پانکراس چیست؟

پانکراس یا لوزالمعده اندام لوله ای شکل اسفنجی با طول ۱۵ سانتیمتر است که در قسمت عقبی شکم، پشت معده قرار دارد.

پانکراس دو وظیفه عمده در بدن دارد: ساخت آنزیم های گوارشی که کمک می کنند تا روده ها مواد غذایی را تجزیه کنند و تولید هورمون ها – از جمله هورمون انسولین – که استفاده بدن از قندها و نشاسته را تنظیم میکند. سرطان پانکراس هنگامی رخ می دهد که سلول های بدخیم (سرطانی) در بافت پانکراس رشد، تقسیم و گسترش می یابند.

علائم سرطان پانکراس

همانطور که سرطان رشد می کند و گسترش می یابد، درد اغلب در قسمت فوقانی شکم ایجاد می شود و گاهی به عقب گسترش می یابد.

این درد ممکن است پس از خوردن غذا یا دراز کشیدن بدتر شود. سایر علائم میتوانند شامل زردی، حالت تهوع، از دست دادن اشتها، کاهش وزن، خستگی، ضعف و افسردگی باشند.

علل سرطان پانکراس

گرچه علت دقیق سرطان پانکراس شناخته نشده است، اما سیگار کشیدن یکی از عوامل خطر اصلی است، زیرا سیگاری ها حداقل ۲ برابر بیشتر از افراد غیر سیگاری این بیماری را دارند. سن نیز با این بیماری مرتبط است و معمولا بعد از ۴۵ سالگی این بیماری رخ میدهد.

دیابت نیز با سرطان پانکراس ارتباط دارد، زیرا دیابت عامل خطر است و به عنوان نشانه ای از این بیماری است.

خطرات دیگر شامل پانکراتیت مزمن و سیروز کبد می باشند. سابقه خانوادگی سرطان پانکراس، رژیم غذایی با چربی بالا، چاقی و عدم انجام ورزش نیز ممکن است در این بیماری نقش داشته باشند. 1

عوامل خطر

عواملی که خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش می‌دهند عبارت‌اند از:

التهاب مزمن لوزالمعده (پانکراتیت)

دیابت

سابقه خانوادگی سرطان

سیگار کشیدن

چاقی

افزایش سن

مطالعات زیادی نشان داد که ترکیبی از سیگار کشیدن، دیابت طولانی مدت و رژیم غذایی نامناسب، خطر ابتلا به سرطان پانکراس را افزایش می‌دهد. 3

بررسی‌ های تشخیصی سرطان پانکراس

دکتر گوارش درباره‌ی علائم، سابقه‌ی خانوادگی و پیشینه‌ی پزشکی از بیمار سوالاتی خواهد پرسید و معاینه‌ی فیزیکی انجام خواهد داد که طی آن نشانه‌های زیر را ارزیابی خواهد کرد:

شکم درد یا کمر درد

کاهش وزن

کاهش اشتها

خستگی

تحریک پذیری

مشکلات گوارشی

بزرگ شدن کیسه‌ی صفرا

بررسی لخته شدن خون، ترومبوز ورید عمقی (DVT) یا آمبولی ریوی

اختلالات بافت چربی

دیابت

تورم غدد لنفاوی

اسهال

استئاتوره یا مدفوع چرب

زردی

تست‌های آزمایشگاهی

آزمایش خون

آزمایش ادرار

آزمون مدفوع

تست عملکرد کبد

تست‌ های تصویربرداری

آزمایشات تصویربرداری رایج شامل موارد زیر است:

سونوگرافی ساده یا سونوگرافی اندوسکوپیک

سی تی اسکن (CT)

ام آر آی (MRI)

اسکن PET

عکس اشعه‌ی ایکس با بلع باریم

آنژیوگرام

بیوپسی یا نمونه برداری بافتی

تشخیص قطعی سرطان لوزالمعده تنها از طریق نمونه برداری بافتی (بیوپسی) میسر می‌شود. نمونه‌ی بافتی از پانکراس را می‌توان با یک سوزن از طریق پوست، طی آندوسکوپی یا طی عمل جراحی به دست آورد. 2

