نامگذاری سوره تکاثر

این سوره را تَکاثُر می نامند؛ زیرا این کلمه در اولین آیه آن آمده است.

تکاثر یعنی چشم و هم چشمی و مسابقه دادن با یکدیگر در بسیاری مال و جایگاه اجتماعی.

سوره تکاثر مردم را به دلیل مسابقه گذاشتن در جمع کردن مال و فرزند و یاور توبیخ می کند؛ خصلتی که آنان را از خدا و سعادت واقعی غافل می کند. این سوره همچنین تهدید می کند چنین افرادی خیلی زود نتیجه این سرگرمی های بیهوده را می بینند و در آینده ای نزدیک در مورد نعمت هایی که در اختیار آنان گذاشته شده، بازخواست می شوند.

در روایات آمده است مراد از نعمت، اهل بیت (ع) هستند. در فضیلت تلاوت این سوره نقل شده است قرائت آن همچون قرائت هزار آیه از قرآن است.1

ترتیب و محل نزول سوره تکاثر

سوره تکاثر جزو سوره های مکی و در ترتیب نزول، شانزدهمین سوره ای است که بر پیامبر (ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، صد و دومین سوره است و در جزء 30 قرآن جای دارد.1

محتوای سوره

این سوره مردم را به شدت توبیخ می‌کند بر اینکه با تکاثر ورزیدن و مسابقه گذاشتن در جمع مال و اولاد و یاوران، با یکدیگر از خداى تعالى و از سعادت واقعى خود بی خبر می مانند و از تبعات و آثار سوء خسران‌آور این سرگرمى غفلت مى‌ورزند. و ایشان را تهدید می‌کند به اینکه به زودى نتیجه سرگرمی‌هاى بیهوده خود را می‌بینند، و به زودى از این نعمت‌ها که در اختیارشان گذاشته شده بود تا شکرش را بجاى آورند بازخواست مى‌شوند، که چرا در شکرگزارى خدا، خود را به نادانى زدید و به کارهاى بیهوده سرگرم کردید، و چرا نعمت خدا را با کفران مقابله نمودید.

شأن نزول سوره تکاثر

این سوره درباره دو قبیله از قریش، فرزندان عبدمناف بن قصی و فرزندان سهم بن عمر، نازل شد. آنان به یکدیگر فخر فروختند که اشراف ما بیشترند. پس اشراف یکدیگر را شمردند. اشراف بنی عبدمناف بیشتر از گروه مقابل شدند. به همین دلیل فرزندان سهم گفتند مردگانمان را بشماریم، تا اینکه رفتند و قبر ها را دیدند و آن ها را شمردند. پس از این کار، فرزندان سهم بیشتر از فرزندان عبدمناف شدند؛ زیرا آنان در جاهلیت بیشتر از دیگران بودند.در تفسیر مجمع البیان چند شأن نزول دیگر برای این سوره بیان شده است.1

فضیلت و خواص سوره تکاثر

یکصد و دومین سوره قرآن کریم است که مکی و 8 آیه دارد.

در فضیلت این سوره به نقل از امیرالمؤمنین علیه السلام آمده است که این سوره درباره حقانیت عذاب قبر نازل شده است.

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرموده اند: قرائت این سوره برابر با 1000 آیه قرآن می باشد.

هم چنین فرموده اند:هر کس سوره تکاثر را قرائت نماید در ملکوت ادا کننده شکر، خوانده می شود.

امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس سوره تکاثر را در نمازهای واجب یا مستحب خود بخواند خداوند برای او اجر و ثواب صد شهید را بنویسد و هر که ان را در نماز مستحبی بخواند برای او ثواب 50 شهید نوشته می شود و در نماز واجبش چهل صف از فرشتگان به همراه او نماز می گزارند.

از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نقل شدهک هر که سوره تکاثر را قرائت نماید خداوند درباره نعمت هایی که در دنیا به او داده است از او حسابرسی نکند وهر که هنگام باریدن باران آن را بخواند و وقتی آن را به پایان برد خداوند گناهانش را می آمرزد.

در روایت آمده هر کس هنگام نماز عصر این سوره را بخواند تا غروب روز بعد در امان خواهد بود.

