چربی خون بالا یکی از علل زمینه ساز انواع بیماری های قلبی عروقی به خصوص گرفتگی رگ قلب به شمار می آید. اگرچه در زندگی امروزی، مبتلا شدن به چربی خون بالا برای ما بیش از پیش محتمل است فلذا بهتر است که با شناختن عوامل، علائم و عوارض این بیماری، در تشخیص به موقع و مداخلات پیشگیری و درمان های کافی در اسرع وقت پیشتاز باشید.

کلسترول چیست؟

کلسترول یک ماده مومی و شبیه به چربی است که در بدن و توسط کبد تولید می شود. این ماده برای شکل گیری غشای سلولی، ویتامین D و برخی هورمون های خاص ضروری است. کلسترول در آب حل نمی شود و در نتیجه نمی تواند به تنهایی در بدن حرکت کند.

ذراتی با نام لیپوپروتئین به جابجایی کلسترول از طریق جریان خون کمک می کنند.

لیپوپروتئین ها شامل دو نوع اصلی هستند:

* لیپوپروتئین های با غلظت پایین (LDL) که به آن ها کلسترول بد نیز می گویند.

* لیپوپروتئین های با غلظت بالا (HDL) که گاهی اوقات با نام کلسترول خوب شناخته می شوند.

مصرف غذاهای چرب و پر روغن می تواند سطح کلسترول بد در خون شما را افزایش دهد. به این مشکل، کلسترول بالای خون می گویند که به هیپرکلسترولمی یا هیپرلیپیدمی نیز معروف است.

اگر سطح کلسترول بد در بدن بالا باشد یا میزان کلسترول خوب (HDL) پایین باشد، چربی در رگ های خونی شما انباشته می شود. همین رسوبات می توانند از گردش خون مناسب در شریان های بدن شما جلوگیری کنند. در نهایت ممکن است مشکلاتی در بدن شما، به خصوص در قلب و مغز، به وجود بیایند که گاها کشنده هستند.

تری گلیسرید چیست؟

تری گلیسرید ها نوعی از چربی هستند که در خون شما پیدا می شوند. پس از خوردن وعده های غذایی مختلف، بدن کالری هایی که به آن نیاز ندارید را به تری گلیسرید تبدیل می کند و آن ها را جهت استفاده در آینده داخل سلول های چربی ذخیره سازی خواهد کرد.

ما برای تامین شدن انرژی مورد نیاز خود به تری گلیسرید ها نیاز داریم؛ اما زیاد شدن تعداد آن ها در داخل خون نیز می تواند ریسک بروز بیماری های قلبی را افزایش دهد.

لازم است بدانید که چربی موجود در خون، شاخص هایی دارد که در آزمایش خون تعیین می شوند که عبارتند از: کلسترول بد (LDL)، کلسترول خوب (HDL) و تری گلیسرید (TG).

ایده آل ترین حالت برای شما این است که در تلاش باشید سطح کلسترول بد که مسبب بسیاری از بیماری ها است و همچنین تری گلیسرید را کاهش داده و سطح کلستروب خوب که برای بدن مناسب است افزوده شود.

مقدار نرمال چربی خون چقدر است؟

در پایین میزان نرمال چربی خون را در چربی های HDL ،LDL، تری گلیسیرید بررسی کرده ایم:

* کل کلسترول شما باید کمتر از 200 باشد.
* کلسترول HDL شما باید 40 یا بیشتر باشد.
* کلسترول LDL شما باید کمتر از 100 باشد.
* سطح تری گلیسیرید شما باید کمتر از 150 باشد.

عوامل چربی خون بالا

علل بروز چربی خون بالا را می توان در دو دسته کلی تقسیم بندی کرد: عوامل غیر قابل کنترل و عوامل قابل کنترل

وراثت
یکی از مهم ترین عوامل غیرقابل کنترل بحساب می آید که شما ممکن است به طور ژنتیکی اختلالی در تولید و تنظیم چربی های بدن و خون داشته باشید.

رژیم غذایی ناسالم
مرسوم ترین عاملی که زمینه ساز بروز چربی بالای خون می شود، داشتن یک رژیم غذایی ناسالم و سرشار از چربی های مضر است.

مصرف بیش از اندازه فست فودها و سرخ کردنی ها، غذاهای چرب، تنقلاتی که چربی زیاد در تولیدشان به کار رفته است، همگی دشمنان قسم خورده ی سلامتی تان هستند و برای ابتلای شما به بیماری چربی خون از هیچ آسیب رساندنی دریغ نمی کنند.

