بلوک قلبی چیست؟

قلب انسان سالم در هر دقیقه حدود ۶۰ تا ۱۰۰ بار می‌زند. ضربان قلب، یکی از انقباض‌های عضلات قلب است که باعث ایجاد فشار خون در اطراف بدن می‌شود. به طور معمول، هر انقباض عضله قلب توسط سیگنال‌های الکتریکی کنترل می‌شود که از دهلیزها یا محفظه‌های فوقانی قلب به بطن‌ها یا محفظه‌های تحتانی منتقل می‌شوند.

بلوک جزئی قلب زمانی اتفاق می‌افتد که تکانه‌های الکتریکی به تأخیر بیفتد یا متوقف شود و از ضربان قلب به طور منظم جلوگیری کند. بلوک کامل قلب زمانی رخ می‌دهد که سیگنال‌های الکتریکی کاملاً متوقف می‌شوند و ضربان قلب در هر دقیقه به حدود ۴۰ بار کاهش می‌یابد.

حتی تغییر در تکانه‌ها که فقط کسری از ثانیه طول می‌کشد می‌تواند باعث بلوک قلبی شود. گاهی اوقات، بلوک قلبی باعث می‌شود که قلب به درستی خون را از طریق سیستم گردش خون پمپاژ نکند؛ بنابراین عضلات و اندام‌ها، از جمله مغز، اکسیژن کافی برای عملکرد صحیح را دریافت نمی‌کنند.

بلوک قلبی به طور معمول باعث سبکی سر، غش و تپش قلب می‌شود. بسته به شدت بلوک قلبی، این عامل می‌تواند خطرناک باشد. به عنوان مثال، بلوک قلبی درجه سه می‌تواند بیماری‌های قبلی مانند نارسایی قلبی را بدتر کند؛ که در نهایت باعث از دست دادن هوشیاری و حتی ایست ناگهانی قلب شود.

درد قفسه سینه نیز در این شرایط وجود دارد. از طرف دیگر، بیماری کرونر قلب هنگامی اتفاق می‌افتد که ماده‌ای مومی به نام پلاک در عروق کرونر جمع شود. بیماری کرونر قلبی می‌تواند باعث درد قفسه سینه، معروف به آنژین یا حمله قلبی شود که به آن سکته قلبی (MI) نیز گفته می‌شود.

انواع بلوک قلبی

سه نوع بلوک قلبی وجود دارد.

بلوک قلبی درجه یک که شامل اختلالات جزئی ضربان قلب، مانند ضربان‌های پرشی شده است. این نوع بلوک قلبی خیلی جدی نیست و به طور کلی نیازی به درمان ندارد.

بلوک قلبی درجه دو زمانی اتفاق می‌افتد که برخی از سیگنال‌های الکتریکی هرگز به قلب نرسند و باعث ضربات پایین یا پرشی شوند. بیمار ممکن است احساس سرگیجه کند و ممکن است به ضربان‌ساز قلب نیاز داشته باشد. ممکن است بطن منقبض نشود، زیرا ضربه دهلیزی به بطن‌ها نرسیده است.

بلوک قلبی درجه سه یا بلوک کامل قلبی زمانی رخ می‌دهد که سیگنال‌های الکتریکی بین محفظه بالا و پایین قلب حرکت نمی‌کنند. این نوع از بیماری بیشتر در بیماران مبتلا به بیماری قلبی دیده می‌شود. بدون ضربان‌ساز قلب، خطر جدی حمله قلبی وجود دارد.

علل ایجاد بلوک قلبی

در قلب سالم، تکانه‌های الکتریکی که داخل عضله قلب حرکت می‌کنند، به او دستور می‌دهند که منقبض شود یا بتپد. تکانه‌ها در امتداد یک مسیر، از محفظه فوقانی قلب، از طریق گره دهلیزی بطنی (AV)، به محفظه‌های تحتانی حرکت می‌کنند.

در امتداد این مسیر، خوشه‌ای از الیاف قلب وجود دارد. این بخش بلوک شاخه‌ای قلب نیز نامیده می‌شود. این بخش به دو شاخه بسته راست و چپ تقسیم می‌شود. این بخش‌ها، تکانه‌های الکتریکی را به بطن‌های قلب منتقل می‌کنند. هر بطن نیز یک شاخه دارد.

