آنوریسم برآمدگی غیر طبیعی یا بالونی در دیواره رگ خونی است که می‌تواند باعث خونریزی داخلی و مرگ شود. علت آنوریسم موارد متعددی است.

آنوریسم (Aneurysm) عبارت است از بزرگ شدن یا بیرون زدگی دیواره یک سرخرگ در اثر ضعف دیواره سرخرگ. این بیماری معمولاً در آئورت (سرخرگ بزرگی که از قلب مشاء گرفته و در سینه و شکم به سمت پایین حرکت می‌کند) یا سرخرگ‌هایی که مغز، پاها، یا دیواره قلب را تغذیه می‌کنند، ایجاد می‌شود. این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که دیواره شریان ضعیف شود و موجب برآمدگی‌های غیر طبیعی در آن می‌شود. این حالت می‌تواند باعث پارگی و خونریزی داخلی شود. اگر چه آنوریسم در هر بخشی از بدن شما اتفاق می‌افتد، اما در موارد زیر بیشتر شایع است:

* مغز
* شاهرگ
* آئورت
* طحال

علائم شایع

این پدیده در قفسه سینه باعث درد قفسه سینه، گردن، کمر و شکم می‌شود. درد ممکن است ناگهانی و تیز باشد. این بیماری در شکم باعث درد در کمر (گاهی شدید)، بی‌اشتهایی و کاهش وزن و وجود یک توده ضربان دار در شکم می‌شود. آنوریسم در یک سرخرگ در پا باعث نرسیدن خون به قدر کافی به نقاط مختلف پا می‌شود. در نتیجه پا دچار ضعف و رنگ‌پریدگی می‌شود، یا اینکه متورم شده، رنگ آن به آبی تغییر می‌کند.

امکان دارد یک توده ضربان دار در ناحیه کشاله ران یا پشت زانو وجود داشته باشد. وجود این اختلال در یک سرخرگ مغزی باعث سردرد (اغلب ضربان دار)، ضعف، فلج یا کرختی، درد پشت چشم، تغییر بینایی یا نابینایی نسبی و مساوی نبودن اندازه مردمک‌ها می‌شود. وجود این بیماری در عضله قلب باعث نامنظم شدن ضربان قلب و علائم نارسایی احتقانی قلب می‌شود.

علائم آنوریسم پاره شده مغز شامل موارد زیر است:

* سردرد ناگهانی و بسیار شدید
* گرفتگی گردن
* تاری دید یا تاری مضاعف
* تهوع و استفراغ
* حساسیت به نور
* افتادگی پلک
* تغییرات ناگهانی در وضعیت روحی

اگرچه همه آنوریسم‌ها خطر پارگی یکسانی ندارند، اما در صورت پارگی می‌توانند منجر به خون‌ریزی داخلی شوند و یک فوریت جدی پزشکی ایجاد کنند. اگر علائمی مانند درد شدید، دائم و ادامه دار در ناحیه کمر یا شکم را تجربه کردید، فوراً به اورژانس مراجعه نمایید.

علل آنوریسم‌

• ضعف مادرزادی سرخرگ (به خصوص آنوریسم‌های سرخرگ‌هایی که به مغز می‌روند)
• افزایش فشارخون که شایع‌ترین علت آنوریسم است و سرخرگ را ضعیف می‌کند.
• بیماری اندوکاردیت که سبب عفونت آئورت می گردد. (درمورد آنوریسم مغزی)
• عفونت آئورت بعد از جراحی آئورت
• عفونت آئورت در اثر بیماری سیفلیس (نادر است‌)
• ترواسکلروز (سخت شدن رگ‌ها)
• صدمه فیزیکی

چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟

اگر علائم گفته شده در بالا را دارید و نگران سلامتی خود هستید، به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید. بعضی از آنوریسم های کوچک ریسک کمتری از پارگی دارند. پزشک شما اندازه، موقعیت و ظاهر آنوریسم و سابقه پزشکی و خانوادگی شما را برای یافتن علت این بیماری ارزیابی و خطر پارگی عروق خونی را ارزیابی خواهد کرد. پزشک تصمیم می‌گیرد که آیا این بیماری را مدیریت یا درمان کند.