کم تحرکی و تنبلی
امروزه بیشتر شبیه یک عادت همه گیر شده است که فعالیت کم و کمتری داشته باشید، بعد از خوردن غذا کنار سفره یا روی مبل دراز بکشید، هیچ برنامه ای برای ورزش و تمرین بدنی در طول شبانه روز نداشته باشید.

بس است دیگر! همه این عادت های غلط که ترویج کننده کم تحرکی و تنبلی در بدنتان است را باید کنار بگذارید تا بتوانید با بیماری چربی خون بالا مبارزه کنید.

بی توجهی به سلامت بدن
اختلالاتی از قبیل فشار خون و قند خون بالا، کم کاری تیروئید زمینه را برای ابتلا به چربی خون بالا فراهم می کنند.

ممکن است مبتلا به فشار خون و قند خون بالا، کم کاری تیروئید و اختلالات دیگر باشید و علی رغم اینکه می دانید ولی به آنها بی توجهی کنید. دوست عزیز، تا شما اقدام نکنید، این بیماری های خود به خود خوب نمی شوند.

علائم و نشانه های چربی خون بالا

وقتی چربی موجود در خون بالا می رود، رقیق بودن خون کمتر می شود فلذا خون با کندی و سرعت گردش کمتری در رگ ها جریان خواهد داشت.

– ممکن است زود به زود احساس خستگی و سنگینی کنید. مکررا ترجیج می دهید استراحت داشته باشید.
– ممکن است زود به زود احساس خواب آلودگی به سراغتان بیاید و مایل باشید که خواب در طول روز داشته باشید.
– احتمال دارد که درد و سوزش در کف پا به خصوص در شب ها ایجاد شود که به دفعات تکرار شود.
– احساس خشکی و تلخی دهان که اخیرا ایجاد شده باشد.
– احساس سردرد و سرگیجه خفیف به خصوص بعد از مصرف غذاهای چرب و سنگین
– احساس داغ شدن بدن و تعریق زیاد به خصوص بعد از مصرف غذاهای چرب و سنگین
– ورم و پف آلودگی صورت

کلسترول بالا معمولا علائم خاصی به همراه ندارد. در بیشتر موارد علائم چربی خون فقط شرایط اورژانسی و خطرناک را به وجود می آورد. به عنوان مثال حمله قلبی یا سکته ممکن است در اثر بالا بودن سطح کلسترول بدن به وجود بیایند.

زمانی که کلسترول بالا در بدن منجر به ایجاد رسوبات یا پلاک در شریان های خونی شود، احتمال بروز شرایط اورژانسی و خطرناک بالا می رود.

پلاک می تواند مسیر های انقال خون در بدن را باریک کرده و در نتیجه میزان جریان انتقالی خون را کاهش دهد. بنابراین پوشش شریانی در بدن شما با تغییراتی روبرو می شود که می توانند در نوع خود خطرناک و جدی باشند.

آزمایش خون تنها راه برای فهمیدن این موضوع است که میزان کلسترول شما در چه وضعیتی قرار دارد. مشکل کلسترول بالا زمانی وجود دارد که میزان کلسترول در خون شما بیشتر از 240 میلی گرم در هر یک دهم لیتر باشد.

پس از رسیدن به سن بیست سالگی از پزشک خود بخواهید تا آزمایش کلسترول را به شما تجویز کند. سپس میزان کلسترول بدن خود را هر 4 الی 6 سال چک کنید.

در صورت داشتن سابقه خانوادگی از کلسترول بالا، ممکن است پزشک معالج بخواهد آزمایش مربوط به کلسترول در بازه های زمانی کوتاه تری انجام شود. همچنین فاکتور های ریسکی دیگری نیز ممکن است در این تصمیم دخیل باشند که عبارتند از:

* داشتن فشار خون بالا
* اضافه وزن
* استعمال دخانیات
* شرایط ژنتیکی

در هیپرکلسترولمی خانوادگی، استعداد بالا رفتن میزان کلسترول خون به شکل ژنتیکی در اعضای خانواده وجود دارد. افرادی که در این دسته قرار دارند معمولا کلسترول خون 300 یا بالاتر را در آزمایش ها نشان می دهند. علائمی نظیر لکه های زرد رنگ بر روی بدن و یا بیرون زدگی پوست در این افراد وجود دارد.

