چرا آینه چپ و راست می‌کند اما بالا و پایین نه؟

آینه تصویرِ مجازیِ هر نقطه‌ای را درست مقابل خودِ نقطه تشکیل می‌دهد. بنابراین اگر در شکل زیر ، A صفحه‌ی جسم و B صفحه‌ی تصویر باشد (و آینه در بین این دو صفحه واقع شده باشد) آنگاه تصویر دایره درست مقابل دایره و تصویر مربع درست مقابل مربع و تصویر انتهای فلش درست مقابل انتهای فلش و تصویر ابتدای فلش درست مقابل ابتدای فلش قرار دارد.

اما آنچه به چپ و راست شدگی یا بالا و پایین شدگیِ تصویر نسبت داده می‌شود مربوط به قضاوت ناظر از جسم و تصویر نسبت به موقعیت حودش می‌باشد. مثلاً اگر ناظر بین دو صفحه‌ی A و B و عمود بر صفحه‌ی P و رو به صفحه‌ی A ایستاده باشد دایره را سمت چپ و انتهای فلش را در بالای خود می‌بیند و اگر در همین حال 180 درجه روی صفحه‌ی P دورِ خود بچرخد و برای دیدنِ تصویر به‌طرفِ B قرار گیرد دایره را سمت راست و انتهای فلش را همچنان در بالای خود می‌بیند و می‌گوید تصویر چپ و راست شده اما بالا و پایین نشده است. اما اگر پس از نظاره‌ی دایره در سمت چپ خود روی صفحه‌ی A، چرخشِ 180 درجه‌ای ناظر برای دیدنِ تصویر به موازات صفحه‌ی P نباشد بلکه به موازات صفحه‌ی Q باشد آنگاه باز مقابل صفحه‌ی B واقع می‌شود اما این‌بار دایره را همچنان در سمت چپ و انتهای فلش را در پایین خود می‌بیند و می‌گوید تصویر بالا و پایین شده اما راست و چپ نشده است. (اگر امکان داشت ناظر از پشتِ صفحه‌ی B تصویر را ببیند آن‌را کاملاً مشابه شیئ می‌دید و با یک چرخش رو به تصویر (به موازات B) آن ‌را کاملاً وارون (یعنی هم چپ و راست و هم بالا و پایین) می‌دید.)
به عبارت ساده‌تر علت اینکه به‌نظرمان می‌رسد که آینه تصویر را چپ و راست می‌کند اما بالا و پایین نمی‌کند این است که عادت داریم شیئ و تصویر را در صفحه‌ی افقی دیده و مقایسه کنیم نه در صفحه‌ی عمودی. این عادت شاید مشابه عادتی است که ما پیدا کرده‌ایم به اینکه دنیا را وارونه ببینیم و آن‌را مستقیم بپنداریم. توضیح اینکه به‌یاد داریم که در کتب درسی قدیم می‌خواندیم که عدسی چشم انسان تصویر را وارونه بر شبکیه تشکیل می‌دهد اما اینکه ما تصویر را مستقیم می‌بینیم مربوط به مکانیسمی در مغز است که تصویرِ وارونه را مستقیم می‌کند. کافی بود از نویسنده پرسیده شود از کجا مطمئن است که تصویری که می‌بیند مستقیم است و او عادت نکرده است که دنیا را وارونه ببیند و مستقیم بپندارد!
/ن