پیشگیری از ابتلا به سرطان پانکراس

با راهکارهای زیر می‌توان خطر ابتلا به این نوع از سرطان را کاهش داد:

حفظ وزن سالم

ترک سیگار

رژیم غذایی سالم

غربالگری سرطان. 3

بعد از تشخیص سرطان پانکراس چه اقداماتی انجام می‌ شود؟

اگر پزشک شما تشخیص سرطان لوزالمعده را تأیید کند، در گام بعدی سعی می‌کند تا درجه‌ی (مرحله) سرطان را تعیین نماید.

پزشک با استفاده از اطلاعات مربوط به تست‌های مرحله‌بندی سرطان، مرحله‌ی سرطان لوزالمعده‌ی شما را مشخص می‌کند.

پزشک با مرحله‌بندی سرطان می‌تواند تصمیم گیری کند که کدام درمان‌ها بیشتر از بقیه برای شما مناسب هستند.

مراحل سرطان لوزالمعده به وسیله‌ی اعداد رومی از ۰ تا ۴ نشان داده می‌شوند.

پایین‌ترین مرحله نشان می‌دهد که سرطان محدود به لوزالمعده است اما در مرحله‌ی ۴، سرطان به سایر قسمت‌های بدن گسترش یافته است.

سیستم مرحله‌بندی سرطان همچنان در حال پیشرفت است و روزبه‌روز پیچیده‌تر می‌شود؛ درنتیجه پزشکان می‌توانند در تشخیص و درمان سرطان موفق‌تر عمل کنند. پزشک با توجه به مرحله‌ی سرطان‌تان، بهترین درمان ممکن را به شما توصیه می‌کند.

در مراجعه به پزشک‌تان خجالت کشیدن را کنار بگذارید و از او درباره‌ی میزان تجربه‌اش در تشخیص سرطان لوزالمعده سؤال کنید.

اگر شک دارید که ممکن است تجربه‌ی او در این زمینه کافی نباشد، حتما از یک پزشک دیگر وقت بگیرید و با او نیز مشورت کنید.

درمان سرطان پانکراس

درمان سرطان پانکراس به مرحله و محل این سرطان و همچنین سلامت کلی و اولویت‌های شخصی شما بستگی دارد.

اولین هدفِ درمان برای اکثر افراد، ازبین بردن سرطان درصورت امکان است. اگر این امر ممکن نباشد، هدف بعدی بهبود کیفیت زندگی فرد و جلوگیری از گسترش سرطان یا وارد آمدن صدمات بیشتر است.

درمان سرطان پانکراس می‌تواند شامل جراحی، پرتو درمانی، شیمی درمانی یا ترکیبی از اینها باشد.

اگر سرطان پانکراس پیشرفته باشد و این درمان‌ها نیز مؤثر واقع نشوند، پزشک شما تسکین علائم (مراقبت تسکینی) را توصیه خواهد کرد که باعث می‌شود تا حد ممکن احساس راحتی کنید.

۱. جراحی

جراحی‌هایی که در افراد مبتلا به سرطان پانکراس انجام می‌شود، عبارتند از:

جراحی تومورهای سر پانکراس

اگر سرطان شما در سر پانکراس قرار داشته باشد، ممکن است که عمل جراحیِ ویپل به شما توصیه شود (پانکراتیکودئودنوستومی).

روش ویپل از نظر تکنیکی، جراحی سختی برای برداشتن سر پانکراس، قسمت اول روده‌ی کوچک (دئودنوم)، کیسه‌ی صفرا و بخشی از مجرای صفراوی است.

در برخی موارد، قسمتی از معده و گره‌های لنفاوی مجاور نیز برداشته می‌شوند.

جراح، بخش‌های باقی‌مانده از پانکراس، معده و روده‌ها را مجددا به هم وصل می‌کند تا شما قادر به هضم غذا باشید.