عوارض چربی خون بالا

اگر برای مدت طولانی چربی خون بالا باشد و هیچ تلاشی برای کنترل و درمان صورت نگیرد، این بیماری بصورت کاملا مرموز و خطرناک ایجاد آسب های جدی می کند و بیماری های مهمی از قبیل گرفتگی رگ قلب (تصلب شرایین یا آترواسکلروز رگ قلب)، سکته قلبی و مغزی ایجاد می گردد.

چربی خون چگونه تشخیص داده می شود؟

چربی خون به طور کلی هیچ علائمی ندارد. غربالگری با یک آزمایش خون ساده برای اندازه گیری سطح کلسترول و تری گلیسیرید انجام می شود. مطابق دستورالعمل های برنامه ملی آموزش کلسترول، بزرگسالان سالم باید از هر 20 سال یک بار از 20 سالگی مورد معاینه قرار گیرند. اگر سابقه خانوادگی کلسترول بالا یا سایر عوامل خطرزا دارید، ممکن است شما نیاز به غربالگری زودتر یا بیشتر داشته باشید.

دلیل انجام آزمایش چربی خون

* علائم دیس لیپیدمی
* سردرد ، درد فک ، دندان درد
* مشکل در تنفس
* حالت تهوع ، استفراغ و / یا ناراحتی عمومی اپی گاستریک (شکم میانی فوقانی)
* سوزش معده و / یا سوi هاضمه
* فشار خون
* کسالت عمومی
* درد ، سیری و / یا احساس فشار قفسه سینه
* تعریق
* درد بازو (شایع در بازوی چپ ، اما ممکن است هر دو بازو باشد)
* درد قسمت فوقانی کمر

اقدامات قبل از آزمایش چربی

* نیاز به ناشتا بودن دارد
* نمونه های فرد ناشتا باید پس از حداقل 12-14 ساعت وضعیت ناشتایی شبانه جمع آوری شوند.
* در این دوره می توان مایعات شفافی مانند آب مصرف کرد. صبح تا زمان جمع آوری نمونه از نوشیدنی هایی مانند چای ، قهوه و شیر استفاده نکنید.
* در مورد بیماران دیابتی با عوامل افت قند خون خوراکی یا تزریقی ، لطفاً قبل از جمع آوری نمونه ها ، در مورد ادامه مصرف این داروها با پزشک خود مشورت کنید. “

قبل از انجام آزمایش لازم است اقدامات احتیاطی زیادی انجام دهید:
* شب قبل غذاهای پرچرب نخورید
* الکل نخورید ، و
* قبل از انجام تست ورزش شدید نکنید

پزشک ممکن است قبل از آزمایش از شما بخواهد ناشتا باشید ، به این معنی که 9 تا 12 ساعت قبل از آزمایش نمی توانید چیزی به جز آب بخورید یا بنوشید.
معمولاً مجاز به مصرف داروهای خود در صبح روز آزمایش ، همراه با آب هستید.

آزمایش چربی خون چه چیزی را تشخیص می دهد؟

سطح کلسترول بر حسب میلی گرم (میلی گرم) در دسی لیتر (dL) خون اندازه گیری می شود. مقادیر طبیعی مشخصات چربی به شرح زیر است:

LDL : از 70 تا 130 میلی گرم در دسی لیتر (پایین تر ، بهتر)
HDL: بیش از 40 تا 60 میلی گرم در دسی لیتر (هرچه بالاتر ، بهتر باشد)
کلسترول تام: کمتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر (هر چه کمتر باشد ، بهتر است)
تری گلیسیرید: 10 تا 150 میلی گرم در دسی لیتر (پایین تر ، بهتر)

اگر نتایج شما خارج از حد طبیعی باشد ، در معرض خطر بیشتری برای سکته های مغزی ، بیماری های قلبی و غیره هستید.

با دریافت نتیجه آزمایش غیر طبیعی ، پزشک ممکن است آزمایش های اضافی مانند آزمایش قند خون برای دیابت یا آزمایش تیروئید را برای دیدن شما انجام دهد.

