پیش دیابت چیست؟
پیش دیابت زمانی در بدن شروع به فعالیت می کند که قند خون از حد طبیعی بالاتر رفته باشد اما نه در حدی که دیابت در نظر گرفته شود. قند خون طبیعی ۱۱۰ mg/dl و بالاتر از ۱۲۶ دیابت در نظر گرفته می شود. اگر قند خون شما ناشتا عددی بین این مقدار باشد دچار پیش دیابت هستید. ساده ترین روش برای فهمیدن اینکه دچار پیش دیابت هستید انجام آزمایش خون است. دقیق ترینش آزمایش A1C است که درصد گلوکز چسبیده به پروتئین هموگلوبین موجود در خون که حامل اکسیژن است را تعیین می کند. این آزمایش شاخص خوبی برای نشان دادن وضعیت قند خونتان در دو تا سه ماه گذشته است. اگر نتیجه آزمایش شما ۵٫۹ باشد یعنی قند خونتان طبیعی بوده است. هرچه بین ۵٫۷ و ۶٫۴ قرار بگیرد پیش دیابت تشخیص داده می شود و ۶٫۴ به بالا نیز دیابت شناخته می شود. انجمن دیابت آمریکا توصیه می کند افراد ۴۵ سال به بالا قند خون خود را چک کنند. در نهایت، اگر اضافه وزن، سندروم تخمدان پلی کیستیتک و یا سابقه خانوادگی دیابت دارید باید زودتر از این زمان آزمایش دهید.1
علائم پیش دیابت
دیابت بسیار به تدریج رشد می کند، به طوری که ممکن است زمانی که فردی در مرحله پیش دیابت قرار دارد، با وجود بالا بودن سطح قند خون هیچ نشانه و علامتی نداشته باشد. با این حالت می توان برخی از علائم نامحسوس زیر را برای ابتلا به پیش دیابت نام برد:فرد مبتلا به پیش دیابت همواره گرسنه است به طوری که بیش از حد طبیعی و به تعداد دفعات بیشتر غذا می خورد
با وجود مصرف بیشتر غذا، وزن او در حال کاهش است
فرد مبتلا همواره احساس تشنگی می کند
تعریق بیشتری دارد به طوری که دفعات مورد نیاز برای استحمام او بیشتر می شود
احساس خستگی زیادی دارد
علل و عوامل خطر ایجاد پیش دیابت
زمانی که بدن با هورمون انسولین به مشکل بر می خورد، پیش دیابت ایجاد می شود. انسولین هورمونی است که در لوزالمعده ترشح شده و وظیفه حمل قند به داخل سلول ها، برای فراهم کردن انرژی سلولی را به عهده دارد. این هورمون با ترشح در خون این وظیفه را انجام می دهد. در پیش دیابت، بدن شما یا انسولین کافی را ندارد و یا از آن به خوبی استفاده نمی کند، که به این حالت مقاومت به انسولین می گویند. اگر بدن به اندازه کافی انسولین نداشته و یا اگر به مقاوم به انسولین مبتلا باشد، میزان گلوکزی که در خون در حال جریان است بیش از حد بالا می شود. این مسئله باعث می شود سطح قند خون نیز بیشتر شود.محققان مطمئن نیستند که دقیقا چه چیزی باعث انحراف روند انسولین در برخی از افراد می شود. اما می دانند که چند عامل خطر وجود دارد که باعث می شود فرد برای ابتلا به پیش دیابت بیشتر مستعد شود. این عوامل خطر همان عوامل خطری هستند که می توانند فرد را به دیابت نوع ۲ مبتلا کنند:
وزن
اگر اضافه وزن دارید ( شاخص توده بدن BMI بالاتر از ۲۵)، شما در معرض خطر بالا برای توسعه پیش دیابت هستید. به خصوص اگر بیشتر اضافه وزنتان در ناحیه شکم و باسن باشد. سلول های چربی اضافی می تواند بدن شما را مستعد مقاوم در برابر انسولین کند.
عدم فعالیت بدنی
این مورد اغلب دست در دست اضافه وزن می باشد. اگر شما از لحاظ جسمی فعال نیستید، شما بیشتر احتمال ابتلا به پیش دیابت دارید.
