امروزه راحت ترین و دسترس ترین راه برای خرید ،از طریق اینترنت هست.اما اگر مشکلی سد راه این خرید قرار گیرد چگونه می توان مشکل را حل کرد؟ روش هایی نیز جهت شکایت از فروشگاه های اینترنتی پیش بینی شده است تا افراد بتوانند از تخلفات مربوط به این فروشگاه ها شکایت کنند .
تجارت الکترونیک
تجارت الکترونیک به معنای استفاده از فناوری رایانه و شبکه جهانی اینترنت جهت فعالیت‌های تجاری و کسب‌وکار به صورت آنلاین در فضای مجازی است.نکته حائز اهمیت این که کالای مورد خریدوفروش در فضای مجازی ممکن است کالایی باشد که قابلیت تحویل اینترنتی داشته باشد. مانند: نرم‌افزارها و تصاویر و فیلم‌هایی که می‌توان آنها را به‌صورت آنلاین دریافت کرد و ممکن است چنین نباشد مانند کالاهایی که حـیثیت حـقیقی داشـته و در فضای مجازی قابل تحویل نیستند، مثل: کالاهای خوراکی و پوشاک، کتاب و… .
فروشندگان اینترنتی
فروشنده اینترنتی بابت کالا یا خدماتی که در اختیار خریدار می گذارد باید چند عامل را رعایت کند:1. -مشخصات و ویژگی های کاربردی و فنی کالا و یا خدمات.
۲-نام تجاری که با آن نام به فعالیت مشغول می باشد و آدرس وی.
۳-شماره تماس، ایمیل و یا هر روشی که بتوان با سایت فروشنده کالا در صورت نیاز ارتباط برقرار کرد.
۴-زمانی که پیشنهاد ارائه شده دارای اعتبار است.
۵-شرایط خرید و فرآیند عقد قرارداد از جمله نحوه پرداخت و تحویل کالا و یا فسخ قراداد و ارجاع، خدمات پس از فروش.
۶- تمام هزینه های که به عهده خریدار کالا است ( از جمله قیمت کالا، میزان مالیات، هزینه حمل و نقل).
خریداران اینترنتی
1.اولین قسمتی که باید در هر سایت مورد بررسی قرار بگیرد ,نماد اعتماد الکترونیک, است.این نماد در بالای سایت ها قرار می گیرد تا از نظر قانونی فعالیت آن ها مورد تایید قرار بگیرد.خریداران باید در فهرست وب سایت های مورد تایید جستجو کرده، تا صحت(نماد اعتماد الکترونیکی) که در بالای سایت قابل مشاهده می باشد، اطمینان حاصل کنند زیرا ممکن است سود جویان به طور جعلی آن را در بالای سایت خود قرار دهند تا بتوانند اعتماد خریدارن را جلب کنند اما این نماد قابل شناسایی است به این صورت که می توان روی آن کلیک کرده و صحفه ای باز می شود، که شناسنامه نماد الکترونیکی فروشگاه را به شما نشان خواهد داد.2.دومین کار قبل از خرید، آدرس و شماره تلفن فروشنده اینترنتی را بررسی کنند و در مورد صحت آدرس و شماره تلفن اطمینان حاصل نمایند .بدین طریق اگر بعدآ به مشکلی برخوردکنند، این آدرس و شماره تماس به آن ها کمک کرده و می توانند به آن مراجعه کنند.
3.شرایط و ویژگی های کالای مورد نظر را که فروشنده در سایت قرار داده است را به دقت مطالعه کنند حتی اگر این کار کسل کننده است.شرایط و ویژگی های قرار گرفته در سایت را به دقت مطالعه کنند. آیا در صورت راضی نبودن از محصول خریداری شده امکان برگرداندن و دریافت هزینه است؟ تمام اطلاعات که مربوط به این معامله است که شامل تمامی نامه های الکترونیک ارسالی به فروشنده و دریافتی از فروشنده است را ثبت و ذخیره کنند.
4.اطلاعات کارت اعتباری خود را برای خرید محصولات، یک شغل و یا اجاره یک محل در اختیار شخصی که نمی شناسند، قرار ندهند.از طریق پست الکترونیک اطلاعات کارت اعتباری خود را ارسال نکنند.ایمیل روش مطمئنی برا ارسال اطلاعات شخصی از قبیل شماره حساب بانکی و کارت اعتباری نیست.لینک های که در نامه های الکترونیک موجود است معتبر نیستند بر روی آنها کلیک نکنند.شرکت های قانونی اطلاعات مالی شما از طریق نامه الکترونیک و یا پیام های پاپ آپ در خواست نمی کنند.