علت آنوریسم

شایع‌ترین علت این بیماری، افزایش فشارخون است که سرخرگ را ضعیف می‌کند. اگر دقیقاً علت بیماری مشخص نیست، عوامل خاصی به توسعه این بیماری کمک می‌کنند. به عنوان مثال، بافت آسیب دیده در شریان‌ها می‌تواند نقش مهمی ایفا کند. شریان‌ها می‌توانند از طریق انسداد، مانند رسوبات چربی، صدمه ببینند. این رسوبات می‌توانند فشار خون را افزایش دهد. این فشار می‌تواند به سرخرگ‌ها آسیب برساند. از عوامل دیگر که می‌توانند علت این بیماری باشند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بیماری آترواسکلروز (Atherosclerotic) بیماری Atherosclerotic می‌تواند علت این بیماری باشد. افراد مبتلا به بیماری آترواسکلروز نوعی پلاک در شریان‌ها دارند. پلاک یک ماده سنگین است که باعث آسیب به عروق می‌شود و مانع از جریان آزاد خون می‌شود.

فشار خون بالا: فشار خون بالا نیز می‌تواند باعث ایجاد این مشکل شود. اگر فشار افزایش یابد، می‌تواند عروق خونی را تضعیف کند. فشار خون به میزان قابل توجهی می‌تواند خطر ابتلا به بزرگ شدن قلب و مشکلات گردش خون را افزایش دهد. البته فشار خون بالاتر از حد طبیعی، لزوماً به معنی در معرض خطر آنوریسم قرار گرفتن، نیست.

انواع آنوریسم

آنوریسم می‌تواند در قسمت‌های مختلف بدن توسعه یابد، از جمله:

آنوریسم آئورت: آئورت رگ اصلی خون است که خون را از قلب به ارگان‌های حیاتی می‌برد.از بطن چپ قلب شروع می‌شود؛ از پایین شکم حرکت می‌کند و در هر دو پا انشعاب می‌یابد. آئورت یک موقعیت رایج و شایع برای ابتلا به آنوریسم شریانی است.

آنوریسم در حفره قفسه سینه به نام آنوریسم آئورت توراک “thoracic” شناخته می‌شود.

آنوریسم آئورت شکمی رایج‌ترین نوع این بیماری است. در موارد نادر، قفسه سینه و شکم همزمان می‌توانند در اثر آسیب شریانی قرار بگیرند.

آنوریسم آئورت شکمی: بخش آئورت که از طریق شکم عبور می‌کند. آنوریسم آئورت شکمی شایع‌ترین نوع است.

آنوریسم آئورت قفسه سینه: بخش آئورت که از طریق قفسه سینه عبور می‌کند.

آنوریسم مغزی: عروق خون که خون را به مغز می‌فرستد.آنوریسم در مغز می‌تواند به هر اندازه و سایزی دیده شود. غالباً این بیماری در رگ‌های خونی‌ای که در اعماق مغز قرار دارند تشکیل می‌شود. همچنین ممکن است شما علائم و نشانه‌هایی از این بیماری نداشته باشید. حتی ممکن است ندانید که مبتلا به آنوریسم هستید. این نوع از آنوریسم مغزی ممکن است باعث خون‌ریزی در 3 درصد از افراد شود.

آنوریسم محیطی: عروق خون در قسمت‌های دیگر بدن مانند کشاله ران یا گردن، می‌توانند یک بیماری آنوریسم ایجاد کنند.

آنوریسم در قفسه سینه:

• درد قفسه سینه
• درد گردن
• درد کمر
• درد شکم

آنوریسم در شکم:

• درد کمر (گاهی شدید)
• بی‌اشتهایی و کاهش وزن
• وجود یک توده ضربان‌دار در شکم

آنوریسم در سرخرگ پا:

• ضعف و رنگ‌پریدگی پا به علت نرسیدن خون کافی به پا
• تورم و کبودی پا
• امکان وجود یک توده ضربان‌دار در ناحیه کشاله ران یا پشت زانو

آنوریسم در سرخرگ مغزی:

• سردرد (اغلب ضربان‌دار)
• ضعف، فلج یا کرختی
• درد پشت چشم، تغییر بینایی یا نابینایی نسبی
• مساوی نبودن اندازه مردمک‌های چشم

آنوریسم در عضله قلب:

• نامنظم شدن ضربان قلب
• نارسایی احتقانی قلب

خطرات و عوارض ابتلا به آنوریسم مغزی ممکن است بسیار گسترده و خطرناک باشد:

* ایجاد لخته‌های خون در مغز یا سکته مغزی
* تورم یا خون‌ریزی مغزی
* جراحی ممکن است در انسداد و درمان آنوریسم ناکام باشد.
* ضعف، فلج یا از دست دادن بینایی
* سردرگمی، از دست دادن گفتار، از دست دادن حافظه
* عفونت
* اسپاسم در رگ خونی که جریان خون را محدود می‎کند و می‌تواند باعث سکته مغزی شود.
* حرکات تکان دهنده یا غیر طبیعی، از دست دادن هوشیاری (تشنج)
* تورم مغز (هیدروسفالی “hydrocephalus”)
* کما
* مرگ

مناطق دیگر بدن

همچنین ممکن است شما در عروق پشت زانو، طحال یا روده خود آنوریسم را تجربه کنید. ابتلا به این بیماری در تمام قسمت‌های بدن دیده شده است. در صورت بروز برآمدگی عروقی در هر بخش از اندام‌ها به پزشک متخصص مراجعه نمایید.

رگ‌های خونی که خون را به قسمت‌های دیگر بدن منتقل می‌کنند مانند گردن، لگن و پا مستعد ابتلا به بیماری هستند. آنوریسم‌هایی که در این رگ‌های خونی ایجاد می‌شوند، آنوریسم‌های محیطی نامیده می‌شوند.

آنوریسم شریان ایلیاک “iliac” ناهنجاری و ضعف در دیواره شریان ایلیاک است. شریان ایلیاک در واقع گروهی از شریان‌های لگنی است. اگر آنوریسم ایلیاک در فرد ایجاد شود، ممکن است باعث خون‌ریزی غیرقابل کنترل شود. این شرایط و خون‌ریزی می‌تواند تهدید کننده زندگی فرد باشد.

آنوریسم شریان کاروتید “carotid” یک برآمدگی غیر طبیعی در دیواره شریان کاروتید است که خون اکسیژن شده را به مغز منتقل می‌کند.

آنوریسم شریان احشایی “Visceral” برجستگی‌های غیرطبیعی در عروقی است که وظیفه انتقال خون به کبد، کلیه‌ها، طحال یا روده را ایفا می‌کنند. آنوریسم شریان کلیوی برآمدگی موجود در دیواره شریان‌های مرتبط با کلیه است. آنوریسم شریان طحال یک برآمدگی در دیواره شریان مرتبط به طحال است.

عوامل تشدید کننده بیماری

عواملی که می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند عبارت‌اند از:

* سن بیشتر از ۶٠ سال
* سابقه حمله قلبی
* فشارخون بالا
* سیگار کشیدن
* چاقی
* سابقه خانوادگی تصلب شرایین
* پلی آرتریت گرهای (یک نوع بیماری که باعث التهاب سرخرگ‌های کوچک می‌شود)
* مردان بیشتر احتمال دارد که آنوریسم را نسبت به زنان داشته باشند.
* رژیم غذایی پر چرب و کلسترول بالا
* سابقه خانوادگی بیماری‌های قلبی، از جمله بیماری‌های قلبی و حمله قلبی
* حاملگی که می‌تواند خطر ابتلا به آنوریسم طحال را افزایش دهد

تشخیص آنوریسم

ابزار تشخیصی که برای پیدا کردن علت آنوریسم و آسیب شریان‌ها استفاده می‌شود اغلب بستگی به محل آنوریسم دارد. CT اسکن و روش‌های اولتراسوند ابزارهای رایج مورد استفاده برای تشخیص یا پیدا کردن بی‌نظمی خون است. سی تی اسکن برای بررسی داخل درون بدن از اشعه ایکس استفاده می‌کند.

