجعه کنید. این دارو اگر به‌درستی مصرف شود به‌خوبی قادر است اخلاط سوخته و مواد زائد بدن را به‌اصطلاح طب ایرانی نُضج و در مسیر دفع قرار دهد. ماءالجبن یک ماده لطیف به‌حساب می‌آید و قدرت نفوذپذیری بالایی دارد.

مقدار و روش مصرف آن به‌این‌ترتیب است: طبق توصیه اطبا طب سنتی، به مدت 40 روز و هر روز 3 قاشق غذاخوری از پودر ماءالجبن افتیمونی را در یک لیوان آب نیمه گرم مخلوط کرده و صبح ناشتا میل کنید. بهتر است تا 2 ساعت بعد چیزی مصرف نکنید، همچنین برای اثرگذاری بیشتر ورزش‌کردن تا حدی که عرق کنید یا گونه‌هایتان سرخ شود، توصیه شده است.

درمان داغ شدن کف پا

اغلب، درمان می تواند ساده باشد. روش های درمانی بر اساس علت های مختلف داغ شدن کف پاها می تواند متفاوت باشد و بیشتر به علت اصلی آن بستگی دارند و عبارتند از:

تغییر دارو

مکمل های تیروئید

مکمل های ویتامین B

تغییر رژیم غذایی یا دارو برای دیابت

یک نسخه ضد قارچ برای پای ورزشکار

تنظیم سطح قند خون برای نوروپاتی دیابتی

مدیریت شرایط و پیروی از رژیم غذایی برای سوزش ناشی از شرایط التهابی و مزمن

برخی اوقات تغییر نوع و دوز داروهای مصرفی مانند داروهای HIV می تواند در درمان داغی کف پا موثر باشد.

برای درد شدید عصبی، تحریک عصب ممکن است موثر باشد، مانند:

نور درمانی

لیزر درمانی

درمان مغناطیسی

تحریک عصب الکتریکی

سبک زندگی و درمان خانگی داغ شدن کف پا

پوشیدن کفش های مختلف و مناسب در طول روزهای هفته می تواند یکی از موثرترین راه ها برای کمک به درمان داغ شدن کف پاها باشد. درصورتی که فکر می کنید علت داغی و سوزش کف پای شما ناشی از پوشیدن کفش های نامناسب، عرق بیش از حد و یا عفونت ناشی از پای ورزشکار است می توانید برای بهبود علائم خود راهکارهای زیر را در نظر بگیرید:

هرگز جوراب و کفش مرطوب نپوشید.

جوراب های خود را بطور مرتب عوض کنید.

از پودر کف پا برای جذب رطوبت اضافی پا استفاده کنید.

در صورت امکان، از ایستادن یا راه رفتن طولانی مدت خودداری کنید.

پای خود را در نمک های اپسوم یا محلول سیب خیس خیس کنید.

در هوای گرم، صندل هایی را بپوشید که به جریان هوا در کف پا کمک کند.

برای کمک به بهبود جریان خون و گردش خون، پای خود را ماساژ دهید.

سعی کنید جوراب های نخی بپوشید و از عرق کردن پاهای خود جلوگیری کنید.

در هنگام استفاده از استخرهای عمومی و دوش، فلیپ فلاپ بپوشید تا خطر انقباض پای ورزشکار یا عفونت پای دیگر را کاهش دهد.

بعد از راه رفتن طولانی مدت و قبل از خواب سعی کنید با قرار دادن پاهای خود در یک حوضچه آب سرد پاهای خود را خنک کنید.

چند دقیقه پای خود را در آب سرد یا حمام یخ خیس کنید. با این حال، این روش برای افرادی که اریترومالالژیا دارند توصیه نمی شود چون ممکن است به پوست آن ها آسیب برساند.

یک مکمل زردچوبه مصرف کنید. کورکومین موجود در زردچوبه باعث تسکین دردهای عصبی می شود. کورکومین دارای اثرات محافظتی ضد التهابی، آنتی اکسیدانی و ضد میکروبی است.

کرم موضعی را که حاوی لیدوکائین یا کپسایسین است، بمالید. لیدوکائین در تسکین درد ناشی از اریترومالالژیا بسیار مؤثر است.1

سبک زندگی‌تان را تغییر دهید

درست است که این عنوان جنبه‌های مختلفی را در بر می‌گیرد؛ ولی با رعایت و تغییر برخی عادات در زندگی روزمره به‌خوبی می‌توانید به کنترل داغی کف دست و پا کمک کنید:

باتوجه‌به فصل از کفش و جوراب مناسب استفاده کنید و پیش از پوشیدن آن‌ها از خشک بودن پاها مطمئن شوید.
اگر دیابتی یا پیش دیابتی هستید مراقبت از دست‌ها و پاها را جدی بگیرید و به طور منظم و روزانه با کمک‌گرفتن از یک آیینه مناسب پاها را معاینه کنید.
عدم مصرف الکل و دخانیات به کاهش علائم کمک می‌کند.
انجام ورزش‌های مناسب هر فرد به مدت 30 دقیقه در روز می‌تواند در کاهش داغی کف دست و پا مؤثر باشد.
داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل از تجمع مواد زائد و اخلاط در بدن جلوگیری می‌کند.
اگر عادت به ایستادن یا نشستن طولانی دارید، خوب است به فکر تغییر آن باشید. هر دو عمل اگر به مدت طولانی انجام شود می‌تواند خون‌رسانی به اندام تحتانی را دچار مشکل کند.

چه وقت مراجعه به پزشک ضروری است؟

اگر یکباره دچار داغی در کف دست و پا شدید، علی‌رغم رعایت موارد ذکر شده و انجام راهکارهای خانگی، علائم شدیدتر شد نیاز است در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
کم‌شدن حس در پاها یا دست‌ها، ایجاد زخم باز در پاها به‌ویژه در افراد دیابتی یا افزایش محدوده سوزش از دیگر مواردی است که نیاز به مراجعه دارد.

سخن آخر

عارضه داغی کف دست و پا می‌تواند علل متعددی داشته باشد، برخی از آن‌ها مهم و برخی هم چندان مهم به نظر نمی‌آیند. اینجا تعدادی از این علت‌ها به همراه چند راهکار برای درمان خانگی آن‌ها را ارائه کردیم.

علت داغی کف دست و پا در طب سنتی یا رایج نیاز به بررسی دارد و در صورت ادامه‌دار شدن بهتر است به درمان‌های علامتی اکتفا نکنید و با مراجعه به پزشک متخصص طب ایرانی یا رایج علت اصلی را بیابید و درمان را آغاز کنید.

پینوشت ها
1.www.pezeshket.com
2.www.drhsnajafi.com
3.www.mashreghnews.ir

منابع:
https://www.meandqi.com/tcm-education-center/symptoms-list/hot_palms_and_soles
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7220697/