هم چنین رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم فرموده اند: هر کس سوره تکاثر را در هنگام خواب با نیت صادق قرائت نماید 70 هزار حسنه به او داده می شود و 70 هزار گناه از او پاک می شود و 70 هزار درجه به او عطا می شود. قرائت کننده این سوره می تواند از خانواده ، همسایه و دوستانش شفاعت کند و خداوند سختی های برخورد با فرشتگان نکیر و منکر را برای او هموار می سازد.4

آثار و برکات سوره تکاثر

1. به دست آوردن مالی عظیم

گفته شده هر کس سوره تکاثر را روز دوشنبه یا چهارشنبه 40 بار بخواند مال عظیم یابد و به خیری رسد که در ذهن و تصورات او نگنجد.

2.هدیه و خیر کثیر به اموات

در روایت امده که دو رکعت نماز با این کیفیت خیر کثیره دارد:

در روایت از رسول اکرم (ص) نقل است:

هر کس در شب اوّل قبر میّت (لیلۀ الدّفن) دو رکعت نماز بگزارد و در رکعت اوّل بعد از حمد دوبار سوره ی توحید و در رکعت دوم بعد از حمد ده بار سوره ی تکاثر را بخواند و بعد از آن بگوید:«اللّهُمّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ وَ ابْعَثْ ثَوابَها اِلی قَبْرِ ذلِکَ الْمَیِّتِ فلان» (یعنی:اللّهُمّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ، خدایا ثواب آن را به قبر فانی برسان و به جای کلمه ی فلان نام میّت را ببردـ) ثواب آن به آن میّت خواهد رسید و این یکی از دو نماز (وحشت) است که در لیلۀ الدّفن خوانده می شود.

3. برآورده شدن حاجات

امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند:22 بار سوره تکاثر را بخوانید در خلوت، و بعد از آن 1000 بار صلوات بفرستید و حاجت خود را بخواهید که خداوند نیز برآورده خواهد نمود.

4. شفای بیماری فرزند

جهت شفای فرزند، پدر او در شب دوشنبه دو رکعت نماز بخواند بدین ترتیب:در رکعت اوّل بعد از حمد، یازده مرتبه سوره ی مبارکه ی تکاثر و در رکعت دوم بعد از حمد، سیزده مرتبه آن را بخواند و بعد از نماز تسبیح حضرت زهرا (س) را به جای آورد سپس به سجده رود و صد مرتبه صلوات بر پیامبر (ص) و آل (ع) او بفرستد در دل خود با خدا پیمان بندد چنانچه فرزندش از این بیماری شفا یابد در یکی از سجده های شکر چهارصد مرتبه صلوات بر پیامبر (ص) و خاندان (ع) او بفرستد آنگاه سر از سجده بردارد؛ و این عمل به تجربه رسیده است.

5. ثواب فراوان

روزی رسول خدا (ص) به اصحاب خود فرمود:آیا کسی از شما می تواند روزی هزار آیه بخواند؟ عرض کردند:چه کسی می تواند روزی هزار آیه بخواند؟ فرمود:آیا کسی از شما توانایی آن را ندارد که سوره ی تکاثر را بخواند؟ (یعنی با هزار آیه برابری می کند).

6. رفع سردرد

هر کس این سوره را بر صاحب سردرد بخواند دردش باذن الله زایل گردد.2

متن سوره تکاثر همراه با ترجمه

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ حْمَـٰنِ الرَّ حِیمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

أَلْهَاکُمُ التَّکَاثُرُ ﴿١﴾

تفاخر به بیشترداشتن شما را غافل داشت

حَتَّیٰ زُرْ تُمُ الْمَقَابِرَ ﴿٢﴾

تا کارتان و پایتان به گورستان رسید

کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿٣﴾

نه چنین است زودا که بدانید

ثُمَّ کَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿٤﴾

باز هم نه چنین است زودا که بدانید

کَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِینِ ﴿٥﴾

هرگز چنین نیست اگر علم الیقین داشتید!

لَتَرَ وُنَّ الْجَحِیمَ ﴿٦﴾

به یقین دوزخ را می بینید

ثُمَّ لَتَرَ وُنَّهَا عَیْنَ الْیَقِینِ ﴿٧﴾

سپس آن را قطعا به عین الیقین درمی یابید

ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ ﴿٨﴾

سپس در همان روز است که از نعمت روی زمین پرسیده خواهید شد.3

پینوشتها
1.www.namnak.com
2.www.tebyan.net
3.www.minibloger.ir
4.www.quran.anhar.ir