جراحی تومورهای بدنه و دُم پانکراس

جراحی برداشتن سمت چپ (بدنه و دم) پانکراس، پانکراتکتومی دیستال نامیده می‌شود. جراح ممکن است طحال شما را نیز بیرون بیاورد.

جراحی برداشتن کل لوزالمعده

در برخی موارد لازم است تا تمام لوزالمعده برداشته شود. این جراحی، پانکراتکتومی کلی نامیده می‌شود.

شما بدون لوزالمعده نیز می‌توانید زندگی نسبتا نرمالی داشته باشید، اما به درمان جایگزین مادام‌العمر با آنزیم و انسولین نیاز دارید.

جراحی تومورهایی که به عروق خونی اطراف گسترش یافته‌ اند

بسیاری از افراد مبتلا به سرطان پانکراس پیشرفته، شرایط لازم را برای انجام روش ویپل یا سایر جراحی‌های پانکراس ندارند، چون تومورهای آنها، عروق خونی اطراف را دربرگرفته‌اند. جراحان باتجربه و متخصص در تعداد معدودی از مراکز پزشکی ایالات متحده، این عمل‌های جراحی را با برداشتن و بازسازی بخش‌هایی از عروق خونی برخی از بیماران خاص انجام می‌دهند.

خطر خونریزی و عفونت در تمام این جراحی‌ها وجود دارد. بعضی از افراد به این دلیل که در تخلیه‌ی معده مشکل دارند (تأخیر در تخلیه‌ی معده) پس از جراحی دچار تهوع و استفراغ می‌شوند. پس از انجام هر یک از این روش‌ها، باید انتظار دوره‌ی نقاهت طولانی را داشته باشید. شما چندین روز در بیمارستان بستری می‌شوید و پس از آن باید چند هفته در خانه استراحت کنید.

تحقیقات گسترده نشان می‌دهند که اگر جراحی سرطان پانکراس توسط جراحان متبحر و در مراکزی انجام شود که جراحی‌های زیادی از این دست در آنها صورت می‌گیرد، عوارض بسیار کمتری ایجاد می‌کند. حتما درمورد میزان تجربه‌ی بیمارستان و جراح موردنظرتان در رابطه با جراحی سرطان پانکراس پرس‌وجو کنید. اگر در این زمینه تردید دارید، نظر پزشک دیگری را نیز جویا شوید.

۲. شیمی درمانی

شیمی درمانی، روشی است که طی آن از داروهایی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کنند.

این داروها می‌توانند به‌صورت وریدی یا خوراکی مصرف شوند. ممکن است که درمان شما توسط یک یا ترکیبی از داروهای شیمی درمانی، انجام شود.

شیمی درمانی می‌تواند با پرتو درمانی نیز ترکیب شود (کمورادیوتراپی). به‌طور معمول، کمورادیوتراپی برای درمان سرطانی که تا ارگان‌های نزدیک به پانکراس گسترش یافته است، به کار می‌رود. در مراکز تخصصی پزشکی، ممکن است که این ترکیب پیش از عمل جراحی و به منظور کمک به کوچک شدن تومور به کار رود. گاهی اوقات، از این روش پس از عمل جراحی و به منظور کاهش احتمال عود مجدد سرطان پانکراس نیز استفاده می‌شود.

در افراد مبتلا به سرطان پانکراس پیشرفته، شیمی درمانی اغلب برای کنترل پیشرفت سرطان و افزایش نرخ بقا به کار می‌رود.

۳. پرتو درمانی (رادیوتراپی)

روش پرتو درمانی از پرتوهایی با انرژی بالا، که بعضا از اشعه‌های X و پروتون‌ها ساخته می‌شوند، برای ازبین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند.

ممکن است که شما قبل یا بعد از جراحی سرطان، تحت پرتو درمانی قرار بگیرید، که اغلب در ترکیب با شیمی درمانی انجام می‌شود.

