قدمت بقعه به یک قرن و اندی پیش بر می گردد. اول بار، مرحوم حاج احمد بن علی از مؤمنین روستا، اتاقکی گلی بر روی قبر میسازد؛ سپس حدود سال 1348 خورشیدی یکی از خیرین روستا به نام مرحوم غلامرضا بن محمدعلی بن محمد حسن آن اتاقک را خراب و اتاقی نو از سنگ و گچ بنا می کند. حدود سال 1363 خورشیدی این اتاق نیز توسط مرحوم حیدر خاقانی تخریب و اتاق دیگری از سنگ و گچ بنا می کند. در سال ۱۳۸۵ خورشیدی، این اتاق نیز تخریب و ساخت اتاق فعلی با هزینه زنی صالح به نام «زیره سمنبر غریبی»، همسر مرحوم عالی بن حاج حسین بن عالی بن حسینا کللی، شروع و در سال ۱۳۸۸ خورشیدی به پایان رسید.
شکل بنا، هشت ضلعی غیر منتظم و جنس آن، از سنگ و سیمان و دارای و فنداسیون است. درب ورودی آن، آهنی به عرض 1.34 و درون ایوانی ستون دار باز می شود که در سمت شرق قرار داشته و ابعاد آن 220 در 462 سانتی متر است.
در ضلع مقابل درب ورودی طاقچه ای جهت گذاشتن اشیاء و کتب دینی ساخته اند و در اضلاع دیگر شش پنجره آهنی به عرض 95 سانتی متر دیده می شود. کف اتاق موزائیک و مفروش به قالی و موکت است؛ داخل اتاق به جزء از اره دیوار که تا ارتفاع 135 سانتی متر با سنگ مرمر پوشیده شده بقیه دیوارها اندود گچ شده و دیوار های بیرونی هم تا ارتفاع 24 سانتی متر از سطح زمین سنگ مرمر و بقیه آجرنماست. بر فراز بقعه، گنبدی شلجمی و کم خیز به قطر 383 سانتی متر قراردارد که در ساقه آن، چهار دریچه آهنی برای نورگیری تعبیه شده است. نمای خارجی و داخلی گنبد از سیمان سفید و بر فراز آن یک پنج پنجه دیده می شود. زیر گنبد ضریحی آلومینیومی به ابعاد 87 در133 و ارتفاع 190 سانتی متر برروی قبر نصب شده؛ قبر دارای ارتفاع ۲۰ و طول و عرض 122 در 79 سانتی متر است. سنگ نوشته ندارد و نمای آن، سنگ مرمر است.
برخی از مطلعین و معمرین، مدفون در این بقعه را بی بی مریم از نوادگان حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام) می دانند که از ترس جان به این جا پناه می آورد و بعد از چند سال زندگی، فوت و در محل فعلی دفن می شود؛ اما حکایت آشکار شدن قبرش چنین روایت شده که «حاج احمد فرزند علی» از بزرگان روستا، امامزاده را در خواب می بیند؛ امامزاده به وی می گوید: قبرمن در فلان نقطه کنار باغ توست، آشکار نما؛ بعد از این خواب، وی به همراه تنی چند از مردم روستا محل مورد نظر را کاویده و قبر امامزاده را که نوشته ای روی پوست، کنارش بوده پیدا می کنند. مدتی بعد حاج احمد روی قبر گنبد کی گلی بنا می کند و بعد از چندی جهت قبر که بر خلاف جهت مسلمانی بود توسط مرحوم زائر محمد بن ملاح حسین مزارعی جهت مسلمانی پیدا می کند.
به این بقعه، پیرحاج احمد هم می گویند؛ زیرا آشکار کننده و بانی اولیه آن حاج احمد جد شاخه ای از کللی ها است. ناگفته نماند که قول ضعیف دیگری نیز وجود دارد مبنی به این که این مکان قدمگاه سیده ای محترمه بنام بی بی مریم و از نزدیکان «امامزاده میر احمد» مدفون در روستای «آب بویی» تنگستان است.
در اطراف اتاق بی بی مریم، حیاط سنگ و سیمانی به ارتفاع 120 سانتی متر کشیده شده که در شرق و جنوب غرب آن، دو درب آهنی به عرض 52 سانتی متر است. کف حیاط سیمانی و چند قبر در آن دیده می شود. که یکی از آنها متعلق به یکی از معاریف روستا است که روی آن چنین نوشته شده است:
بسم الله الرحمن الرحیم، آرامگاه شادروان عالم ربانی شیخ عباس مزارعی روحانی، فرزند مرحوم محمد مزارعی، تاریخ تولد ۱۲۹۲ شمسی / 1344 قمری، تاریخ فوت ۱۳۹۶/ ۱۰ / ۱۰ شمسی 1406 قمری در بیرون حیاط و در ضلع جنوب آن حسینیه حضرت ابوالفضل عباس (علیه السلام) که از باقیات الصالحات مرحوم مشهدی عالی بن حسین بن عالی کللی است قرار دارد. این حسینیه در سال ۱۳۵۷ خورشیدی و با سنگ و سیمان بنا شده است و برخی مراسم مذهبی در طول سال در آن برگزار می شود. خادم و کلید دار فعلی بقعه، زیره سمنبر غریبی بنت زائر عباس و همسر مرحوم مشهدی عالی غریبی است.
در حال حاضر این بقعه شامل امکانات نسبتا خوبی از جمله سرویس بهداشتی، برق، وسایل روشنایی و خنک کننده، آب لوله کشی، آب انبار، حوض آب و... است.
اعتقاد مردم روستا به صاحب بقعه به اندازه ای است که چون مریض شوند مقداری از تربتش را برداشته و بر سر و روی خود می مالند و اعتقاد راسخ دارند که شفا می یابند. می گویند: تا کنون بیماران بسیاری را شفا داده و کرامات فراوان از آن مشاهده شده است. هر هفته، ایام چهارشنبه و پنج شنبه به زیارتش مشرف می شوند و از روح پاکش حوائج شرعیه طلب می کنند.
منابع:
1. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، فرهنگ جغرافیایی آبادی های کشور جمهوری اسلامی ایران، ج ۱۱۱ (خورموج)، ص ۸۸
۲. گفتگو با آقای بشیر غریبی، مطلع، ساکن کلل، مورخ ۱۳۸۴/11/14
٣. گفتگو با مشهدی خدر معصومی، ۵۰ ساله، ساکن کلل، مورخ ۱۳۸۴/12/20
۴. گفتگو با زایره سکینه مزارعی همسر مرحوم زایر غلامحسین مزارعی، معمر، کلل، مورخ 1384/12/20
۵. گفتگو با آقای حسین استادی، مطلع، ساکن خورموج، کلی اصل، مورخ ۱۳۸۸/12/24
۶. مشاهدات نگارنده، مورخ ۱۳۸۸/12/24
منبع: زیارتگاه‌های استان بوشهر، دفتر دوم، غلامحسین هادی نژاد دشتی، انتشارات وثوق، چاپ اول، قم، 1388ش، صص 125-122