5.با دانستن نام کالا و شماره مدل، می توانند ویژگی های این کالا را با کالا های مشابه مقایسه کنند. هزینه ارسال کالا را هم باید در مجموع هزینه ها در نظر گرفت.
6.نقاط دسترسی WiFi عمومی قابل اعتماد نیستند. تا زمانی که از امنیت نقطه دسترسی اطمینان کافی ندارند، اطلاعات حساس خود مانند شماره حساب بانکی و کارت اعتباری را ارسال نکنند.
7.ارسال پول از طریق سیستم مخابراتی همانند ارسال وجه نقد، دارای ریسک است، اگر یکبار ارسال شود، دیگر ارسال شده است. نمی توانند آن را برگردانند.
8.به صورت مستمر و روزانه حساب های خود را بررسی کنند تا اطمینان حاصل کنند که تمام برداشت های پول از حساب طبق نظر خودشان صورت گرفته است.
شکایت از کلاه برداران اینترنتی
1.شکایت از طریق سایت نماد الکترونیک
همانگونه که در قسمت قبل توضیح داده شد ، فروشگاه های اینترنتی با حجم بالایی از مبادلات روزمره ، نقش مهمی در نظام اقتصادی کشور ایفا می کنند ؛ لذا طبیعی است که روش هایی برای شکایت از موارد تخلف این نوع فروشگاه ها پیش بینی شود .یکی از مهم ترین روش های شکایت از فروشگاه های کسب و کار مجازی ، از طریق سامانه ای است که به صورت تخصصی به این منظور ایجاد شده است . این سامانه تحت عنوان سامانه نماد الکترونیک enamad.ir شناخته شده است . کافیست شما به سایت نماد الکترونیکی مراجعه نمایید سپس روی آیکون ورود به سامانه ثبت شکایات کلیک نمایید . پس از ثبت شکایات خود می توانید ، مشکلات احتمالی مربوط به خرید اینترنتی را پیگیری کنید .
2.شکایت از طریق پلیس فتا
پلیس فتا به صورت تخصصی و از طریق تجهیز منابع مختلفی همچون نیروی انسانی ، دانش و تجهیزات لازم نسبت به تأمین امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات با رویکرد مقابله با جرایم از طریق پیش بینی ، پیشگیری و کشف جرایم اقدامات لازم را انجام می دهد . در این روش ، فرد شاکی با ورود به صفحه پلیس فتا می تواند روی آیکون ثبت گزارش مردمی کلیک نماید و شکایت از فروشگاه اینترنتی خود را با وارد نمودن اطلاعات مربوطه ثبت و پیگیری نمایید .3.شکایت از طریق دادگاه
روش دیگری نیز جهت ثبت شکایات نسبت به عملیات فروشگاه های اینترنتی وجود دارد که نسبت به روش های قبلی ، مراحل طولانی تری دارد و در واقع ، این روش را می توان تحت عنوان روش قضایی برای شکایت از تخلفات فروشگاه های اینترنتی نامگذاری کرد .در این روش ، برای شکایت از فروشگاه های اینترنتی ، شخص شاکی باید با داشتن مدارک کافی از جمله رسید ،واریز وجه و ..... به دفتر قضایی رفته با دادن مدارک و بیان مشکلات شکایتی را تنظیم می کند. در این خصوص دفتر قضایی مدارک و شکایت نامه را به دادسرای جرایم رایانه ای در تهران و به دادسرای محل سکونت شاکی در سایر شهرستان ها می فرستد .
دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه 31 تهران ملقب به دادسرای رسیدگی به جرائم اینترنتی است که مسئولیت رسیدگی به جرائم مربوط به تخلفات در حوزه فضای مجازی می باشد . این دادسرای تخصصی برای رسیدگی به جرائم رایانه‌ای و فن آوری اطلاعات و ارتباطات و رسیدگی به پرونده‌های شرکت های هرمی و شکایات مربوط به اینترنت ایجاد شده است .
شکایت نسبت به فروشگاه اینستاگرامی و هر شبکه اجتماعی
بسیاری از افراد این مطلب را شنیده اند که دوستان یا نزدیکان آنها به دلیل عدم ارسال جنس توسط پیج فروش اینترنتی در اینستاگرام موردکلاه برداری قرار گرفته اند . یا ممکن است خود آنها قربانی کلاهبرداری به دلیل عدم ارسال جنس توسط پیج اینستاگرام قرار گرفته باشند . همه این موارد سبب می شود که افراد جامعه نحوه خرید امن از پیج های اینستاگرام یا سایر سایت های اینترنتی را رعایت کنند .با این همه در مواردی که شخصی اقدام به خرید اینترنتی نموده و پیج اینستاگرام جنس مورد نظر را تحویل نمی دهد ، این امکان برای شخص وجود دارد که اقدام به شکایت از خرید اینترنتی اینستاگرام نماید . به عبارت دیگر ، ارتکاب جرم در فضای اینترنتی و شبکه های اجتماعی همچون اینستاگرام سبب نمی شود که این جرم نادیده گرفته شده و امکان شکایت از آن وجود نداشته باشد .
