ارتش سفالي امپراتور کين شي هوآنگ

هيچ کس از راز ارتش 8 هزار نفري اولين امپراتوري چين خبر نداشت؛ارتشي که چندين هزار سال در خاک خفته بود

وقتي که دهقانان حومه شرقي استان«شيان شانکسي»چين در ماه مارس سال 1974 براي رسيدن به آب در يک و نيم مايلي کوهستان ليشا، مشغول کندن زمين شدند نمي دانستند که گنجينه اي چند هزار ساله زير خروارها خاک در انتظار آنهاست؛ گنجينه اي از مجسمه هاي سفالي 8 هزار سرباز چيني که کشف آنها يکي از بزرگ ترين اکتشافات قرن بود.با پيدا شدن اين سربازان سفالي، پاي باستان شناسان و محققان زيادي به اين منطقه باز شد؛ متخصصاني که در برابر يک سؤال بدون جواب قرار گرفته بودند؛اينکه چه دليلي براي ساخت اين مجسمه ها در ابعاد واقعي يک انسان وجود دارد؟!
با اعلام خبر کشف اين ارتش سفالي، کندو کاو باستان شناسان در اين منطقه به سرعت شروع شد و به اين ترتيب راز بزرگي فاش شد؛اينکه تمامي مجسمه هاي کشف شده متعلق به سربازان و اسب هاي سفالي اي هستند که از زمان مرگ« کين شي هوآنگ»،اولين امپراتور چين همراه او دفن شده بودند. باستان شناسان دوران سلطنت کين شي هوآنگ را 221 سال قبل از ميلاد مسيح تخمين زده و به اين نتيجه رسيده اند که اولين امپراتور چين براي اينکه بتواند در دنياي ديگر هم فرمانروايي کند تمام سفالگران و مجسمه سازان آن زمان چين را به خدمت گرفت و به آنها دستور داد هزاران مجسمه سرباز سفالي را بسازند تا با ارتشي سفالي به سرزمين مردگان برود چون باور داشت که اين ارتش پس از مرگ از او محافظت خواهد کرد. اين جنگجويان سفالي با آرايش جنگي در يک و نيم کيلومتري مقبره امپراتور و رو به سرزمين هاي دشمن دفن شده اند؛ طوري که بين دشمن و مقبره امپراتور قرار بگيرند.
نکته جالب اينجاست که اين سربازها دقيقاً به اندازه واقعي يک انسان ساخته شده اند و نوع پوشش و کلاه آنها کاملاً شبيه سربازان چين در دوران باستان است.از آنجا که اين آثار باستاني در نزديکي کوه ليشان کشف شدند، به نظر مي رسد که مصالح لازم براي ساخت يک گورستان پراز سرباز از همين کوه تهيه شده باشد.مقبره عظيم کين شي هوآنگ هم دقيقاً مثل محوطه امپراتوري خود اوست.در اين گورستان کاخ ها، ساختمان ها و اتاق هاي زيادي وجود دارد و تالارها و ديگر بناها و محوطه اطرافشان با ديوارهاي بلند محصور شده اند.

افسانه ها زنده مي شوند

بعد ازکشف اين مکان عجيب،بازار شايعه ها بين مردم اين کشور داغ شد.خيلي ها با استناد به افسانه هاي قديمي مي گفتند که اين جنگجويان سفالي در حقيقت سربازان واقعي هستند که با امپراتور به خاک سپرده شده اند تا از او در برابر هر گونه خطري محافظت کنند.در کنار اين سربازان جنگي تعداد ديگري از مجسمه هاي سفالي هم به چشم مي خورد که از لحاظ ابعاد و اندازه کوچک تر از سربازان هستند و به تشخيص باستان شناسان،آنها مجسمه هاي اعضاي همان گروه آکروباتي هستند که براي سرگرم کردن سربازان در مواقع بيکاري به همراه ارتش فرستاده مي شدند.به عقيده سي ما کيان- يکي از باستان شناسان معروف چيني که به تحقيق روي اين گنجينه خفته در خاک پرداخته- 246 سال قبل از ميلاد مسيح، 700 هزار کارگر براي ساخت مقبره امپراتور اول به خدمت گرفته شدند. هنگامي که آنها شروع به ساخت اين سربازان کردند، کين شي هوآنگ 13 ساله بود و عجيب اينکه اين امپراتور نوجوان دستور داده بود « هيچ يک از سربازان نبايد شبيه يکديگر باشند». به نظر مي رسد همين نکته دليلي براي شروع زود هنگام ساخت آنها باشد.
اين باستان شناس در يکي از کتاب هاي معروف خود به نام « شيجي» مدعي شده است که اولين امپراتوري با کاخ ها، برج هاي خوش منظره، مقامات رسمي، ابزارهاي باارزش و اشياي بسيار جالب و ديدني اش به خاک سپرده شد.با کشف ارتش سفالي اين عقيده او رنگ واقعيت گرفت اما کار به همين جا ختم نشد چون از نظر باستان شناسان احتمال اينکه ساختمان هاي ديگري هم زير خاک مدفون شده باشند وجود داشت.حدس آنها درست بود چون با کندو کاوهاي بعدي، معبد بزرگ شي هوآنگ دي سر از خاک بيرون آورد؛ معبدي هرمي شکل با 76 متر طول و نزديک به 350 متر مربع مساحت. بعد از کشف اين معبد باستان شناسان از ترس اينکه مبادا در جريان حفاري به اشياي با ارزشي که همراه امپراتور کين شي هوآنگ مدفون شده آسيب برسد، ترجيح دادند که اين کار را انجام ندهند و معبد خفته در خاک را بيشتر ازاين بيدار نکنند.امروزه تنها قسمت بسيار کوچکي از اين معبد حفاري شده که البته انتشار عکس ها و تصاوير ويدئويي آن به دستور مسؤولان چيني ممنوع است و تنها تعدادي از مقامات سياسي مثل ملکه اليزابت دوم اين ارتش سفالي چيني را از نزديک ديده اند.

