روزه قضا یکی از مواردی است که در بسیاری از مواقع مورد سوال کاربران می باشد، روزه قضا برای زمانی است که فرد به دلیل بیماری یا مسافرت یا عذر نتواند روزه ماه رمضان را انجام دهد، به جای آن بعد از ماه رمضان روزه می گیرد که به ان روزه قضا می گویند، احکام روزه قضا بسیاری از مسائل را در بر می گیردکه مراجع بزرگوار احکام آن را به طور مفصل در رساله خود آورده اند و ما نیز برخی از آنها را جمع آوری کردیم مانند احکام روزه قضا امام خمینی ره و احکام روزه قضا آیت الله بهجت قدس سره در این راستا این بار احکام روزه قضا آیت الله صافی گلپایگانی را برای مقلدین این مرجع بزرگوار ارائه کرده ایم:
1. روزه دختران تازه به تکلیف رسیده:
دختر خانمی که نه ساله شده و توانایی انجام روزه را ندارد و اگر روزه بگیرد بیمار می‌شود، وظیفه اش برای روزه هایش چیست؟
پاسخ: سن تکلیف دختران نه سال کامل قمری می باشد، دختری که قدرت انجام روزه را دارد باید روزه را بگیرد اما اگر توانایی ندارد تکلیف از او برداشته می شود و نباید روزه بگیرد و هر موقع که توانایی پیدا کرد روزه هایش را قضا کند.
2.استفاده از اسپری تنفسی هنگام روزه داری:
اگر شخصی برای باز کردن مجاری تنفسی از اسپری استفاده می کند، آیا روزه او باطل می شود؟
پاسخ: اگر ضروری است که هنگام روز از اسپری استفاده کند، مشکلی ندارد باید روزه بگیرد، اگر تا ماه رمضان آینده مشکل او برطرف شد احتیاطا باید روزه ها را قضا کند اما اگر ادامه دار شد احتیاطا برای هر روز به اندازه یک چارک طعام از گندم وجو کفاره به شخص فقیری که البته سید نباشد بدهد و قضا هم بر ذمه او نیست..jpg "احکام روزه قضا آیت الله صافی گلپایگانی")
3. نداشتن توانایی برای به دلیل گرمای و کار سخت:
فردی که محل کارش در شهری است که گرمای هوا در آنجا بسیار است و انجام روزه برایش غیر قابل تحمل است، وظیفه او برای روزه هایش چیست؟
پاسخ: در صورتی که می‌تواند ساعت کار خود را کم کند و روزه هایش را انجام دهد و اگر امکان این کار نباشد، در هر روز صبح به اندازه مسافت شرعی سفر کند تا مسافر به حساب بیاید و در آنجا روزه را افطار کند، البته قضای آن بر ذمه اوست که باید بعدا انجام دهد و همچنین کفاره ای بر عهده او نیست.
4. از یاد بردن نیت روزه ماه رمضان:
چنانچه فردی در ماه رمضان قبل از طلوع فجر فراموش کند که باید نیت روزه کند، حکم روزه او چیست؟
پاسخ: چنانچه قبل از اذان ظهر به یادش بیاید باید نیت روزه کند اما اگر بعد از اذان ظهر به خاطرش بیاید و روزه او باطل می شود، اما باید امساک کند و قضای روزه را هم بعدا انجام دهد.
5. نسبت دادن عمدی روایتی از یک معصوم به معصومی دیگر:
وقتی فردی روایتی از یک معصوم را بیان می کند سهوا معصومین را جابجا کند، مثلا به جای اینکه بگوید این روایت از پیامبر است، گفته روایت از امام حسین علیه السلام این چنین بیان کرده اند... . آیا در این حالت روزه او باطل می شود؟ اگر از روی عمد این کار را انجام دهد چه طور؟
پاسخ: چنانچه سهوا و از روی اشتباه این کار را بکند، مشکلی ندارد، اما چنانچه از روی عمد باشد و اینکه انتساب یعنی اینکه معصوم این سخن مورد نظر فرموده اند در حالی که این سخن از ایشان نیست، این کار نسبت دادن دروغ است و روزه او باطل می باشد و قضا و کفاره هم بر ذمه اوست.6. خارج شدن غیر عمد منی:
فردی هنگام روزه داری، موقع بازی و شوخی با همسرش بدون عمد، منی از او خارج شود، آیا قضا روزه بر ذمه اوست؟
پاسخ: چنانچه فرد علم به این موضوع داشته که با این کار منی از او خارج می شود همین طور شده و از او منی خارج شد، در نتیجه علاوه بر قضای روزه کفاره هم بر او واجب است.