سابقه خانوادگی
دیابت یک عامل ارثی است. اگر کسی در خانواده شما به دیابت مبتلا باشد به احتمال زیاد شما نیز مبتلا خواهید شد.
سن
هر چقدر سن بالاتر برود، بیشتر در معرض خطر برای توسعه پیش دیابت هستید. در سن ۴۵ سالگی، خطر در بدن شما شروع به افزایش می کند، و بعد از ۶۵ سالگی، خطر ابتلا به طور تصاعدی افزایش می یابد.
دیابت حاملگی
اگر شما به دیابت حاملگی مبتلا شده باشید، پس از زایمانتان خطر ابتلا به پیش دیابت را به همراه خود دارید.
سایر عوامل
فشار خون و کلسترول بالا (کلسترول “بد” LDL) خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش می دهد.سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نیز به دلیل آن که به مقاومت به انسولین مرتبط است، خطر ابتلا به پیش دیابت را افزایش می دهد. در PCOS، کیست های زیادی در تخمدان تشکیل می شود. این کیست ها یک علت احتمالی مقاومت به انسولین می باشند. اگر شما مبتلا به PCOS هستید، پس ممکن است بدنتان به انسولین مقاومت داشته و در نتیجه در معرض ابتلا به پیش دیابت قرار دارید.2
تست ها و آزمایشات تشخیصی پیش دیابت
پزشک برای بررسی ابتلا به پیش دیابت، می تواند از دو نوع تست آزمایشگاهی استفاده کند:۱- تست گلوکز پلاسمای ناشتا (FPG )
۲- تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT )
تست گلوکز پلاسمای ناشتا (FPG)
در این آزمایش پس از ۸ ساعت نخوردن غذا، مقدار گلوکز خون فرد اندازه گیری می شود. این ارزیابی می تواند تخمین بزند که آیا بدن فرد گلوکز را به خوبی می سوزاند یا خیر. اگر پس از انجام آزمایش گلوکز پلاسمای ناشتا، سطح گلوکز خون فرد غیرطبیعی بود، می توان آن را (اختلال در گلوکز ناشتا) نیز نامید که این حالت، احتمال وجود پره دیابت را مطرح می کند.
تفسیر نتایج تست گلوکز پلاسمای ناشتا (FPG)
* کمتر از ۱۰۰ میلی گرم/دسی لیتر = طبیعی* ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلی گرم/دسی لیتر = پیش دیابت
* بیشتر از ۱۲۶ میلی گرم/دسی لیتر ( در دو مرتبه آزمایش و یا بیشتر) = دیابت
تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT)
آزمایش دیگری که ممکن است پزشک معالج از آن استفاده نماید، تست تحمل گلوکز خوراکی (OGTT) می باشد. در این آزمایش سطح گلوکز خون فرد طی دو مرحله اندازه گیری می شود: یک بار پس از ناشتایی و یک بار ۲ ساعت پس از خوردن ۷۵ گرم گلوکز.اگر سطح گلوکز خون فرد ۲ ساعت پس از صرف مایع حاوی گلوکز، بالاتر از حد طبیعی بود، می توان آن را (اختلال عدم تحمل گلوکز) نامید و این عارضه احتمال ابتلا به پیش دیابت را مطرح می نماید.
تفسیر نتایج تست تحمل گلوکز خوراکی(OGTT)
* کمتر از ۱۴۰ میلی گرم/دسی لیتر = طبیعی* ۱۴۰ تا ۱۹۹ میلی گرم/دسی لیتر = پیش دیابت
* بیشتر از ۲۰۰ میلی گرم/دسی لیتر = دیابت
تست A1C
تست A1C معدل یا میانگین قند دو تا سه ماه گذشته را نشان می دهد. یکی از مزیت های این آزمایش عدم نیاز به ناشتا بودن جهت انجام آزمایش می باشد. در صورتی که میزان تست A1C بیشتر از ۶٫۵ % باشد تشخیص دیابت قطعی می باشد.
