بیماری هوچکین (سرطان غدد لنفاوی) چیست؟

بیماری هوچکین یکی از مجموعه بیماری هایی است که به آنها لنفوم گفته می شود.

این بیماری در واقع سرطان گونه ای از سلول های سفید خون است که به آنها لنفوسیت گفته می شود.

انواع مختلفی از لنفوسیت وجود دارد. آنها بخش جدایی ناپذیر سیستم ایمنی و آنتی بادی بدن را تشکیل می دهند.

لنفوسیت ها در مغز استخوان ساخته شده و وارد جریان خون می شوند.

همچنین لنفوسیت ها در عروق لنفاوی (که شبکه ای از رگ های میکروسکوپی بوده که مایعات داخل بافت ها را تخلیه کرده و به سیستم گردش خون برمی گردانند) نیز جریان دارند.

سیستم لنفاوی شامل اندام های کوچکی به نام گره های لنفاوی نیز می شود. خوشه هایی از این گره ها در جاهای مختلف بدن از جمله گردن، کشاله ران و زیر بغل وجود دارد. طحال بخشی از این سیستم است.

لنفوسیت ها نوع غالب سلول ها در بافت های لنفوئید مانند مغز استخوان، غدد لنفوای، کبد و طحال می باشند.

لنفوسیت ها و بافت لنفاوی در دستگاه گوارش، پوست، ریه ها و سیستم اعصاب مرکزی نیز وجود دارد.

در واقع می توان لنفوسیت ها را در هر قسمتی از بدن یافت لذا سرطان های ناشی از آنها نیز می توانند در هر کجای بدن رخ بدهند.

لنفوم ها به دو دسته اصلی تقسیم می شوند:

بیماری هوچکین

در این حالت لنفوسیت های سرطانی یکی از اعضای خانواده لنفوسیت های B می باشند. این سلول ها، سلولهای بالغی بوده که به سلول های اصلی تولید آنتی بادی در بدن مربوط می شوند.

لنفوم غیر هوچکین

یک گروه از تعداد بسیار متنوعی از بیماری ها بوده که می توانند از هر یک از انواع لنفوسیت ها مشتق شوند (سلول های B، T و فرم های نادر تر)

میزان شیوع بیماری هوچکین چقدر است؟

سالانه در انگلستان حدود 1500 مورد جدید از ابتلا به بیماری هوچکین تشخیص داده می شود. این بیماری معمولا در افرادی بین سنین 20 تا 40 سال بروز می کند.

علت بیماری هوچکین چیست؟

سرطان به عنوان یک بیماری وابسته به ژنتیک فرد و محیط زندگی و کار شناخته شده است. سرطان لنفوم نیز از این قاعده مستثنی نیست.

گرچه علت این بیماری به صورت قطعی شناخته شده نیست، ولی ابتلا به بیماری هایی نظیر ایدز و یک بیماری موسوم به مونونوکلئوز عفونی که از علائم آن گلودرد شدید می‌باشد، در کنار یک استعداد ژنتیکی می‌تواند فرد را مبتلا به لنفوم هوچکین کند. به لحاظ شغلی، افرادی که در تماس با ماده شیمیایی بنزن هستند نیز ریسک بالایی در ابتلا به این بیماری دارند.

علائم بیماری کدام است؟

این بیماری در افراد بین 15 تا 30 سال و نیز بالای 55 سال شیوع بیشتری داشته و در مردان فراوان تر از زنان می باشد.

شاید بتوان گفت مهم ترین علامت این بیماری، که باعث می‌شود فرد بیمار در مراحل اولیه به پزشک مراجعه کند، بزرگ شدن غده های لنفاوی در گردن می‌باشد.

غده های لنفاوی مراکز تجمع سلول‌های ایمنی برای مبارزه با میکروب ها هستند. بزرگی غده های لنفاوی گردن که در این بیماری دیده می‌شود بدون درد است ولی اگر فرد الکل مصرف کند، بزرگی غده های لنفاوی دردناک خواهد بود و این امر یک نشانه مهم برای تشخیص این بیماری توسط پزشک است.

پزشک در معاینه ممکن است طحال را بزرگ لمس کند. از علائم کمتر شایع این بیماری می‌توان به قرمزی و زخم شدن پوست ساق پا و یا زردی اشاره کرد.

علاوه بر آن فرد مبتلا به هوچکین می تواند علائمی مانند خارش، تب رفت و برگشتی که به نام تب Pel-Ebstein نیز شناخته می‌شود، تعریق شدید شبانه، کاهش وزن محسوس یا خستگی در انجام کارهای روزانه از خود نشان دهد. 1

تشخیص بیماری

چون علت بیماری هوچکین نا معلوم است، در حال حاضر پیشگیری ازآن امکان پذیر نیست. ولی تشخیص زود هنگام و درمان مناسب نتایج خوبی به همراه دارد.

معمولاً اولین علامت، پیدا شدن یک غده لنفاوی بزرگ و بدون درد است ک معمولاً در گردن وگاه در زیر بغل یا کشاله ران دیده می شود.

