سوره قریش

نامگذاری سوره قریش

این سوره را قریش یا ایلاف نامیده‌اند؛ زیرا درباره همبستگی قریش (لایلاف قریش) سخن می‌گوید.

محل و ترتیب نزول

سوره قریش جزوسوره‌های مکی قرآن و در ترتیب نزول بیست و نهمین سوره‌ای است که بر پیامبر(صلی الله علیه و آله) نازل شده است.

این سوره در چینش کنونی مُصحَف صد و ششمین سوره است و در جزء سی‌ام قرآن جای دارد.

تعدداد آیات و کلمات

سوره قریش ۴ آیه، ۱۷ کلمه و ۷۶ حرف دارد. این سوره از نظر حجمی جزو سوره‌های قصار است.

محتوا سوره قریش

سوره قریش از آغاز تا پایان درباره قریش سخن می‌گوید و نعمت‌های خدا را در مورد قریش و وظایف آنان را در برابر این نعمت‌ های الهی این گونه بیان می‌کند که خداوند توصیه کرده اساس و محور این هم‌بستگی، پرستش خداوند و صاحب خانه کعبه است، که گرسنگی آنان را به سیری و رفاه و ناامنی آنان را به امن و آرامش تبدیل کرده است

سوره فیل و قریش در حکم یک سوره

مفسران معتقدند سوره فیل و قریش، هر دو یک سوره هستند، به دلیل اینکه مطالب آنها بسیار به هم پیوند دارد.

به همین سبب برای خواندن یک سوره کامل در هر رکعت از نماز، اگر کسی سوره قریش را انتخاب کند باید هر دو را با هم بخواند.

متن و ترجمه سوره قریش

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِیمِ

به نام خداوند رحمتگر مهربان

لِإِیلَافِ قُرَیْشٍ ﴿١﴾

براى الفت‌دادن قریش،

إِیلَافِهِمْ رِحْلَةَ الشِّتَاءِ وَالصَّیْفِ ﴿٢﴾

الفتشان هنگام کوچ زمستان و تابستان، [خدا پیلداران را نابود کرد.]

فَلْیَعْبُدُوا رَبَّ هَـٰذَا الْبَیْتِ ﴿٣﴾

پس باید خداوندِ این خانه را بپرستند؛

الَّذِی أَطْعَمَهُم مِّن جُوعٍ وَآمَنَهُم مِّنْ خَوْفٍ ﴿٤﴾

همان [خدایى‌] که در گرسنگى غذایشان داد، و از بیم [دشمن‌] آسوده‌خاطرشان کرد. 1

آثار و برکات سوره قریش

حضرت سَرور عالمیان محمّد مصطفی(صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: به ‌کسی که این سوره را تلاوت کند به ‌تعداد هر یک از کسانی که در گِرد خانه‌ی کعبه طواف کرده یا در آنجا معتکف شده‌اند، ده حسنه پاداش داده می‌شود.

و حضرت امام صادق(علیه السلام) می‌فرماید: کسی که سوره‌ی قریش را زیاد تلاوت کند در روز قیامت در حالی که سوار بر مَرکب بهشتی است مبعوث شده تا اینکه بر خوان‌های نور استقرار یابد.

و در خواص آن از حضرتش مروی است: جهت ایمنی از بلاها هر روز این سوره‌ی مبارکه را هفت بار قرائت نمایند.

و کسی که بر خواندن این سوره مداومت کند از وسوسه و ترس و تمام ناگواری‌ها ایمن می‌گردد.

و همچنین اگر کسی در سفر خوفی داشته باشد این سوره را بخواند به یاری خدا از آن خوف و همه‌ی ناگواری‌ها در حراست خواهد بود.

و نیز اگر سوره‌ی مبارکه را بر طعامی که خوف ضرر دارد، خوانده شود با توکّل و به ‌یاری حق‌تعالی زیان آن بر طرف می‌شود.

و چنانچه کسی به ‌خفقان و اضطراب قلب دچار شده باشد این سوره‌ را بر شربتی یا طعامی بخواند و بخورد.

همچنین در خواص آن آمده است: چنانچه شخص گرسنه این سوره‌ی مبارکه را پیش از طلوع آفتاب قرائت کند خداوند وسیله‌ی اطعام وی را به ‌آسانی فراهم می‌نماید.

و عیّاشی از حضرت امام صادق(علیه السلام)‌ نقل می کند که فرمود: دو سوره در یک رکعت (نماز فریضه) جمع نمی‌شوند مگر سوره‌های «ضُحی» و «ألَم نَشْرَحْ» و سوره‌های «‏ألَمْ تَرَ کَیْفَ» و «لاِیلَافِ قُرَیْش».

