مدفون در این بقعه، براساس نوشته داخل بقعه و نیز گفتار بومیان و مطلعان، ابوجعفر اصغر یا اکبر ملقب به زین الشهداء فرزند زید فرزند زین العابدین علیه السلام است.
در هیچ یک از کتب معتبر انساب، اشاره به فرزندی با این نام برای زید بن على علیهما السلام نشده است، بنابراین، شاید بتوان گفت زین الشهدا از نوادگان ایشان است.
اما حکایت شهادتش چنین نقل شده: وی که فردی کامل و فاضل بوده است، در سال ۱۱۶ هجری قمری در مکانی در دامنه غربی کوه بیرمی به نام «بهمن آباد» توسط ابو یوسف ثقفی زخمی و در مکان فعلی شهید و مدفون می گردد. این حکایت هم در هیچ یک از کتب معتبر انساب و تاریخ ذکر نشده است.
بقعه، قدمتی بیش از دو قرن دارد و در چند نوبت مرمت و تجدید بنا شده است. اتاق قبلی بقعه که از سنگ و گچ بود، بعد از سال ۱۳۸۵ خورشیدی تخریب و به جای آن اتاق کنونی که دارای شناژبندی و از مصالحی چون سنگ، سیمان و آجر است، بنا گردید. این اتاق به صورت چهار گوش و به ابعاد 8.70 در 14.50 متر است. دیوارهایش از برون پلاستر سیمان و از درون نیز تا ارتفاع ۹۷ سانتی متر سنگ کریستال سفید و سپس پلاستر سیمان شده است.
بر روی دیوارها، آیات قرآنی و روایات دینی و تمثال بزرگان دین نصب شده و کف بقعه، سرامیک کاری و مفروش به قالی است. درون اتاق، جهت محکمی سقف و گنبد خانه، شش ستون ساخته شده که نمای آنها تا ارتفاع 1.30 متر از سطح زمین، سرامیک پشمی و بقیه سرامیک سفید است. اتاق، به وسیله پرده ای دو قسمت شده است؛ قسمت شمالی، مخصوص زنان و قسمت جنوبی، ویژه مردان است. بنا، دارای دو در آهنی است که یکی به عرض 1.66 متر رو به مغرب و دیگری به عرض 1.50 متر رو به جانب شمال باز شده است. به جز جهت شرقی، در جهات دیگر هر کدام دو پنجره آهنی یک متری برای تهویه هوا و روشنایی نصب شده است. بر فراز بقعه، گنبدی غنچه ای به قطر4.30 متر قرار دارد که در ساقه آن، هشت دریچه جهت روشنایی تعبیه شده است. قبر زین الشهدا زیر گنبد قرار گرفته و فاقد ضریح و سنگ قبر است. ارتفاع قبر، ۸۰ سانتی متر و طول و عرض آن ۱۰۰× ۲۳۰ سانتی متر است. روی قبر، پارچه ای سبز رنگ که رویش عبارات «السلام علیک یا امامزاده زین الشهداء و یا حسین» دیده می شود، انداخته اند. نمای قبر از سنگ گرانیت است.
بقعه مبارکه، توسط هیأت امنا اداره می شود و در طول سال، برنامه های فرهنگی - مذهبی به مناسب های مختلف به وسیله هیأت امنا در بقعه انجام می گیرد.
در حال حاضر، بقعه از امکانات خوبی چون برق و سیستم روشنایی، آب لوله کشی آب سردکن، شش زائر سرا، سکوی های مخصوص نشستن، دستشوئی های زنانه و مردانه، فضای سبز، پارک کودک و وسایل بازی، زمین فوتبال و آب انبار برخوردار است.
مساحت اراضی مربوط به امامزاده، بیش از ۱۷ هکتار است که بیشتر آن به ثبت رسیده است. در حول و حوش این بقعه و نواحی مجاور آن، آثار قدیمی مشهود است؛ از جمله در تپه های نزدیک آن، آثار دو جدول ساروجی است که یکی به طرف «گز دو برکه» و دیگری نخلستان های «ده گپ» امتداد دارد. همچنین در حدود پانصد متری شمال بقعه، قبرستانی بسیار قدیمی است. این آثار، حکایت از آبادانی و رونق آن حدود در ادوار گذشته دارد.
در مجاورت بقعه، دو چشمه که آبشان مورد استفاده نخلداران قرار می گیرد، جاری است. چشمه جنوبی از آن فردی بنام «مراد» از طایفه معروف حسن عالی و جنوبی متعلق به خلیفه محمد علی از طایفه خلیفه هاست.
به فاصله کمی از بقعه، یکی از مهم ترین چشمه های آب معدنی استان بوشهر قرار دارد. این چشمه که نامش «آبگرم قوچارک» و به زبان محلی غورک» است، از شکاف سنگهای مارنی از زمین خارج می شود و آبش در ردیف آبهای سولفات کلسیم همراه با منیزیم زیاد و کلروسدیم ولرم است. آب این چشمه برای بیماریهای جلدی و پوستی، بسیار مؤثر است.
زین الشهدا نزد اهالی روستاهای مجاور و شهر اهرم، دارای احترام ویژه است؛ برای تبرک و توسل به زیارتش می روند و کرامات فراوانی هم از وی نقل می کنند. ظهور کرامات، واقع شدن در دامنه کوه بیرمی و کنار نخلستان سرسبز، وجود چشمه سارها مخصوصا چشمه آبگرم قوچارک که در تمام فصول قابل استفاده است، باعث شده که افراد فراوانی در طول سال به زیارت امامزاده بروند.
منابع:
١. سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، فرهنگ جغرافیایی آبادی های کشور جمهوری ایران ، ج ۱۱۱ (خورموج)، ص ۷۴.
2. ناصر زنگنه ، پژوهشی در شناسایی و معرفی بقاع میترکه استان بوشهر، ج ۱، ص ۱۱۳.
٣. گفتگو با حاج حسن دهدار، مطلع و معمر، ساکن اهرم ، مورخ ۱۳۸۶/1/9
۴. حسن زنده دل و دستیاران، مجموعه راهنمای جامع ایرانگردی، شماره ۶، استان بوشهر، ص ۴۵.
۵. هفته نامه بیرمی، ویژه نامه نوروز ۱۳۸۴، صص ۱۹ - ۱۸.
6. گفتگو با عباس خلیفه، از اعضای هیأت امنای بقعه، ساکن اهرم، مورخ ۱۳۸۵/1/9
۷. مشاهدات نگارنده، مورخ ۱۳۸۵/5/7
منبع: زیارتگاه‌های استان بوشهر، دفتر سوم، غلامحسین هادی نژاد دشتی، انتشارات وثوق، چاپ اول، قم، 1388ش، صص 39-36