اگر سرطان شما به وسیله‌ی جراحی درمان نشود، ممکن است پزشک‌تان ترکیبی از شیمی درمانی و پرتو درمانی را توصیه کند.

رادیوتراپی معمولا توسط دستگاهی انجام می‌شود که اطراف بدن شما در حرکت است و پرتوها را به نقاط خاصی روی بدن‌تان (تابش پرتو خارجی) هدایت می‌کند. در مراکز تخصصی پزشکی، ممکن است که رادیوتراپی درطول جراحی انجام شود (intraoperative radiation یا رادیوتراپی حین جراحی).

رادیوتراپی معمولا از اشعه‌های X برای درمان سرطان استفاده می‌کند.

برخی مراکز پزشکی، رادیوتراپی با پرتو پروتون را ارائه می‌دهند که می‌تواند گزینه‌‌ای درمانی برای برخی از افراد مبتلا به سرطان پانکراس پیشرفته باشد.

۴. آزمایشات بالینی

آزمایشات بالینی، مطالعاتی برای آزمایش درمان‌های جدیدی مانند درمان سیستمیک، و روش‌های جدید جراحی یا پرتو درمانی هستند.

اگر ثابت شود که درمان مورد بررسی ایمن‌تر و مؤثرتر از درمان‌های فعلی است، می‌تواند به عنوان یکی از درمان‌های استاندارد جدید برای مراقبت از بیماران سرطانی تبدیل شود. آزمایشات بالینی برای سرطان پانکراس، به شما این امکان را می‌دهند که درمان هدفمند، داروهای شیمی درمانی، ایمونوتراپی (ایمنی درمانی) یا واکسن‌های جدید را امتحان کنید.

آزمایشات بالینی، درمان بیماری را تضمین نمی‌کنند و ممکن است عوارض جانبی جدی یا غیرمنتظره‌ای داشته باشند.

از سوی دیگر، آزمایشات بالینی سرطان، برای حصول اطمینان از داشتن حداکثر ایمنی، به‌ دقت تحت نظارت قرار می‌گیرند.

به‌علاوه آنها دسترسی به درمان‌هایی را ممکن می‌سازند که در شرایط عادی در دسترس شما نیستند.

درمورد اینکه کدام‌ یک از آزمایشات بالینی می‌توانند برای شما مناسب باشد، با پزشک‌تان صحبت کنید.

۵. مراقبت حمایتی (تسکینی)

مراقبت تسکینی، مراقبت پزشکی ویژه‌ای است که بر تسکین درد و سایر علائم بیماری‌های جدی تمرکز می‌کند.

متخصصان مراقبت تسکینی، با شما و اعضای خانواده‌‌ی شما و همچنین سایر پزشکان شما کار می‌کنند تا برای تکمیل روند مراقبت فعلی‌تان، حمایت اضافه‌ای را ارائه دهند. مراقبت تسکینی می‌تواند درحین انجام درمان‌های تهاجمی، همچون جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی انجام شود.

هنگامی که مراقبت تسکینی در کنار سایر درمان‌های مناسب به کار رود (حتی کمی بعد از تشخیص) می‌تواند به افراد مبتلا به سرطان کمک کند تا احساس بهتری داشته باشند و مدت طولانی‌تری عمر کنند.

مراقبت تسکینی توسط تیم‌هایی از پزشکان، پرستاران و سایر متخصصان آموزش‌دیده ارائه می‌شود.

هدف این تیم‌ها، بهبود کیفیت زندگی برای افراد مبتلا به سرطان و خانواده‌های آنهاست.

مراقبت تسکینی با مراقبت آسایشگاهی یا مراقبت‌های پایان زندگی متفاوت است.

۶. طب جایگزین

ممکن است که بعضی از روش‌های طب جایگزین و فراگیر، به کاهش علائم و نشانه‌هایی که به دلیل سرطان یا درمان‌های سرطان تجربه می‌کنید، کمک کنند. 4

پی نوشت:
1.www.rastineh.com
2.www.doctoreto.com
3.www.drdr.ir
4.www.chetor.com