ساختن ارتش سفالي

طبق بررسي هاي به عمل آمده،سربازان سفالي توسط دو گروه بزرگ ساخته شده اند؛کارگران محلي و مجسمه سازان و پيکرتراشان چيني.ساخت اين مجسمه ها مراحل مختلفي داشت؛ به اين ترتيب که اول سر،دست ها،پاها وتنه هرکدام از آنها به صورت جداگانه ساخته مي شد و بعد روي همديگر سوار مي شدند.مطالعات نشان مي دهند که هشت نوع قالب بدني براي ساخت مردان سفالي مورد استفاده قرار گرفته و در نهايت وقتي که سر،دست ها و پاها روي تنه سوار مي شدند، خاک رس به آنها اضافه مي شد تا استحکام بيشتري پيدا کنند.حالا نوبت نقش بستن اعضاي چهره آنها روي صورتشان بود.در آن زمان ها رايج بود که سازنده هر شي ء نام خود را روي آن حک مي کرد تا بعدها وقتي که آن شي ء از نظر کيفيت دچار مشکل شد، کم کاري فرد خاطي مشخص شود.چنين شيوه اي در ساختن سربازان سفالي هم به کار رفت و دستور داده شد تا سازنده هر مجسمه نام خود را روي آن حک کند.به همين دليل باستان شناسان به راحتي توانستند تمامي افرادي را که در ساختن اين ارتش به خدمت گرفته شده اند مشخص کنند.در نهايت وقتي که ساخت مجسمه ها تمام شد، سربازاني که از نظر درجه با هم يکي بودند در کنار همديگر قرار داده شدند تا با امپراتور کين شي هوآنگ به سرزمين مردگان بروند. اين مجسمه ها در حالت هاي مختلف و با ابزار آلات جنگي گوناگوني ساخته شده اند؛ مثل سربازان پياده نظام که حالت ايستاده دارند، کمانداران که در حالت زانوزده ساخته شده اند و ارابه ران ها که ارابه هاي متصل به چندين اسب را مي رانند. نکته جالب اينجاست که سه بخش مختلف اين ارتش سفالي در سه گودال مختلف کشف شده اند: گودال اول که مشهورترين و بزرگ ترين گودال هم هست، سربازان پياده نظام را در خود جاي داده است. گودال دوم به سربازان سواره نظام تعلق دارد و گودال سوم هم متعلق به افسرن و درجه داران است. ابعاد اين سربازان سفالي کاملاً شبيه يک انسان واقعي است و هرکدام از آنها مدل موي مخصوص به خود را دارند؛ مدل مويي که نشان دهنده درجه نظامي آنها هم هست. شکل چهره،اسلحه هاي سفالي اي که در دست اين سربازان قرار دارند و روغن جلايي که در آخر کار به آنها زده شده،آن قدر چهره اي طبيعي به آنها داده که انگار واقعاً يک ارتش بزرگ زير خاک صف بسته اند.

حفر کانال براي درجه داران نظامي

براي جا دادن تمامي سربازان چهار کانال به طول يک و نيم کيلومتر و به عمق هفت متر در شرق معبد شي هوآنگ دي حفر شد.در اين کانال ها تمامي ارتش 8 هزار نفري در کنار هم قرار داده شدند.در کانال اول 11 راهرو که بيشتر آنها بيش از سه مترعرض دارند،کنده شده اند.اين راهروها با آجرهاي کوچکي سنگفرش شده اند و يک سقف چوبي براي حفاظت در برابر اشعه خورشيد و ديگر حوادث طبيعي روي اين کانال تعبيه شده است.دومين کانال، محلي براي سواره نظام و سربازهاي پياده با درشکه هاي جنگي است که به نظر مي رسد اين گروه اعضاي گارد نظامي هستند .در کانال بعدي تمام بالا رتبگان نظامي دور هم جمع شده اند و مقر فرمانده از ورودي کانال سوم شروع مي شود. چهارمين کانال هم خالي است و به نظر مي رسد که توسط سازندگان آن نيمه کاره رها شده است.

سربازان در موزه

چند سال بعد از کشف سربازان،از 13 سپتامبر سال 2007 تا آوريل سال 2008 نمايشگاهي با نام « نخستين امپراتور؛ ارتش سفالي چيني»در انگلستان برگزار شد و در آن 120 شيء يافته شده از معبد کين شي هوآنگ و 20 جنگجو در معرض ديد عموم قرار گرفت. هنگامي که خبر برگزاري نمايشگاه همه جا پيچيد، جمعيت زيادي براي ديدن اين 20 جنگجو و ديگر اشيا به موزه سرازير شدند و حضور اين بازديد کنندگان آن قدر زياد بود که رکورد حضور مردم در زمان نمايشگاه« توت آنخ آمون» در سال 1972 که در همين کشور برگزار شده بود،مردم آن قدر مشتاق تماشاي اين سربازان بودند که نمايشگاه تا نيمه شب پذيراي بازديد کنندگان بود.
منبع:سرنخ، شماره 44
/ن