از علت تا درمان بیماری گوچر

بیماری گوچر چیست؟

بیماری گوچر شامل جهش در کروموزوم 1 است.

یک فرد مبتلا به بیماری گوچر فاقد آنزیم یا پروتئینی است که به عنوان گلوکوسربروزیداز “glucocerebrosidase” شناخته می‌شود.

گلوکوسربروزیداز نوعی چربی یا لیپید “lipid” را تجزیه می‌کند که به عنوان گلوکوزیل سرامید “glucosylceramide” یا گلوکوسربروزید “glucocerebroside” شناخته می‌شود و به قند و چربی‎های ساده تبدیل می‎شود تا به منظور تولید انرژی مصرف شوند.

اگر چربی تجزیه نشود، شروع به جمع شدن در داخل سلول‌های مغز، مغز استخوان، ریه‌ها، طحال و کبد می‌کند. در شرایط به وجود آمده مذکور، این اندام‌ها قادر به عملکرد صحیح نخواهند بود.

همچنین چربی می‌تواند در ماکروفاژها “macrophages” که نوعی گلبول سفید است، جمع شود.

گلوکوسربروزیداز در لیزوزوم‌ها با ساختارهایی شبیه کیسه و در درون سلول‌ها وجود دارند. لیزوزوم‌ها مواد ناخواسته یا نامطلوب را به مواد ساده‌تری تجزیه می‌کنند، بنابراین سلول می‌تواند از آن‌ها برای تولید مواد جدید یا دفع آن‌ها استفاده کند.

اگر آنزیمی که مواد زائد را تجزیه می‌کند کم باشد، زباله‌ها در سلول‌ها جمع می‌شوند.

اگر مقدار زیادی زباله جمع شود، دیگر سلول‌ها به درستی کار نمی‌کنند. وضعیت به وجود آمده به مشکلات جدی بهداشتی منجر می‌گردد.

از دیگر بیماری‌های ذخیره‌سازی لیزوزومی (LSD) می‌توان به بیماری‌های Pompe ، Hunter ، Fabry و Hurler اشاره کرد.1

انواع بیماری گوچه

بیماری گوچه به طور گسترده ای به یکی از سه نوع طبقه بندی می شود. با توجه به تنوع گسترده ای از جهش های GBA، شدت و دوره بیماری می تواند به شدت در هر نوع متفاوت باشد. انواع تعریف شده عبارتند از:

نوع بیماری گوچر نوع 1 (که به عنوان بیماری غیرقطبی غیرقطبی شناخته می شود)

شایع ترین نوع است که 95 درصد موارد را تشکیل می دهد. علائم معمولا در بزرگسالان جوان ظاهر می شود و به طور عمده بر کبد، طحال و استخوان تاثیر می گذارد. مغز و سیستم عصبی آشکارا تحت تاثیر قرار نمی گیرند.

بیماری گوچه نوع 2 (همچنین به عنوان بیماری گوچر نوروپاتی حاد نوزادی شناخته شده است)

بر روی یکی از هر 100،000 نوزاد مبتلا به عالئم معمولا در طی شش ماه اول تولد شروع می شود. این سیستم های متعدد بدن شامل سیستم عصبی را تحت تاثیر قرار می دهد و معمولا قبل از سن دو سالگی به مرگ می انجامد. از آنجا که افراد مبتلا به این بیماری خیلی جوان هستند، به اندازه کافی بلند نمی شوند تا ناهنجاری های استخوانی ایجاد شوند.

بیماری گوچه نوع 3 (همچنین به عنوان بیماری مزمن نوروپاتی خفیف شناخته می شود)

در هر 100000 تولد اتفاق می افتد و می تواند در هر زمان از دوران کودکی تا بزرگسالی ایجاد شود. این یک نوع سبک تر و کندتر پیشرفت در نظر گرفته شده است. افراد مبتلا به نوع 3 معمولا به نوجوانان و یا زود هنگام بزرگسالان زندگی می کنند.2

علت ایجاد بیماری گوشه

بیماری گوشه در اثر تغییرات (جهش) ژن GBA ایجاد می شود. ژن GBA دستورالعمل‌های ساخت یک آنزیم به نام بتا-گلوکوسربروزیداز فراهم می‌کند. این آنزیم یک ماده چربی به نام گلوکوسربروزید را به یک قند (گلوکز) و یک مولکول ساده‌تر چربی (سرامید) تجزیه می‌کند. جهش در ژن GBA تا حد زیادی فعالیت آنزیم لیزوزومی، بتا-گلوکوسربروزیداز را کاهش داده یا باعث حذف عملکرد آنزیم می‌شود.

