دشمنان علم
نويسنده:جرج مانبيوت(1)
چکيده :
عجيب است ، دولتي که بري واکنش نشان دادن نسبت به نيروهاي بازار تا هر جا که لازم ببيند پيش مي رود ، وقتي پاي موضوع دستکاري ژنتيک به ميان مي آيد ظاهراً بر اين باور است که مصرف کننده هميشه در اشتباه است . توني بلر که شش سال را صرف حذف نقش دايگي دولت کرده ،به ما دستور مي دهد که دهانمان را ببنديم و هر چه را که به ما مي دهند بخوريم . ملت به طور گسترده با اين فن آوري مخالفت کرده است :دانشمندان ارشد هشدار داده اند که شايد جلوگيري از آلودگي گرده اي غير ممکن باشد ،تحقيقات ميداني حاکي از آن هستند که فن آوري دستکاري ژنتيک ،همين باقي مانده حيات وحش ما را تهديد مي کند .با اين حال به نظر مي رسد که دولت تصميم گرفته است ، ما را به پذيرش اين فن آوري وادار کند . بهترين راه براي سنجش نيات دولت ،بررسي تحقيقات انجام شده درباره سرمايه گذاري هاي دولت است . عملکردي که فاش کننده استراتژي دراز مدت آن براي هم کشاورزي و هم علوم است . اما به نظر مي رسد که اين راهبرد ،هر دو اينها را نابود مي کند .
دستگاه اصلي سرمايه گذاري براي علوم زيستي درانگليس ،«شوراي پژوهش ها علوم بيولوژيک و بيوتکنولوژيک » است . اين دستگاه اخيراً روي دويست و پنجاه و پنج پروژه تحقيق درباره مواد غذايي و کشاورزي سرمايه گذاري کرده است .بيست و شش مورد از اين پروژه ها به توليد غلات تهيه شده با دستکاري ژنتيک مرتبط هستند و فقط يکي از آنها به توليد ارگانيک مربوط مي شود .
ما در اينجا درباره علوم آسمان آبي حرف نمي زنيم بلکه درباره تحقيقي با کارکردهاي احتمالاً تجاري سخن مي گوييم .ما بايد انتظار داشته باشيم که اين پروژه با آنچه که بازار خواهان آن است ،پاسخ دهد . تقاضا براي مواد غذايي ارگانيک در انگليس ،دريک سال تا سي درصد رشد داشته است . ما هفتاد در صد اين مواد غذايي را وارد مي کنيم که يکي از دلايل آن اين است که در انگليس بازدهي محصولات ارگانيک پايين است و براي يافتن راه هايي جهت افزايش ميزان بازدهي آنها ، به تحقيقاتي نياز است .
اين تخصيص نامناسب بودجه ،زماني مارا شگفت زده مي کند که ببينيم ،چه کساني در کميته هايي نشسته اند که شوراي پژوهش هاي بيولوژيک و بيوتکنولوژيک را در کنترل دارند .اين کميته ها پر است از مديران اجرايي «سينجنتا»، «گلاکسو اسميت کلاين »، «آسترازنکا فارماکيوتيکال » ،«مرگ شارپ اند »«دوهم »،««پي فيتزر»،«ژنتريکس پي ال سي »،«ميلنيوم فارماکيوتيکال»،«سلتک ويونيلور ».حتي در «گروه مشاوره اي درمورد دغدغه هاي اجتماعي »که يکي از بازوهاي جديد اين شورا است ، نمايندگاني از «يونايتد بيسکوئيتز » حاضر هستند اما از گروه هاي مصرف کننده يا زيست محيطي،هيچ نماينده اي حضور ندارد . در حالي که «بازار»(با آن مفهومي که من و شما از آن مي دانيم ) ،از خواست کساني که به دنبال کنترل بر بازارهستند ،بسيار متفاوت است .به نظر مي رسد ،تمام دستگاه هاي بودجه گذاري دولت همين خط را دنبال مي کنند .«اداره غلات داخلي »ده ميليون پوند از پول ما را هرساله صرف بهبود توليد ، سلامت بخشي و بازاريابي غلات و دانه هاي روغني انگليسي براي افزايش توان رقابت آنها مي کنند .