و در «جامع‌الأحادیث» جهت غِنا و بی‌نیازی آورده دو رکعت نماز بگزارد در هر رکعت بعد از حمد پانزده مرتبه سوره‌ی مبارکه‌ی «قریش» را بخواند و بعد از نماز ده مرتبه «صلوات» بر پیغمبر و اهل‌بیت(علیه السلام) بفرستد سپس به‌ سجده رود و ده مرتبه بگوید: «اَللّهَمّ أغْنِنی بِفَضلِکَ عَن خَلقِکَ»

دیگر خواص سوره قریش

از دیگر خواص این سوره میتوان به:

1) دفع مسمومیت غذایی

از رسول مکرم اسلام صلی الله علیه و آله وسلم روایت شده اگر سوره قریش را بر غذایی که از زیانش می ترسند خوانده شود در آن شفا قرار داده می شود و خورنده ان هیچ آزاری از آن غذا نمی بیند.

2) درمان بیماری قلبی

از امام صادق علیه السلام نقل شده است که اگر این سوره را بر آبی بخوانند و بر کسی که بیماری قلبی دارد و سببش نیز ناشناخته است ریخته شود خداوند بیماری او را از او دفع می کند.

3) وسعت رزق

دو رکعت نماز بجا آور در هر رکعت پس از قرائت سوره «حمد» 15 بار سوره قریش قرائت شود. و پس از سلام 10 مرتبه صلوات بر محمد و آلش فرستاده شود و پس از صلوات به سجده رفته و بگوید: «اللهم أغنِنی بِفَضلِکَ عَن خَلقِک». 2

شأن نزول و محتوای سوره قریش

این سوره، در حقیقت مکمل سوره - فیل - محسوب می شود و آیات آن دلیل روشنی بر این مطلب است.

محتوای این سوره، بیان نعمت خداوند بر - قریش - و الطاف و محبت های او نسبت به آنهاست، تا حسّ شکرگزاری آنها تحریک شود و به عبادت پروردگار این بیت عظیم، که تمام شرف و افتخارشان از آن است، قیام کنند.

همان گونه که در آغاز سوره - و الضحی - گفتیم، آن سوره و سوره - ألم نشرح - در حقیقت یک سوره محسوب می شود، همچنین سوره - فیل - و سوره - قریش -، چرا که اگر درست در محتوای آن دو دقت کنیم، پیوند مطالب آنها به قدری است که، می تواند دلیل بر وحدت آن دو بوده باشد.

به همین دلیل، برای خواندن یک سوره کامل در هر رکعت از نماز، اگر کسی سوره های فوق را انتخاب کند، باید هر دو را با هم بخواند.

داستان سوره قریش

در تفسیر قمی در ذیل آیه (لایلاف قریش) آمده که: این سوره در باره قریش نازل شده، چون قریش معاششان از دو رحلت تابستانی و زمستانی به یمن و شام تامین می شد، از مکه پوست و محصولات دریایی و کالاهایی که در ساحل دریا پیاده می شده از قبیل فلفل و امثال آن را بار می کردند و به شام می بردند، و در شام جامه و آرد خالص و حبوبات غلط مشهور است، و صحیح آن حبوب است که در روایت آمده)، خریداری می کردند، و همین مسافرت باعث می شد وحدت و الفتی در بینشان بر قرار گردد، هر وقت به یکی از این دو سفر دست می زدند یکی از بزرگان قریش را رئیس خود می کردند، و زندگیشان از این راه تامین می شد.
بعد از آنکه خدای تعالی رسول گرامیش را مبعوث فرمود: مردم قریش بی نیاز از سفر شدند، چون از اطراف حجاز مردم رو به آن جناب نهاده، هم آن حضرت را زیارت می کردند، و هم خانه خدا را، و لذا در این سوره فرمود: (فلیعبدوا رب هذا البیت الذی اطعمهم من جوع) پس رب این خانه را بپرستند، که ایشان را از گرسنگی نجات داد، و دیگر احتیاج ندارند به شام بروند، (و امنهم من خوف) یعنی راهزنان بپاس حرمت کعبه کاری به کار آنان ندارند.

مؤلف: اینکه فرمود: (بعد از آنکه خدای تعالی رسول گرامیش را مبعوث فرمود) انطباقش با سیاق آیات سوره روشن نیست، چون گفتیم سیاق همه از داستان ابرهه و قبل از ولادت آن حضرت سخن دارد، و چه بسا این قسمت جزو کلام امام نبوده، و مرحوم قمی آن را از بعضی روایات ابن عباس استفاده کرده باشد. 3

پی نوشت:
1.www.fa.wikishia.net
2.www.beytoote.com
3.www.ommolketab.ir