این غدد لنفاوی گاه در هنگام استحمام یا اصلاح کردن موهای بدن کشف می شوند. غدد لنفاوی ممکن است در اثر عفونت ها یا بیماری های دیگر غیر از بیماری هوچکین نیز بزرگ شوند ولی غده لنفاوی که بیش از یک ماه بزرگ بماند چه دردناک باشد چه نباشد باید توسط پزشک معاینه گردد. غده لنفاوی عفونی معمولاً دردناک است.

گاه علایم دیگری نیز دربیمار مبتلا به هوچکین دیده می شود که عبارتند از:

- تب طول کشیده ای که علت آن مشخص نیست.

- عرق شبانه توجیه ناپذیر. گاه این تعریق آن قدر زیاد است که بیمار مجبور به تعویض ملحفه می گردد.

- خارش بدن

- دردهای غیرطبیعی پشت یا شکم

- کاهش وزن غیر طبیعی

- تنگی نفس

بیشتر موارد هوچکین به ویژه اگر در مراحل اولیه شناسایی گردد، قابل درمان است.

بنابر این برای کشف احتمالی غدد لنفاوی بزرگ شده، گردن، زیربغل و کشاله ران، خود را به طور منظم معاینه کنید.

این علائم در بیماری های دیگری غیراز هوچکین نیز شایع است ولی در صورت بروز این علائم برای از دست ندادن شانس تشخیص زود هنگام این بیماری، باید به پزشک مراجعه کرد.

پس از مراجعه به پزشک، وی تاریخچه کاملی از وضعیت پزشکی فرد تهیه می کند. آنگاه معاینه پزشکی به عمل خواهد آمد.

اگر حالت غیرطبیعی درگره لنفاوی مشاهده نماید، آن گره لنفاوی برداشته می شود ودر زیر میکروسکوپ مطالعه می گردد.

این آزمایش مشخص خواهد کرد که ضایعه خوش خیم یا بدخیم است.

اگر نتیجه نمونه برداری مشخص کند بیماری هوچکین است، آزمایش های تکمیلی زیرانجام می شود:

- پرتونگاری قفسه سینه

- آزمایش خون

- لنفانژیوگرافی، به معنی تزریق ماده حاجب به داخل سیستم لنفاوی و سپس تهیه رادیو گرافی ازآن که نشان دهند ه وضعیت سیستم لنفاوی و میزان گسترش بیماری درآن است.

- سی تی اسکن شکم

- آزمایش مغز استخوان

- نمونه برداری از اعضای داخل شکم برای نشان دادن گسترش بیماری به این اعضاء

ممکن است انجام تمام این بررسی ها دریک فرد لازم نباشد. تصمیم گیری در باره بررسی های لازم توسط پزشک معالج صورت خواهد پذیرفت. 2

درمان بیماری هوچکین چگونه است؟

درمان بیماری هوچکین معمولا شامل پرتو درمانی، شیمی درمانی و یا هر دو می شود. نوع درمان به مرحله بیماری بستگی دارد.

پرتودرمانی

برای بیماران مرحله 1A (مرحله اول و بدون علائم کلی) ممکن است تنها درمان مورد نیاز، پرتو درمانی باشد.

بیمار برای مدت شش تا هشت هفته به مراکز پرتو درمانی مراجعه کرده و به صورت سرپایی درمان می شود.

شیمی درمانی

شیمی درمانی در بیمارانی که بیماری آنها گسترش پیدا کرده و به خصوص آنهایی که با علائم هم مواجه هستند (مانند مراحل 3B یا مرحله 4) مورد استفاده قرار می گیرد.

این درمان معمولا به صورت سرپایی و هفتگی انجام شده و ممکن است چهار تا شش ماه طول بکشد.

ممکن است شیمی درمانی باعث ریزش موهای بیمار شود اما جای نگرانی وجود ندارد. موهای فرد بعد از چند ماه دوباره رشد خواهند کرد.

شیمی درمانی می تواند خود باعث بروز ناخوشی های دیگری شود که پزشکان با تجویز دارو ها از بروز این عوارض پیشگیری می کنند.

درمان سرطان غدد لنفاوی چگونه پایش می شود؟

اثربخشی درمان با توجه به کاهش علائم و یا کاهش اندازه غدد بزرگ شده پایش می شود.

علاوه بر این ممکن است پزشک به صورت منظم برای شما انجام آزمایشهای تشخیصی را تجویز کند.

انجام اسکن PET پس از هر دو دوره درمانی می تواند اطلاعات مفیدی را به پزشک بدهد.

اگر این اسکن نشان دهد که درمان موثر نبوده است، ممکن است پزشک دوره درمان را فشرده تر کند.

بیشتر بیماران به 4 تا 6 دوره ی درمانی نیاز پیدا می کنند.

در این نوع سرطان، بیمار شانس بهبودی بالایی دارد، به خصوص اگر بیماری وی به موقع تشخیص داده شود.

این بیماری ممکن است بعد از درمان موفقیت آمیز دوباره عود کند.

در این دسته بیماران دوباره تمام مراحل تشخیص و درمانی بالا باید انجام شود.

بیمارانی که دچار عود بیماری می شوند باز هم شانس درمان موفقیت آمیز را دارند با این تفاوت که ممکن است این بار به درمان فشرده تر و یا حتی پیوند سلول های بنیادی نیاز داشته باشند. 3

پی نوشت:
1.www.seebmagazine.com
2.www.tebyan.com
3.www.coca.ir