صدمه به یکی از شاخه‌ها می‌تواند باعث انقباضات غیر هماهنگ بطنی شود و یک ضربان قلب غیر طبیعی ایجاد کند. سیگنال مسدودشده در سمت راست قلب معمولاً جدی نیست، اما انسداد در سمت چپ می‌تواند نشان‌دهنده خطر بیشتر بیماری عروق کرونر، یا برخی از مشکلات قلبی دیگر باشد.

علائم بلوک قلبی

اگر فردی دچار بلوک قلبی باشد، ممکن است موارد زیر را تجربه کند:

* ضربان قلب یا تپش قلب آهسته یا نامنظم
* تنگی نفس
* سبکی سر و غش کردن
* درد یا ناراحتی در قفسه سینه
* سختی در انجام ورزش، به دلیل کمبود خونی که در اطراف بدن پمپاژ می‌شود

افرادی که دچار بلوک قلبی هستند شاید سالم به نظر برسند، اما ممکن است یک مشکل جدی قلبی داشته باشند.

عوامل خطر بلوک قلبی

شایع‌ترین علت بلوک قلبی، زخم شدن بافت قلبی با افزایش سن است. برخی از افراد با بلوک قلبی متولد می‌شوند، اما افراد مسن با سابقه بیماری قلبی یا سیگار کشیدن بیشتر در معرض خطر هستند.

شرایط زیر خطر ابتلا به بلوک قلبی را افزایش می‌دهد:
* کاردیومیوپاتی
* ترومبوز کرونر
* میوکاردیت، یا التهاب عضله قلب
* آندوکاردیت یا التهاب دریچه‌های قلب
* بافت اسکار در قلب، به دنبال جراحی یا حمله قلبی

بلوک قلبی حاد یا ناگهانی نیز ممکن است پس از حمله قلبی یا یک عمل قلبی رخ دهد. همچنین می‌تواند به عنوان یک عارضه از بیماری لایم رخ دهد.

عوامل افزایش دهنده خطر
– بیماری‌ سرخرگ‌های‌ قلب‌، آترواسکلروز، ناهنجاری‌های‌ مادرزادی‌ قلب‌
– مصرف‌ بیش‌ از اندازه‌ داروی‌ دیژیتال‌ یا بعضی‌ از داروهای‌ دیگر مثل‌ کینیدین‌ یا مسدودکننده‌های‌ بتا آدرنرژیک
– سن بالای‌ ۶۰ سال، استرس‌ ، رژیم‌ غذایی‌ پر چرب‌ و پر نمک، چاقی‌
– سیگار کشیدن
– دیابت،‌ نارسایی‌ احتقانی‌ قلب یا بیماری‌ دریچه‌ای‌ قلب

تشخیص بلوک قلبی

پزشک علائم را با بیمار در میان می‌گذارد و به ریتم قلب او گوش می‌دهد. بسته به سن و سابقه پزشکی فرد، پزشک ممکن است به بیماری قلبی مشکوک باشد و بیمار را به یک متخصص قلب ارجاع دهد.

تعدادی آزمایش تستی تشخیصی برای بلوک قلبی وجود دارد.

* نوار قلب (ECG) رایج‌ترین آزمایش برای تشخیص بلوک قلبی است که فعالیت قلب را ثبت می‌کند. کاوشگرهایی که روی پوست قفسه سینه قرار می‌گیرند، تکانه‌های الکتریکی را از طریق قلب به عنوان الگوهای موجی نشان می‌دهند. ناهنجاری‌های موج ممکن است نشان‌دهنده بلوک قلبی باشد. نوار قلب همچنین می‌تواند شاخه چپ یا راست را تحت تأثیر قرار دهد.

* نوار هولتر یک وسیله قابل حمل است که تمام ضربان‌های قلب بیمار را ضبط می‌کند. بیمار آن را زیر لباس خود می‌پوشد و اطلاعات مربوط به فعالیت الکتریکی قلب را در حالی که فرد فعالیت‌های عادی خود را به مدت ۱ تا ۲ روز انجام می‌دهد، ثبت می‌کند. با بروز علائم، بیمار دکمه‌ای را فشار می‌دهد. این یک رکورد از ریتم قلب است که در آن لحظه وجود دارد.