بدون داشتن مقدار کافی از این آنزیم، گلوکوسربروزید و مواد مرتبط با آن مانند، Glucosylceramide (GL1) و دیگر گلیکولیپیدها می‌توانند بسترهای تجزیه نشده‌ای را ایجاد کنند و سمیتی در سلول‌ها ایجاد شود. بافت‌ها و اندام‌ها در اثر تجمع و ذخیره غیر طبیعی این مواد، آسیب می‌بینند و در نتیجه، ویژگی‌های بارزی از بیماری گوشه نمایان می‌شوند.3

علائم بیماری گوچر چیست؟

سه نوع بیماری Gaucher وجود دارد. علائم و نشانه‌های اصلی عبارتند از: بزرگ شدن کبد و طحال، بیماری استخوان و تعداد پلاکت و هموگلوبین “hemoglobin” پایین؛ شایان ذکر است در چنین شرایطی همه بیماران علائم یکسانی ندارند.

شایع‌ترین علامت بیماری گوچر، بزرگ شدن طحال است که اسپلنومگالی “splenomegaly” نامیده می‌شود. این وضعیت ممکن است هیچ گونه ناراحتی برای فرد ایجاد نکند یا فقط باعث تورم، پر شدن یا دردناک شدن شکم شود.

همچنین این شرایط می‌تواند باعث اختلال در عملکرد پلاکت‌ها و گلبول‌های قرمز شود زیرا طحال مرکز پردازش این سلول‌ها است. پایین بودن پلاکت و گلبول‌های قرمز در بدن باعث خستگی، کبودی آسان و خون‌ریزی می‌شود.1

تشخیص

افرادی که مشکوک به بیماری گوهل هستند، آزمایش هایی برای بررسی سطح بتا گلوکوکروبروزیداز خون در آنها انجام می شود. سطوح کمتر از 15 درصد طبیعی و علائم بالینی معمولا برای تشخیص تشخیص مناسب است. اگر هیچ مشکلی وجود نداشته باشد، برای تعیین جهش GBA می توان از آزمون ژنتیکی استفاده کرد.

دکتر همچنین آزمایش هایی برای ارزیابی آسیب به استخوان، طحال و یا کبد انجام می دهد. این ممکن است شامل تست های عملکرد کبدی ، دوز انرژی اشعه ایکس جذبی سنجی (DEXA) برای اندازه گیری تراکم استخوان یا یک تصویر برداری مغناطیسی (MRI) اسکن برای ارزیابی وضعیت کبد، طحال یا مغز استخوان باشد.2

درمان بیماری گوچر

درمان جایگزینی آنزیم اکنون به عنوان یک درمان موثر برای افرادی که علائم بیماری گاوشر را دارند، در دسترس است. درمان شامل دادن فرم اصلاح شده آنزیم ، گلوکروبروزیداز ، با تزریق وریدی هر دو هفته است. درمان جایگزینی آنزیم به جلوگیری از پیشرفت کمک می کند و اغلب بسیاری از علائم بیماری گوچر را معکوس می کند، اما درگیر شدن سیستم عصبی تأثیر نمی گذارد.

چندین روش درمانی دیگر از جمله درمان های خوراکی در مراحل مختلف رشد هستند.

سایر روشهای درمانی مورد نیاز عبارتند از:

برداشتن طحال

انتقال خون

مصرف داروهای ضد درد

و جراحی تعویض مفصل.3

عوارض بیماری گوچر چیست؟

Gaucher یک بیماری پیش رونده است، به این معنی که به تدریج ایجاد می‌شود. عوارض به نوع علائم و شدت آن بستگی خواهد داشت.

پوکی استخوان منجر به افزایش خطر شکستگی، درد و سایر مشکلات بیمار می‌شود همچنین خطر بروز خون‌ریزی بیشتر نیز می‌تواند بر جنبه‎ های مختلف سلامتی تأثیر بگذارد.

برخی از عوارض دیگر نیز در این بیماری ممکن است رخ دهند.

سرطان

طبق تحقیق منتشر شده در JAMA، در این بیماری این احتمال وجود دارد که خطر ابتلا به سرطان لوزالمعده، ملانوم “melanoma” بدخیم و لنفوم “non-Hodgkin lymphoma” بیشتر باشد اما خطر ابتلا به سایر انواع سرطان افزایش نمی‌یابد. بنیاد ملی Gaucher اعلام می‌کند که خطر ابتلا به میلوما “myeloma” و کارسینوم “carcinoma” سلول‌های کبدی یا سرطان کبد افزایش یافته است.

بیماری پارکینسون

بر اساس مطالعه منتشر شده در Autophagy، بیماری گوچر ممکن است با پارکینسون ارتباط داشته باشد.

عوارض مرتبط با نوع 2 بیماری Gaucher می‌تواند شدید باشد.

این عوارض عبارتند از:

دیسفاژی “dysphagia” یا مشکل در بلع

مشکلات راه رفتن

تشنج

این مشکلات بدتر می‌شوند و در نهایت می‌توانند کشنده باشند.

شایع‌ترین عارضه برای بیماران مبتلا به بیماری گوچر نوع 3، کلسیفیکاسیون “calcification” دریچه‌های قلب است که منجر به تنگی آئورت “aortic” می‌شود.1

پی نوشت ها
1.www.resaa.net
2.www.fa.approby.com
3.www.vostrogene.com