اين اداره چهل و هفت پروژه تحقيقات سلامت بخشي را روي وب سايت خود فهرست کرده است .تنها يکي از اين پروژه ها براي افزايش توان رقابتي محصولات ارگانيک طراحي شده است .«کميسيون گوشت و دام »که اصلاً روي پروژه اي ارگانيک هيچ سرمايه گذاري نکرده است .اما براي يک تحقيق و بررسي از پتانسيل ژني بودجه پرداخت کرده که نبود آن باعث «عضله زايي دوگانه » در گاوها مي شود . حذف اين ژن باعث مي شود که سرو شکل حيوان شبيه آرنولد شوارتزينگرشود ، اگر چه به مغز او هيچ چيز اضافه نمي شود . اخيراً با انتشار تصويري از يک گوساله داراي عضلات دوگانه ، به ويژه وقتي کاربردهاي رفاهي آن نيز توضيح داده شد ،جامعه با خشم نسبت به آن واکنش نشان داد .سر در آوردن از اينکه چگونه نتايج اين تحقيقات مي توانند يا بايد تجاري شوند ، کار راحتي نيست . اما اين کميسيون احتمال مهندسي ژنتيک گاوها با يک ژن عضله آفرين مؤثر را به عنوان «يک پيشرفت جالب » مد نظر قرار داده است .اين دستکاري ها به همان اندازه که براي جامعه علمي بد و ناخوشايندند ،براي کشاورزان و ماليات دهندگان نيز نامطلوب هستند .در حالي که مصرف کنندگان همچنان اصرار مي ورزند که براي يافتن کار خواهند شد .
مايکل ويلسون مدير اجرايي «تحقيقات بين الملل »که بودجه آن توسط دولت پرداخت مي شود ، اخيراً به «گاردين » گفته است که انگليس در حال قرار دادن خود در مسير تبديل شدن به يک تالاب تکنولوژيک و فکري است .اگر چنين باشد ، يکي از دلايل آن ،نتيجه اقدامات خود اوست .ويلسون که خود را نسبت به فن آوري دستکاري ژنتيک (اوانجليک » مي خواند ،سه سال گذشته را صرف چرخش تحقيقات مؤسسه خود از پرورش متعارف کرده است .با توجه به اينکه او کار دانشمندان تحت امرخود را به فن آوري پيوند زده است که هيچ کس خواهان آن نيست .تقريباً هيچ حقي ندارد که نسبت به فرار مغزها شکوه اي داشته باشد .
طبق گفته کريستوفرليور رئيس دپارتمان گياه شناسي آکسفورد ،به اين ترتيب که اوضاع پيش مي رود ،بيوتکنولوژي گياهي دارد در اين کشور مرده به دنيا مي آيد .«طرز پيش رفتن اوضاع » عمدتاً نتيجه راهي است که او اين دانشمندان را به سمت آن هدايت کرده است .تا تابستان گذشته ، او عضو شوراي حاکم بر شوراي پژوهش بيوتکنولوژي بود .او در دانشگاه با تعطيل کردن مؤسسه جنگل کاري آکسفورد (که شابد بهترين نمونه در نوع خود در جهان بود ) و تغيير تمرکز دپارتمان خود ازکليه ارگانيسم ها و اکوسيستم ها به سمت زيست شناسي ،ملکولي و مهندسي ژنتيک ،فرار مغزها را مهندسي کرده است .دانشجويان خواهان مطالعه تمام سيستم ها هستند ؛ بنابراين تعداد اندکي از استادان باقي مانده داراي اين تخصص ها ،فشار کاري بسيار سنگيني را تحمل مي کنند .در حالي که نبود تقاضا براي فن آوري اي که مطلوب اوست ،شغل بقيه را در معرض تهديد قرار داده است . اين چرخش ،کاملاً تقصير کساني چون ويلسون و ليور نيست . ارزيابي از تحقيقات انجام شده توسط دولت که تعيين مي کند چقدر پول به دپارتمان هاي آکادميک رسيده است ،آنها را براساس تعداد مقالاتي که تهيه کرده اند و سود مجلاتي که انتشار داده اند ، رتبه بندي مي کنند . شما مي توانيد سي سال از عمرتان را صرف مطالعه درباره زيست شناسي آفات نارگيل در جزاير تروبريانت کنيد ،فقط براي کشف اين واقعيت که نمي توانيد نتايج کارتان را درجايي آبرومندترازجمله «علوم نارگيلي جزاير تروبريانت » به چاپ برسانيد .