* اکوکاردیوگرام اسکن سونوگرافی است که به پزشک این امکان را می‌دهد که عضلات قلب و دریچه‌ها را ببیند.

* آزمایش الکتروفیزیولوژی، از شوک‌های الکتریکی ریز برای تعیین علت ریتم غیرطبیعی و مکان قلب استفاده می‌کند.

* آزمایش میز شیب‌دار، بیمار روی تختی دراز می‌کشد که موقعیت خود را تغییر می‌دهد. این کار می‌تواند آریتمی یا ضربان‌های غیر طبیعی قلب را تحریک کند.

درمان بلوک قلبی

هیچ درمان خاصی برای بلوک قلبی وجود ندارد. اکثر افراد مبتلا به بلوک شاخه بسته هیچ علائمی ندارند و نیازی به درمان ندارند. با این حال، هر یک از علل زمینه‌ای مانند فشار خون بالا، نیاز به درمان دارد.

اگر فردی با بلوک شاخه بسته چپ دچار حمله قلبی شود، ممکن است برای برقراری مجدد جریان خون از طریق رگ‌های مسدودشده، خون‌رسانی مجدد انجام شود. این کار را می‌توان با استفاده از یک عامل ضد لخته شدن، مانند استرپتوکیناز، برای حل شدن لخته‌های خون و افزایش جریان خون در قلب انجام داد. با این حال، داروهای ضد لخته شدن خطر خونریزی را افزایش می‌دهند.

یک ضربان‌ساز مصنوعی، دستگاهی کوچک و با استفاده از باتری، ممکن است در بیمار با سابقه غش در زیر پوست کاشته شود. طی یک عمل جراحی به مدت ۱ تا ۲ ساعت، تحت بی‌حسی موضعی، در نزدیکی استخوان گردن قرار می‌‎گیرد.

می‌توان تنظیم کرد که بسیاری از دستگاه‌های ضربان‌ساز، ضربان الکتریکی را فقط در صورت نیاز تولید کنند. اگر قلب از ضربان قلب متوقف شود، برخی می‌توانند حس کنند و برای راه‌اندازی مجدد آن یک الکتریسیته تولید کنند. باتری آن نیز می‌تواند سال‌ها عمر کند.

ضربان‌سازها تحت تأثیر تلفن‌های همراه، استریوهای شخصی یا وسایل خانگی قرار نمی‌گیرند، اما شخصی که دارای ضربان‌ساز قلب است نباید تحت تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) قرار گیرد.

عوارض بلوک قلبی

افراد مبتلا به بلوک قلبی سمت چپ در مقایسه با افرادی که بلوک سمت راست دارند، بیشتر در معرض خطر هستند. عوارض احتمالی آن عبارتند از:

آریتمی یا ضربان قلب نامنظم
برادی کاردی، یا ضربان قلب پایین
انقباض ناکافی
ایست قلبی و نارسایی گردش خون
مرگ ناگهانی قلبی، که می‌تواند در طی یک ساعت از شروع علائم کشنده باشد

جلوگیری از بلوک قلبی

بلوک قلبی همیشه قابل اجتناب نیست، اما می‌توان با داشتن یک رژیم غذایی سالم، انجام ورزش منظم، به حداقل رساندن مصرف الکل و پرهیز از تنباکو، خطر بیماری قلبی را کاهش داد.

این‌جا با ۱۰ گیاه آشنا می‌شوید که می‌تواند به سلامتی قلبی شما کمک کنند.

سیر
تحقیقات زیادی نشان می‌دهند که یک پَر سیر در روز می‌تواند باعث کاهش کلسترول بد و افزایش کلسترول خوب شود. تحقیقات کلینیکی مشخص کرده که سیر در منظم کردن فشار خون موثر است، گردش خون را بهبود می‌بخشد و جلوی چسبندگی پلاکت‌های خون را که می‌تواند باعث سکته قلبی شود، می‌گیرد. یک تحقیق دیگر نشان داده شده که عصاره سیر می‌تواند اختلال‌های قلبی را کاهش دهد.