تفسیر نتایج تست A1C
* کمتر از ۵٫۷ % = طبیعی* بین ۵٫۷ % تا ۶٫۵ % = پره دیابت
* ۶٫۵ % و بالاتر = دیابت
چگونه مانع پیشرفت پیش دیابت شویم؟
وقتی تست ها و آزمایشات تشخیصی پیش دیابت را انجام می دهید و پزشک به شما می گوید که مبتلا به پیش دیابت (پره دیابت) هستید، ممکن است این تصور برایتان ایجاد شود که نیاز به نشان دادن عکس العملی از طرف شما نمی باشد و یا اینکه قبول کنید قطعا مبتلا به دیابت خواهید شد. هنوز نه ! شما باید پره دیابت را جدی بگیرید، اگر هم اکنون شروع کنید، هنوز هم زمان کافی برای جلوگیری از روی دادن برخی اتفاقات دارید. هر قدمی که شما بر دارید تفاوت شگرفی ایجاد خواهید کرد. گاهی اوقات تغییر در شیوه زندگی حتی سودمند تر از دریافت دارو می باشد. افراد مبتلا به پره دیابت که وزن خود را با کمک رژیم غذایی و فعالیت بدنی کاهش می دهند تا حدود ۵۸% شانس ابتلا به دیابت نوع دو را در خود کاهش می دهند، در مقایسه با ۳۱% در افرادی که تنها داروی مت فورمین برایشان تجویز می شود. با این سه تغییر شروع کنید:
کاهش وزن
اگر اضافه وزن دارید، تاثیر کاهش وزن و پیشگیری از دیابت از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. پژوهش ها نشان می دهد کاهش تنها ۵ تا ۱۰% از وزن جهت برگرداندن قندخون به حد طبیعی و پیشگیری از دیابت و یا تاخیر در شروع آن موثر است. برای رسیدن به این اهداف، مصرف مواد غذایی با کالری زیاد، مصرف مواد غذایی حاوی چربی زیاد ( خصوصا چربی اشباع شده) ، قند و کربوئیدرات را کاهش دهید.
فعالیت بدنی را تبدیل به عادت نمایید
فعال بودن در زندگی یک الزام است. انجام حداقل ۳۰ دقیقه فعالیت آیروبیک ( فعالیتی که ضربان قلب را افزایش دهد، مثل پیاده روی ، دوچرخه سواری یا شنا ) ۵ روز در هفته ( ۱۵۰ دقیقه در هفته ) جهت پیشگیری از دیابت لازم است. می توان از تمرینات قدرتی مثل بلند کردن وزنه های سبک یا استفاده از باندهای کششی دو بار در هفته نیز کمک گرفت. فعالیت های قدرتی سبب قدرتمند شدن ماهیچه ها می شود و به کاهش قندخون همچنین پاسخ بهتر بدن به انسولین و سوزاندن کالری در بدن حتی در صورت عدم تحرک کمک می کند.
اگر سیگار می کشید، کشیدن آن را متوقف کنید
سیگار قویا در ابتلا به دیابت نقش دارد: شانس ابتلا به دیابت نوع دو در افراد سیگاری ۳۰ تا ۴۰% بیشتر از افراد غیرسیگاری می باشد. شانس ابتلا به عوارضی مثل بیماری قلبی و نابینایی در افراد دیابتی که کشیدن سیگار را ادامه می دهند بیشتر است. بنابراین هرچه سریعتر کشیدن سیگار را متوقف کنید، بهتر است.
چه زمانی نیاز به مصرف دارو دارید؟
در حالیکه تغییر در شیوه زندگی می تواند تا حد زیادی در پیشگیری از دیابت موثر باشد، برخی از افراد دیابتی نیازمند مصرف دارو برای پیش دیابت نیز می باشند. پزشک با وجود عوامل خطری مثل HDL پایین( چربی خوب )، تری گلیسیرید بالا ( نوعی از چربی خون )، سابقه خانوادگی دیابت و یا اضافه وزن داروی مت فورمین را برای بیمار تجویز می نماید. اگر مت فورمین مصرف می کنید، باید از دستورات پزشک پیروی و از شیوه زندگی سالم تبعیت نمایید. از هم اکنون شروع کنید و از پزشک، متخصص تغذیه و یا آموزش دهنده دیابت در این زمینه کمک بگیرید.3پی نوشت:
1.www.kermany.com
2.www.kamvar.co
3.www.parsiandiabetes.com