اما يک تيم مهندسي ژنتيک خوب مي توانند مقاله شان را در «نيچر » يا «ساينس » ،هر چند ماه يک بار به چاپ برسانند و در آنها فقط يک رشته آزمايش هاي کليشه اي را گزارش دهند . از آنجا که آنها نيم توانند ما را تشويق کنند تا هر چه را که به ما مي دهند بخوريم ، بسياري از مهندسين ژنتيک انگليس در حال معطوف کردن توجه خود به سمت کشورهايي هستند که مردم آنها گزينه هاي کمتري براي اينکه چه چيزي را و حتي چه وقت بخورند دارند . شرکت هاي «بيوتک » و دانشمندان رام و دست آموز آنها از فقر مردم ساير کشورها براي مهندسي دستاوردهاي خود استفاده مي کنند . دولت هم نشسته است و گوش مي دهد .دپارتمان توسعه بين المللي انگليس تحت رياست کلر شورت سيزده ميليون پوند دراختيار پژوهشگراني قرار داد که در حال تحقيق براي توليد غلات تهيه شده از طريق مهندس ژنتيک براي کشورهاي فقير هستند ؛با اين بهانه که اين مواد غذايي ،جهان را سير خواهند کرد . چندي پيش در سال جاري ،آرون دوگراسي يکي از محققان مؤسسه مطالعات تکاملي توسعه در دانشگاه «ساسکس »تجزيه و تحليلي را از غلات تهيه شده از طريق ژنتيک -پنبه ،ذرت و سيب زميني شيرين -که شرکت هاي بيوتک درحال توليد آنها درآفريقا هستند ، منتشر کرد . اوکشف کرد که پرورش متعارف و مديريت اکولوژيک بهتر ، از نظر هزينه به بهبودهاي بسيار بيشتري در بازده محصول منجر شده است . او گزارش مي کند که پروژه توليد سيب زميني شيرين از طريق دستکاري ژنتيک ،هم اکنون وارد دوازدهمين سال خود شده است ؛ نوزده دانشمند روي آن کار مي کنند و قريب شش ميليون دلار در آن سرمايه گذاري شده است . از آن طرف ،پرورش سيب زميني شيرين به شيوه ارگانيک و طبيعي در اوگاندا توانيت فقط در ظرف چند سال با بودجه اي اندک به نتيجه برسد و بازده محصولي نزديک به صد در صد داشته باشد که در مقابل انواع ويروس ها نيز به خوبي مقاوم هستند . بهترين دستاوردي که سيب زميني شيرين تهيه شده از طريق دستکاري ژنتيک به همراه داشته - حتي اگر به بزرگ نمايي شرکت هاي بيوتيک معتقد باشيم - هجده درصد است .اما تکنيک هاي متعارف براي اين شرکت ها هيچ نفعي در برندارند، چرا که آنها روي انحصار محصول حساب باز کرده اند .اگر اين شرکت ها به اين تکنيک ها تمايلي ندارند ، دولت نيز همين رويه را در پيش گرفته است .
آن دسته از ما که با تجاري سازي غلات تهيه شده از طريق دستکاري ژنتيک مخالفت مي کنيم ،غالباً به ضد علمي بودن متهم مي شويم ، درست همان طور که مخالفان جرج بوش بر چسب ضد آمريکايي مي خورند و منتقدان اسراييل انگ ضد سامي بودن .اما هيچ کس بيشتر از وزارتخانه هاي دولتي براي علم ، تهديد به شمار نمي روند ؛ نهادهايي که به منظور توليد چيزي که ما پيشاپيش آن را رد کرده ايم ، در برنامه هاي تحقيقاتي انحراف به وجود مي آورند .
پی نوشت ها :
1-Georg Monbiot،نويسنده انگليسي و همکار گاردين.
منبع :www. monbiot.com
/ن