کاکائو
کاکائو یک منبع طبیعی برای تئوبرومین و اپیکاتچین است که جریان خون در رگ‌ها را تقویت می‌کند. در یک آزمایش کلینیکی در سویس بیماران قلبی در اثر استفاده از کاکائو برای ۴ هفته علائم بهبود در عملکرد قلبی و پلاکت‌شان دیده شده است.

زالزالک (Hawthorn)
شواهد حکایت از آن دارد که زالزالک در گشاد کردن رگ‌ها موثر است و باعث کاهش فشار خون و کلسترول می‌شود. این میوه بخاطر ترکیبات فیتوکمیکال‌ها و بایوفلاوینویدها خاصیت آنتی اکسیدانت دارد.

مادرورت (Motherwort)
از این گیاه برای درمان تپش قلب استفاده می‌کنند، اما استفاده مداوم آن می‌تواند به کاهش کلسترول، تری‌کلیسیرید و تقویت قلب منجر شود.

این گیاه که از خانواده نعناع است خاصیت آنتی‌باکتریال، آنتی‌اکسیدانت و ضد التهابی هم دارد و آرام‌بخش می‌باشد.

زغال اخته
این گیاه در سلامتی دیواره رگ‌ها و ایجاد موی‌رگ‌ها مفید است. خاصیت آنتی اکسیدانت این گیاه می‌تواند کار سم‌زدایی از قلب را انجام دهد.

جینسنگ (Ginseng)
اگرچه ریشه این گیاه را برای درمان اختلال‌های متفاوت استفاده می‌کنند، اما تحقیقات جدید نشان داده که از این گیاه می‌توان در درمان بیماری‌های قلبی هم استفاده کرد. در چندین تحقیق نشان داده شده که از جینسینگ در درمان بیماری‌های قلبی می‌توان استفاده کرد و این به خاطر خاصیت ضد غده‌ای، ضد التهاب، ضد حساسیت و آنتی‌اکسیدانت آن است.

جینکو بیلوبا (Ginkgo Biloba)
عصاره برگ جینکو به جریان خون در بدن کمک می‌کند و جلوی چسبندگی پلاکت‌ها و لختگی خون را می‌گیرد.

اگرچه این گیاهان جای رژیم غذایی سالم، ورزش و روش مناسب زندگی را نمی‌گیرد، اما می‌توانند در سلامت قلبی به شما کمک کنند.

فلفل قرمز
این گیاه موادی همچون کلسیم، منگنز، ویتامین آ، ث و سلنیوم، روی و فیبر دارد و تحقیقات نشان می‌دهند که در سلامت قلبی بسیار مفید است.

این گیاه جریان خون را تقویت کرده و از خون سم زدایی می‌کند و جلوی لخته شدن خون را می‌گیرد.

جارو قارچ (Butcher’s Broom)
این یک گیاه مفید در کاهش خطرات بیماری‌های قلبی است. ترکیبات استرول‌ها و اسیدهای چرب آن رگ‌های خونی را تقویت می‌کند و برای بیمارانی با فشار خون پایین تجویز می‌شود.

انگور
خوردن مرتب انگور برای قلب مفید است. انگور یک منبع خوب برای فلاونوید است که جلوی فشار خون را می‌گیرد و خطر بیماری قلبی و آسیب ماهیچه‌های قلب را می‌گیرد.

تحقیق دانشگاه میشیگان نشان می‌دهد که انگور بخاطر آنتی‌اکسیدانت بالای آن فشار خون را کم می‌کند و خطر فیبروسس و نارسایی قلبی را کم می‌کند.

سخن آخر

در بلوک قلبی، ضربان قلب به طور نامنظم و آهسته‌تر از حد معمول است و به طور بالقوه تا ۲۰ ثانیه در هر بار متوقف می‌شود.

این توقف به دلیل تاخیر‌، انسداد یا اختلال در طول مسیریست که تکانه‌های الکتریکی از آن عبور می‌کنند تا ضربان قلب را ایجاد کنند؛ که می‌تواند در اثر آسیب به عضله یا دریچه‌های قلب باشد. انسداد قلب به خودی خود معمولاً به درمان مستقیم احتیاج ندارد، اما بیماری‌های زمینه‌ای مربوط به آن نیاز به درمان دارند.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت خلایق
سایت مشرق نیوز