7.حکم استمناء در حال روزه داری:
فردی که روزه دار است و نمی دانسته که استمناء مبطل روزه است و یک گناه کبیره است، آیا با این وجود روزه او باطل می شود؟
پاسخ: قضای روزه ها بر او واجب می شود اما کفاره ای بر ذمه او نیست، چنانچه جاهل مقصر باشد، یعنی زمان انجام استمناء حرمت بدهد و پرسش نکند و یا اینکه می داند که استمناء حرام است و گناه دارد، البته اگر نمیدانسته که این کار روزه را باطل می‌کند و در حال روزه داری ماه مبارک رمضان این گناه را انجام داده کفاره جمع بر ذمه او است.8. ادامه داد شدن بیماری تا ۲۷ سال:
خانمی که نتوانسته به دلیل بیماری ۲۷ سال روزه بگیرد و وظیفه‌اش برای روزه هایش چیست؟
پاسخ: قضای روزه ها بر او واجب نیست ولی کفاره یک چارک طعام برای هر روزی که از روزه هایش را انجام نداده واجب است، که باید به فقیری که سید نباشد بدهد.9. توانایی نداشتن برای روزه های قضا:
بنده سه ماه روزه قضا بر ذهن دارم و به دلیل بیماری کلیه و به سفارش پزشکان توانایی روزه گرفتن را تا آخر عمر ندارم، تکلیف بنده چیست؟
پاسخ: اگر به دلیل بیماری نمی توانسته روزه بگیرد که وظیفه اش این است که روزه نگیرد و اگر تا ماه رمضان سال بعد بیماری او ادامه دار شود که قضای روزه ها از او ساقط می شود، و باید کفاره ده سیر طعام را که مثل گندم است را به فقیر بدهد و چنانچه عمدا روزه نگیرد باید برای هر روز کفاره عمدی را بدهد و قضای روزه ها را هم باید به جا بیاورد.(4).jpg "احکام روزه قضا آیت الله صافی گلپایگانی")
10.نداشتن توانایی روزه گرفتن برای دختر ۹ساله:
دختر ۹ ساله ای که قدرت روزه گرفتن را ندارد، آیا قضای روزه ها بر او واجب است؟
پاسخ: اگر روزه داری برایش حرج دارد یا موجب بیماری می شود، انجام روزه جایز نیست و فی الحال به اندازه توانایی روزه هایش را انجام دهد و باقی روزه ها را کم کم در طی سال قضا کند.11.حکم روزه هایی که به علت عذر نگرفته:
شخصی به دلیل عذر شرعی( مسافرت) نتوانسته روزه بگیرد، چه تکلیفی بر ذمه اوست؟
پاسخ: اگر قضای روزه ها را تا ماه رمضان سال بعد انجام نداد، باید برای هر روز کفاره یک مد طعام را بپردازد و چنانچه نمی تواند تا آخر عمر روزه هایش را انجام دهد باید وصیت کند که بعد از مرگ برایش انجام دهند.12. مرگ بعد از ماه رمضان و انجام ندادن روزه قضا به واسطه بیماری:
شخصی که به دلیل بیماری نتوانسته روزه بگیرد و بعد ماه مبارک نیز بیمار بوده وتا اینکه اول ماه ذی القعده فوت می کند، چه حکمی برای روزه هایش می باشد؟
پاسخ: چنانچه از ابتدای ماه رمضان تا زمان فوتش بیمار بوده قضا و کفاره ای بر ذمه او نیست و چنانچه روزه ماه رمضان را از روی عمد نگرفته و بعد از ماه مبارک بیمار شد، باید کفاره عمد را بدهد و یا اینکه از روی اموالش بردارند و روزه هایش هم قضا دارد و چنانچه در ماه رمضان به دلیل مسافرت روزه نگرفته و بعد بیمار شده، کفاره ای بر ذمه او نیست، اما روزه هایش قضا دارد و در هر حال انجام قضا بر ذمه پسر بزرگتر است.13.قادر نبودن انجام روزه تا آخر سال:
فردی که سال های زیادی به دلیل بیماری نتوانسته روزه بگیرد، البته کل کفاره هایش را پرداخت کرده، آیا با این حال قضای روزه ها بر ذمه اوست؟ البته او وصیت کرده که حدود چهل سال روزه برایش قضا کنند، آیا بر وراث واجب است که به وصیت عمل کنند؟
پاسخ: روزه هایی که زمان بیماری، نتوانسته انجام دهد، قضایی بر ذمه او نیست و اگر وصیت او بیشتر از ثلث مالش نیست، واجب است به وصیت عمل بشود.14.نیت روزه قضای کدام سال؟
بنده از روزه های سال قبل قضا بر ذهن دارم اما هنوز نتوانسته ام آن ها را انجام بدهم اما کفاره هایش را داده ام. فی الحال می خواهم روزه سال قبل را تا فرارسیدن ماه رمضان سال بعد انجام دهم تا کفاره بر من واجب نشود، آیا روزه هایی که انجام می دهم به حساب کدام روزه های قضا است؟
پاسخ: به نیت شما بستگی دارد و اینکه نیت هر سالی را بکنید همان محسوب می شود.
15. مطلع شدن ماه رمضان در قبل و بعد از ظهر:
کسی که نمی داند ماه رمضان شده و قبل از ظهر یا بعد از ظهر اطلاع پیدا کند که ماه رمضان شده، در دو حالت وظیفه او چیست؟
پاسخ: اگر پیش از ظهر اطلاع پیدا کرد و هیچ کدام از کار هایی که روزه را باطل می‌کند انجام نداده باشد باید نیت روزه کند و روزه او صحیح است اما اگر کاری را که روزه را باطل می‌کند و یا اینکه بعد از ظهر متوجه شد که ماه رمضان شده روزه او باطل است ولی نباید تا اذان مغرب هیچ کدام از کار هایی را که روزه را باطل می‌کند انجام بدهد و باید بعدا این روزه را قضا کند.
16. انجام روزه مستحبی با وجود بر ذمه داشتن روزه قضا:
آیا شخصی که روزه قضا بر ذمه دارد می‌تواند نیت روزه مستحبی کند:
پاسخ: فردی که روزه قضا بر ذمه دارد نباید نیت روزه مستحبی کند.17. معین کردن نیت روزه غیر از روزه ماه رمضان:
فردی که هم روزه قضا دارد و هم روزه کفاره، آیا باید در نیتش مشخص کند که کدام روزه را می گیرد؟
پاسخ: بله، باید در نیت معلوم کند که مثلا روزه قضا می گیرم، اما برای روزه ماه رمضان این کار لزومی ندارد..jpg "احکام روزه قضا آیت الله صافی گلپایگانی")
18. از هوش رفتن و داشتن نیت روزه قبل از اذان صبح:
حکم روزه فردی که قبل از اذان صبح نیت روزه کرده و از هوش رفته چیست؟
پاسخ: چنانچه این فرد نیت روزه را قبل از اذان صبح کند و بعد بی هوش شود و در بین بین روز بهوش بیاید بنا بر احتیاط واجب روزه آن روز را نگه دارد و اگر نتوانست روزه آن روز را بگیرد فضای روزه را باید بعدا انجام دهد.
19.مستی با نیت پیش از اذان صبح:
فردی که پیش از اذان صبح مست شود، البته نیت روزه هم داشته تکلیف روزه آن روزش چیست؟
پاسخ: فردی که پیش از اذان صبح نیت روزه کرده و بعد مست شده و بین روز بهوش بیاید بنا بر احتیاط باید آن روز را امساک کند و از خوردن پرهیز کند و غذای آن روز نیز بر ذمه او است.20. نیت روزه قضا در روز یوم الشک:
شخصی که در روز سیم ماه شعبان نیت روزه قضار کند و بعداً مشخص شود که اول ماه رمضان بوده، آیا روزه او روزه قضا به حساب می آید یا روزه ماه رمضان؟پاسخ: روزه او جزء روزه ماه رمضان محصول می‌شود.