این ابزار اجازه می‌دهد تا پزشک وضعیت رگ‌های خونی و همچنین هر گونه انسداد، برآمدگی و نقاط ضعف که ممکن است در داخل رگ‌های خونی باشد را مشاهده کند. تشخیص زود هنگام و درمان قبل از اینکه آنوریسم پاره شود، ضروری است. سایر ابزارهای تشخیصی عبارت‌اند از: آزمایش خون از لحاظ انعقادی، نوار قلب، آنژیوگرافی، سایر عکس‌برداری‌ها از قبیل سونوگرافی.

درمان

درمان معمولاً بستگی به محل و نوع این بیماری دارد. برای مثال، یک منطقه ضعیف در عروق خونی قفسه سینه و شکم ممکن است نیاز به یک نوع عمل جراحی استنت گرافت داشته باشد. این روش حداقل تهاجمی را می‌توان با کمک جراحی مورد استفاده قرار داد. این روش همچنین احتمال عفونت، زخم و سایر مشکلات را کاهش می‌دهد.

درمان‌های دیگر شامل داروهایی است که فشار خون بالا و کلسترول بالا را درمان می‌کنند. برخی از انواع بتا بلوکرها همچنین برای کاهش فشار خون تجویز می‌شوند. کاهش فشار خون شما می‌تواند مانع از انقباض آنوریسم شود. داروهای ضد انعقادی برای جلوگیری از تشکیل لخته و داروهای ضد درد، پس از جراحی تجویز می‌شوند. به‌علاوه، امکان دارد برای جلوگیری از عفونت آنتی بیوتیک تجویز شود.

درمان آنوریسم به اندازه آنوریسم و سرعت رشد آن بستگی دارد. اگر آنوریسم کوچک باشد (حدود ۴ سانتیمتر قطر) پزشک معمولا روش کنترل را توصیه می کند و نیازی به جراحی نیست.

در مورد آنوریسم متوسط با قطر ۴ تا ۵٫۵ سانتیمتر توجه به وجود علائم نیز اهمیت دارد و در واقع هر تصمیمی با مشورت پزشک صورت می گیرد.

اما آنوریسمهای بزرگ با قطر ۵٫۵ سانتیمتر یا بیشتر به احتمال زیاد نیازمند جراحی هستند.

در جراحی، رگ مصنوعی جایگزین آن قسمت از رگ که آنوریسم دارد، می‌شود.

جراحی برای آنوریسم قلبی می‌تواند باعث بر طرف شدن بی نظمی ضربان قلب و افزایش طول عمر شود. اما باید توجه داشت که گاهی آنوریسم عود می‌کند.

جلوگیری از ابتلا

یک رژیم غذایی سالم حاوی مقدار زیادی میوه، غلات و سبزیجات می‌تواند به جلوگیری از تشکیل آنوریسم کمک کند. گوشت و مرغ کم چرب نیز گزینه‌های خوبی برای پروتئین هستند. محصولات لبنی کم چرب نیز مفید هستند. ورزش منظم، می‌تواند گردش خون سالم و جریان خون را از طریق قلب، عروق و سایر عروق خونی افزایش دهد. اگر سیگار می‌کشید، وقت آن رسیده است که آن را ترک کنید. ترک سیگار می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.

جهت تشخیص و درمان بیماری آنوریسم به کدام متخصصین مراجعه شود؟

پزشکان و جراحان ماهر در بخش بهداشت و درمان جهانی، زندگی خود را وقف کمک به بیماران با شرایط و بیماری‌های عروقی از جمله آنوریسم می‌کنند.

پزشکان و متخصصین این حوزه جهت تهیه یک برنامه درمانی جامع با شما همکاری خواهند کرد و برای سالم نگهداشتن سیستم عروقی شما عادات و سبک زندگی سالم را توصیه خواهند کرد.

به طور کلی جهت تشخیص و درمان بیماری آنوریسم لازم است به مراکز مرتبط با بیماری مراجعه نمایید و از متخصصین قلبی و عروقی “vascular” بخواهید تا شرایط و تاریخچه بیماری شما را بررسی نمایند.

این متخصصین با توجه به نوع بیماری شما بررسی و درمان را آغاز می‌کنند و نوع درمان متناسب با شما را انجام خواهند داد.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت رسا
سایت دکتر ستایش