نامگذاری سوره مرسلات

این سوره را مُرسَلات‌ (به معنای فرستادگان) نامیده‌اند؛ به دلیل آنکه در آغاز سوره به آنان سوگند یاد شده است.

نام دیگر این سوره «‌عُرف‌» است که در نخستین آیه به کار رفته است.

محل و ترتیب نزول

سوره مرسلات جزو سوره‌های مکی و در ترتیب نزول، سی و سومین سوره‌ای است که بر پیامبر(صلی الله علیه و آله) نازل شده است.

این سوره در چینش کنونی مُصحَف، هفتاد و هفتمین سوره است و در جزء ۲۹ قرآن جای دارد.

تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها

سوره مرسلات ۵۰ آیه، ۱۸۱ کلمه و ۸۴۱ حرف دارد.

این سوره به لحاظ حجمی جزو سوره‌های مُفَصَّلات (دارای آیات کوتاه) و از سوره‌های نسبتاً کوچک قرآن است.

در ۵ آیه نخست این سوره به پنج موضوع مختلف سوگند یاد شده است. 1

آثار و برکات سوره مرسلات

آثار و برکات این سوره شامل:

1) امنیت در سفر

از امام صادق علیه السلام نقل شده است: هر کسی که می خواهد سفر برود یا مسافری در حال سفر دارد اگر سوره مرسلات را قرائت نماید از شر هر دزدی در امان خواهد ماند.

2) پیروزی بر دشمنان

هر کس در حال دشمنی و خصومت با کسی این سوره را قرائت نماید بر دشمنش غلبه خواهد یافت و اگر کسی که دملی در بدن دارد آن را بنویسد و با خود همراه داشته باشد برطرف خواهد شد.

3) برای درد شکم

امام صادق علیه السلام فرموده است: اگر سوره مرسلات را بنویسند و با آب پیاز بشویند آنگاه بیماری که درد شکم دارد آن را بنوشد به اذن خداوند درد او برطرف می شود. 2

شأن نزول و محتوای سوره مرسلات

معروف این است که این سوره در مکه نازل شده، ولی بعضی تصریح کرده اند به این که آیه ۴۸ (و اذا قیل لهم ارکعوا لا یرکعون) (مدنی) است، هر چند دلیل روشنی برای آن ذکر نکرده اند و اگر مساله (رکوع) و (نماز) سبب این استنباط شده، درست به نظر نمی رسد، زیرا مدتها مسلمانان در مکه نماز می خواندند و رکوع می کردند. به هر حال بیشترین مطلبی که در این سوره مطرح شده است، مسائل مربوط به قیامت و تهدید و انذار مکذبان و منکران است.

از امتیازات این سوره این است که آیه (ویل یومئذ للمکذبین): (وای در آن روز بر تکذیب کنندگان ده بار در آن تکرار شده، و هر بار به دنبال مطلب تازه ای).

بعد از ذکر سوگندهائی، از قیامت و حوادث سنگین و سخت رستاخیز خبر می دهد، و به دنبال آن همین آیه را ذکر می کند، و می گوید: (وای بر تکذیب کنندگان در آن روز)! در مرحله بعد سرگذشت غم انگیز اقوام گنهکار پیشین.

در مرحله سوم گوشه ای از ویژگیهای آفرینش انسان. و در مرحله چهارم قسمتی از مواهب الهی در زمین و در مرحله پنجم قسمتهائی از عذاب تکذیب کنندگان را شرح می دهد. همچنین در هر مرحله اشاره ای به مطلبی بیدارگر و تکان دهنده کرده، و به دنبال آن این آیه را تکرار می کند، و حتی در بخشی از آن به نعمتهای بهشتی که نصیب پرهیزگاران شده اشاره نموده تا انذار را با بشارت بیامیزد و تهدید را با تشویق.

به هر حال این تکرار، تکرار بعضی از آیات را در سوره الرحمان تداعی می کند، با این تفاوت که در آنجا سخن از نعمتها بود، و در اینجا غالبا از عذابهای مکذبان است. انتخاب نام (مرسلات) برای این سوره به تناسب نخستین آیه این سوره است.

داستان سوره مرسلات

در کتاب خصال از ابن عباس روایت آورده که گفت: روزی ابوبکر به حضور رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم عرضه داشت: یا رسول اللّه محاسنت زود سفید شد؟ فرمود: سوره هود، واقعه، مرسلات، و عم یتسائلون مرا پیر کرد.

و در درالدر المنثور است که بخاری، مسلم، نسائی و ابن مردویه از ابن مسعود روایت کرده اند که گفت: روزی در حالی که ما با رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم در غار منی جای گرفته بودیم، ناگهان سوره (والمرسلات عرفا) نازل گردید، رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم در همان حال آن را می خواند و من از دهانش می گرفتم هنوز دهان رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم از خواندن این سوره باز نایستاده بود که ناگهان ماری بر آن جناب حمله کرد، رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمود: او را بکشید، دویدیم که مار را بکشیم، لیکن دست ما به آن نرسید و فرار کرد، رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمود من از شر شما حفظ شده ام، همانطور که شما از شر این مار حفظ شدید.

مؤلف: صاحب الدر المنثور این روایت را به دو طریق دیگر نیز نقل کرده.

و در تفسیر قمی در ذیل جمله (والمرسلات عرفا) گفته: این آیات تابع یکدیگر و مترتب برهمند.

و در مجمع در ذیل همین آیه گفته: بعضی معتقدند که مرسلات ملائکه ای هستند که برای ابلاغ او امر و نواهی خدای تعالی ارسال شده اند، (نقل از روایت هروی از ابن مسعود و نقل از ابی حمزه ثمالی یکی از اصحاب علی علیه السلام از آن جناب).

و در تفسیر قمی در ذیل جمله (فاذا النجوم طمست) گفته است: یعنی نور ستارگان از بین می رود، و خود آنان فرو می ریزند.

و در همان کتاب در روایت ابی الجارود از امام ابی جعفر علیه السلام آمده که در تفسیر جمله مذکور، فرمود: (طمس نجوم) از بین رفتن روشنی آنها است، و در تفسیر آیه (و اذا السما فرجت) فرمود: یعنی آسمان منشق می شود. (و اذا الرسل اقتت) یعنی رسولان در اوقاتی مختلف مبعوث می شوند.

و در مجمع البیان است که امام صادق علیه السلام در معنای جمله (اقتت) فرمود: یعنی در اوقات مختلف مبعوث شدند.

و در تفسی رقمی در ذیل جمله (لای یوم اجلت) فرموده: یعنی تاخیر انداخته شده. 3

پی نوشت:
1.www.fa.wikishia.net
2.www.beytoote.com
3.www.ommolketab.ir