چرا که در مورد جرایمی که در فضای مجازی همچون تلگرام یا اینستاگرام به وقوع می پیوندند نیز راهکارهای حقوقی و قانونی وجود دارد و نهادهایی نیز برای شکایت از آنها ایجاد شده است که این نهادها عبارتند از دادسرای جرایم رایانه ای و همچنین پلیس فتا که به صورت تخصصی ، به جرایم اینترنتی همچون جرم فیشینگ رسیدگی می کنند .
نحوه شکایت از پیج های اینترنتی
1. به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و با استناد به جرم کلاهبرداری اینترنتی در اینستاگرام و عدم ارسال جنس ، از شخصی که ما را فریفته و بعد از دریافت وجه ، جنس یا کالا را ارسال نمی کند ، شکایت کیفری طرح کنیم . در قسمت بعد نحوه رسیدگی به این شکایت توضیح داده می شود .مرجع رسیدگی در این خصوص دادگاه حقوقی است نه دادسرای جرایم رایانه ای. برخلاف رسیدگی خرید اینترنتی از سایت با نماد اعتماد الکترونیکی.2.با مراجعه به سایت پلیس فتا به صورت: از قسمت گزارش های مردمی نیز می توان اقدام به ثبت تخلف پیج فروش اینترنتی یا سایت های اینترنتی تقلبی نمود ؛ اما به یاد داشته باشید که این موضوع صرفا ناظر بر گزارش تخلفات است و این اقدام شکایت محسوب نشده و رسیدگی حقوقی به آن انجام نمی شود ؛ بلکه برای طرح شکایت صرفا می بایست از طریق سامانه ثنا شکواییه یا دادخواست ثبت نمود.
نکته:
شکایت چه به صورت کیفری در دادسرا مطرح شده و یا اینکه در دادگاه حقوقی طرح شده باشد ، شاکی یا خواهان باید کلیه اسناد و مدارک لازم در خصوص تخلفات پیج فروش اینترنتی اینستاگرام را به دادخواست یا شکواییه خود ضمیمه نماید تا قاضی با استناد به آنها حکم صادر کند و اگر نتوان سند و مدرکی بابت پرداخت وجه کالا به دادگاه ارائه داد ، طبیعتا دادگاه نیز نمی تواند حکم محکومیت یا مجازات مرتکب را صادر کند .از جمله اسناد و مدارک مهمی که در این خصوص می توان به آنها استناد کرد ، فیش های پرداخت وجه به شماره حساب شخص ، کلیه مکالمات و گفتگوهای رد و بدل شده در دایرکت اینستاگرام یا در قالب پیام می باشد که پرینت اسکرین شات مربوط به آنها باید ضمیمه دادخواست و یا شکواییه شوند .مجازات کلاه بردار اینترنتی
ماده 13 قانون جرائم رایانه ای مصوب 1388 برابر با ماده 741 قانون تعزیرات :"هر کس به طور غیر مجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل محو ، ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد ."
ماده 67 قانون تجارت الکترونیک مصوب 1382 :
" هر کس در بستر مبادلات الکترونیکی با سوء استفاده و یا استفاده غیر مجاز از داده پیام ها ، برنامه ها و سیستم های رایانه ای و وسایل ارتباط از راه دور و ارتکاب افعالی نظیر ورود ، محو ، توقف داده پیام ، مداخله در عملکرد برنامه یا سیستم رایانه ای و غیره دیگران را بفریبد و یا سبب گمراهی سیستم های پردازش خودکار و نظایر آن شود و از این طریق برای خود یا دیگری وجوه اموال یا امتیازات مالی تحصیل کند و اموال دیگران را ببرد مجرم محسوب و علاوه بر رد مال به صاحبان اموال به حبس از یک تا سه سال و پرداخت جزای نقدی معادل ماخوذه محکوم می شود ."
بنابراین با توجه به اینکه خرید و فروش کالا در فضای مجازی امری است که این روزها بسیار رایج شده است و وب‌سایت‌ها، نرم‌افزارهای رایانه‌ای و تلفن همراه نیز این امر را تسهیل کرده‌اند؛ بهتر است با اندکی مطالعه و بررسی در این زمینه، ولو اجمالی، با قوانین و مقررات آن آشنایی پیدا کرده تا با بهره‌گیری از آن، علاوه بر استفاده بهینه از این موهبت عصر دیجیتال، از ورود ضرر به خود، خانواده و … جلوگیری شود.