تری گلیسیرید بالا چند است؟

اگرچه این بیماری خیلی رایج است، اما بسیاری از ما نکات اولیه را در مورد تری گلیسیرید بالا نمی‌دانیم. مطالعات نشان داده است که علت بسیاری از بیماری‌ها مثل بیماری های قلبی، حملات قلبی و سکته مغزی، به ویژه در افرادی که دارای سطح پایین کلسترول، یا به اصطلاح HDL “خوب” و در افراد دیابتی نوع 2 هستند، می‌تواند سطح بالای تری گلیسیرید باشد.

خبر خوب این است که شما خودتان می‌توانید کارهای زیادی برای کاهش تری گلیسیرید و بهبود سلامتی خود را انجام دهید. ابتدا بفهمید که تری گلیسیرید شما بالا است یا خیر. سپس، بدانید که در این مورد چه کاری باید انجام دهید.

سطح تری گلیسیرید، بر اساس آزمایش خون ناشتا:

طبیعی: کمتر از 150 میلی گرم در دسی لیتر

لب مرز: تری گلیسیرید بالای 150 تا 199 میلی گرم در دسی لیتر

زیاد: تری گیسیرید بالای 200 تا 499 میلی گرم در دسی لیتر

بسیار زیاد: تری گلیسیرید بالای 500 میلی گرم در دسی لیتر

عوارض تری گلیسیرید بالا

تری گلیسیرید بالا ممکن است در تصلب شرایین یا ضخیم شدن دیواره رگ‌ها – که خطر سکته، حمله قلبی و بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد، نقش داشته باشد. همچنین، تری گلیسیرید بسیار بالا می‌تواند باعث التهاب حاد لوزالمعده (پانکراتیت) شود.

بالا بودن میزان تری گلیسیرید، اغلب نشانه سایر مواردی است که خطر بیماری قلبی و سکته را افزایش می‌دهد، از جمله چاقی و سندرم متابولیک – مجموعه‌ای از حالت‌های غیر طبیعی که شامل چربی بیش از حد دور کمر، فشار خون بالا، تری گلیسیرید بالا و قند خون بالا است.

تری گلیسیرید بالا همراه با سایر مشکلات مانند فشار خون بالا، دیابت، چاقی، سطح بالای کلسترول یا به اصطلاح LDL “بد” و سطح پایین کلسترول یاHDL “خوب” مشخص می‌شود. بنابراین تشخیص اینکه کدام یک از این مشکلات فقط به دلیل تری گلیسیرید بالا ایجاد می‌شود، دشوار است.

سطح کلسترول و تری گلیسیرید زیاد همچنین می‌تواند نشانه ای از موارد زیر باشد:

* دیابت نوع 2 یا پیش دیابت
* سندرم متابولیک – شرایطی که فشار خون بالا، چاقی و قند خون بالا با هم اتفاق می‌افتد و خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد
* سطح پایین هورمون‌های تیروئید (کم کاری تیروئید)

برخی شرایط نادر ژنتیکی که بر چگونگی تبدیل چربی به انرژی در بدن تأثیر می‌گذارد.

بعضی اوقات تری گلیسیرید بالا، از عوارض مصرف برخی داروها مانند موارد زیر است:

* داروهای ادرار آور
* استروژن و پروژستین
* رتینوئیدها
* استروئیدها
* بتا بلاکرها
* برخی از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
* برخی از داروهای HIV

عوارض تری گلیسیرید بالای 200

عوارض تری گلیسیرید بالای 200 می تواند شامل موارد زیر شود:

بالا بودن تری گلیسیرید خون می تواند منجر به انسداد عروق و در نهایت بیماری عروق کرونری، سکته مغزی و بیماری های شریانی محیطی شود.
تری گلیسیرید بالای 200 می تواند منجر به پانکراتیت شود.
چاقی و دیابت از دیگر عوارض تری گلیسیرید بالای 200 هستند.

چه عواملی باعث بالا رفتن تری گلیسیرید می شود؟

بعضی از عوامل هستند که میتوانند سطح تری گلیسیرید شما را افزایش دهند، از جمله:

* چاقی
* دیابت کنترل نشده
* استفاده مکرر از الکل
* داشتن رژیم غذایی با کالری بالا

چربی خون بالا چگونه ایجاد می شود؟

هایپرلیپیدمی یا همان چربی خون هنگامی ایجاد می شود که رژیم غذایی شما حاوی کلسترول و چربی زیادی باشد (به عنوان مثال، گوشت، پنیر، خامه، تخم مرغ و غیره).