22. بر ذمه داشتن روزه های قضای سال قبل و نداشتن توانایی برای انجام قضای روزه:
بنده از سال های قبل روزه قضا بر ذمه دارم و فعلا نیز به ناراحتی معده دچارم، تکلیف قضای روزه هایم چیست؟
پاسخ: باید کفاره روزه ها را بپردازد و قضای روزه ها را بجا بیاورد، البته لزومی ندارد روزه ها را پی در پی انجام دهد و چنانچه باز هم توانایی انجام آن ها را ندارد هر زمانی که توانایی داشت انجام دهد و الا باید برای انجام روزه های قضا وصیت کند همچنین درباره روزه های ماه رمضان سال آخر، چنانچه تا ماه رمضان سال آینده توانایی انجام آن را نداشته باشد روزه گرفتن بر او واجب نیست و باید فقط کفاره بدهد.23. انجام روزه قضا در مسافرت:
کسی که روزه قضا بر ذمه دارد، آیا می‌تواند هنگام مسافرت آن را بگیرد؟
پاسخ:خیر، الا اینکه قصد ده کرده باشد.
24. وقت انجام روزه قضا:
آیا باید قضای روزه ماه رمضان را که به دلیل مسافرت یا بیماری انجام نشده، سریعا بگیریم؟
پاسخ: خیر، لزومی ندارد؛ ولی نباید به اندازه ای تاخیر بیوفتد که مسامحه و کوتاهی در انجام روزه قضا صدق شود.
25.باطل کردن روزه قضا:
فردی که نیت روزه قضا کرده است و هنگام ظهر به مهمانی دعوت شده، آیا می‌تواند روزه را افطار کند؟
پاسخ: در صورتی که زمان انجام روزه قضا کم یا تنگ نباشد مشکلی نیست که قبل از اذان ظهر روزه قضا را افطار کند، اما باطل کردن روزه قضا در بعد از اذان ظهر جایز نیست همچنین کفاره هم بر او واجب می‌شود، مقدار کفاره قضا دادن به ده مسکین و اگر نتوانست سه روز روزه پی در پی بگیرد.26. گرفتن روزه پدر با وجود داشتن روزه قضا:
فردی که روزه قضا بر ذمه دارد، آیا می تواند روزه های پدرش را انجام دهد؟
پاسخ: در حالی زمان برای انجام روزه قضا داشته باشد و وقت برایش تنگ نباشد مانعی نیست.27. فراموش کردن تعداد روزهای قضا:
بنده سال قبل چند روزی از روزه هایم را انجام ندادم و دقیقا نمی دانم چند روز را روزه نگرفته ام، در این صورت تکلیف من چیست؟
پاسخ: به تعداد روزی که مطمئن است قضا کند و تعداد روزهایی که شک دارد لازم نیست، البته انجام دادن آن برابر احتیاط است.28. پی در پی بودن قضای روزه:
آیا باید قضای روزه ها را پشت سر هم انجام دهد؟
پاسخ: خیر لزومی ندارد که پشت سر هم باشد..jpg "احکام روزه قضا آیت الله صافی گلپایگانی")
29. اجیر کردن فردی برای روزه های قضا:
فردی که زنده است و توانایی انجام روزه های فضایش را ندارد، آیا می تواند فردی را اجیر کند تا روزه هایش را انجام دهد؟
پاسخ: تا زمانی که مکلف زنده است نمی تواند کسی را اجیر کند که برایش روزه بگیرد اما چنانچه نتوانست قضای روزه را انجام دهد، می تواند وصیت کند که بعد از مرگش فردی را برایش اجیر کنند تا قضای روزه هایش را انجام دهند.30.به تأخیر فضای روزه تا ماه رمضان سال بعد:
شخصی که از روی عمد روزه قضایش را تا ماه رمضان سال بعد انجام ندهد، چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ: باید روزه های قضا را انجام دهد و برای هر روزی که روزه نگرفته یک مد طعام از گندم یا جو و مانند آن کفاره به فقری که سید نباشد بدهد همچین باید دقت کند که فقط پول کفایت نمیکند و باید خود جنس را به فقیر بدهد البته می تواند همه را به یک فقیر بدهد.منابع:
1.سایت مرجع ما2.دفتر آیت الله صافی گلپایگانی
3.سایت هیئت رزمندگان اسلام