هنگامی که بدن کلسترول و چربی زیادی یا هر دو را تولید می کند، چربی ها در آب حل نمی شوند و به منظور انتقال آنها در خون (که بیشتر آنها آب است) آنها برای ایجاد لیپوپروتئین با ماده دیگری به نام پروتئین ترکیب می شوند. سه نوع لیپوپروتئین در بدن وجود دارد:

* لیپوپروتئین با چگالی کم (یا LDL)
* لیپوپروتئین با چگالی بالا (یا HDL)
* تری گلیسیریدها

LDL بالا یا کلسترول “بد” می تواند در عروق ایجاد شود (رگ های خونی که خون را در بدن دارند) و به مرور زمان باعث بیماری قلبی یا سکته مغزی می شوند. از طرف دیگر، داشتن بیش از حد HDL یا کلسترول “خوب”، قلب را با کمک به از بین بردن تشکیل LDL از سرخرگ ها محافظت می کند. مقادیر پایین HDL و تری گلیسیرید زیاد نیز می تواند باعث افزایش چربی در شریان ها و ایجاد بیماری قلبی به خصوص در افراد چاق یا دیابتی شود.

درمان قطعی چربی خون

چربی خون با تغییر در رژیم غذایی، کاهش وزن و ورزش درمان می شود، به طور کلی ترکیبی از داروها و تغییرات شیوه زندگی یک برنامه درمانی معمول برای اصلاح کلسترول بالا و تری گلیسیرید است.

پزشک ممکن است مکمل های خاصی را نیز پیشنهاد کند و در صورت لزوم، پزشک نیز دارو تجویز می کند. نوع و دوز دارو به میزان خاص چربی خون، و در صورت ابتلا به بیماری قلبی، دیابت یا سایر عوامل خطر بیماری قلبی شما بستگی دارد.

داروی چربی خون

داروهایی وجود دارند که می توانند کلسترول LDL و تری گلیسیرید را کاهش دهند یا کلسترول HDL را افزایش دهند. استاتین ها شایع ترین دارو برای کاهش کلسترول LDL هستند. فیبرات و نیاسین برای کاهش تری گلیسیرید و افزایش کلسترول HDL استفاده می شود. به غر از این داروها چندین نوع داروی دیگر برای درمان اختلالات چربی استفاده می شود.

* استاتین ها
* مهارکننده های جذب کلسترول
* گیرنده اسیدهای صفراوی
* فیبرها
* مکمل
* نیاسین

راه های پیشگیری از بالا رفتن کلسترول و تری گلیسیرید

باید بیش از 6 درصد کالری روزانه شما از چربی اشباع نشود. هر چقدر که ممکن است از چربی های ترانس جلوگیری کنید. خوردن مقدار زیادی غلات سبوس دار، میوه و سبزیجات نیز می تواند کلسترول بالا را کاهش دهد.

روش های دیگری که می تواند به شما در حفظ کلسترول سالم و سطح تری گلیسیرید کمک کند عبارت اند از:

* خوردن مرغ بدون پوست و چربی
* خوردن گوشت بدون چربی، در بخش های متوسط
* خوردن لبنیات کم چربی یا بدون چربی
* مصرف چربی های اشباع نشده، به جای چربی های اشباع و چربی های ترانس
* ورزش کردن به مدت حداقل 30 دقیقه در روز و 4 روز در هفته
* اجتناب از فست فود، غذاهای مضر و گوشت های فرآوری شده
* خوردن غذاهای کبابی و بخار پز به جای غذاهای سرخ شده
* نوشیدن کمتر الکل، الکل باعث افزایش سطح تری گلیسیرید می شود.

چند توصیه کلیدی

به شما توصیه می کنیم که آزمایش خون دوره ای بصورت سالیانه چند مرتبه برای بررسی شاخص های چربی خون انجام دهید تا از وضعیت میزان چربی در گردش خون بدنتان آگاه باشید.

در بیماری چربی خون بالا، همیشه پپیشگیری بهتر از درمان است و سپس تشخیص به موقع و درمان مناسب و کافی در اسرع وقت از بی توجهی و تاخیر در تشخیص و درمان، بسیار مفید تر است. لطفا این بیماری نه چندان پیچیده را جدی بگیرید تا به عوارض آن مبتلا نشوید.

منبع: سایت دکتردکتر
سایت دکتر هندسی
سایت پاتوبیولوژی توانا