دنياي بازي و کودکان

از دنياي بچه هاي ديروز تا عصر متنوع و پوياي امروز زماني گذشته است و بازي ها نيز همانند جنبه هاي ديگر زندگي، دچار تغييرات و تحولات خاصي شده اند.
مفاهيمي که دربازي کودکان نهفته است بسيار فراتر از مفهوم واژه هايي چون تفريح و سرگرمي اند. بازي ممکن است آموزش دهنده مفاهيم اساسي به کودک باشد. بازي ممکن است کودک را از خود محوري برهاند، زندگي اجتماعي را به او بياموزد و مفري براي فراموشي شکست ها و ناکامي هاي روزانه باشد.
از اين رو است که امروزه از بازي همچون روش درماني استفاده مي کنند.
از طريق بازي، کودکان مضطرب، پرخاشگر، خجالتي، عاطفي، مايوس، افسرده و بيش فعال، بدبين، ترسو،... را مي شناسد و به کمک بازي به روان درماني آنان مي پردازد و سلامت و بهداشت رواني و جسمي را براي آنان تدارک مي بينند.

بررسي انواع بازي ها
 

بازي هايي مثل آب بازي، الک و دولک، تفنگ بازي، خاله بازي و... به کمک اين بازي ها نيروي اضافي خود را تخليه مي کنند. رفع خستگي مي کنند مسايل و مشکلات عاطفي خود را حل مي کنند. با اين بازي ها موجبات ارضاي تمايلات خود را فراهم مي آورند، از لحاظ جنبه هاي جسمي و ذهني رشد مي يابند و براي خوب زيستن در محيط اجتماعي آماده مي شوند. بازي به صورت هاي مختلفي تعريف شده، در هر تعريف با برجسته نمودن جنبه اي از بازي، ديدگاه خاصي عرضه شده است.
الف)حرکت و جنبش و فعاليت به مثابه حرکت عضلات
ب)آزادي يا محدوديتي براي حرکت يا جنبش
ج)فعاليت يا تمرين براي سرگرمي، تفريح يا ورزش
اين تعاريف محدود به جنبش هاي حرکتي و عضلاني است و اين باعث مي شود که تفاوت ميان بازي و ورزش از نظرها دور بماند. ورزش در فرهنگ و بستربه معني هرگونه فعاليت يا تمريني است که باعث لذت و سرگرمي و تفريح يا اشتغال باشد و يا فعاليتي که نياز کم و بيش به حرکات شديد و قوي و زور ورزي بدني دارد و بر اساس برخي از سنت هاي و يا قوانين مقرر انجام شود.
عوامل موثر در بازي مي تواند جنس، سن، هوش و محيط باشد.

تاثير سن بر بازي
 

کودک در هر سني بازي خاصي را مي پسندد، نوزاد دست و پا زدن را و کودک چند ساله بازيهاي سازمان داده شده و نوجوان نيز مشغوليت هاي انفرادي و تلويزيون و مطالعه و سينما برايش لذتبخش است. معمولاً کودکان بزرگتر وقت کمتري براي بازي دارند و برخي فعاليت ها را رها مي سازند. چون احساس مي کنند که اين فعاليت هاي کودکانه و کسل کننده است.

تاثير محيط بر بازي
 

کودکان در سراسر دنيا در شهر و روستا کوه و دشت و هرجا که باشند، بازي مي کنند محيط فقط در نوع بازي آنها تاثير مي گذارد مثلاً کودک آمريکايي ممکن است در بازي کلاغ پر لذتي نبرد. طبق مطالعات انجام شده کودکان ژاپني بيشتر به فعاليت هاي غير رسمي و گروهي علاقه نشان مي دهند. درحالي که بچه هاي آمريکايي بر بازي هاي تيمي و رقابتي تاکيد دارند. نه تنها بازي هاي دو کشور بلکه بازي هاي شمال و جنوب يک کشور و حتي محله هاي يک شهر نيزبا هم تفاوت دارند. فرهنگ هرجامعه در بازي اثر مي گذارد و مي توان گفت؛ بازي هاي کودکانه به نوعي نشان دهنده فرهنگ آن جامعه است. در منطقه محروم به علت اين که افراد از توانايي هاي اقتصادي زيادي براي خريد وسايل و اسباب بازي براي کودکان برخوردار نيستند، آن دسته ازبازي هاي سنتي را که نيازچنداني به ابزار و اسباب ندارند به کودکان خود مي آموزند. دراين جوامع کودکان ياد مي گيرند که براي خود اسباب بازي بسازند.
اين توليد و سازندگي نيز بازي و فعاليت دل چسبي براي اين قبيل کودکان مي شود. قضا و مکان به طور کلي محيط بازي با نوع بازي تناسب دارد به طوري که فعاليت هاي بدني معمولاً در فضاي بازي و بازي هاي فکري در اتاق هاي منزل انجام مي گيرد.

تاثير جنس بر بازي
 

جنسيت يکي از عوامل موثر بازي است، يعني مي توان گفت که بازي پسرها با دخترها تفاوت دارد. پسرها بيشتر از بازي هاي دشوار لذت مي برند. بازي هايي که نياز به فعاليت جسماني بيشتري دارد و دختران بيشتر بازي هاي ساکت و ظريف را ترجيح مي دهند شدت و خشونت در بازي دختران به اندازه پسران نيست. در بازي بايد به نقش همبازي، نوع اسباب بازي، زمان بازي، آزادي عمل در بازي، تشويق والدين، تغذيه و خيلي مسايل ديگر توجه نمود.

بازي درماني
 

براي درک بيشتر دنياي کودکان مي توان آنها را به هنگام بازي مشاهده کرد. کودکان از طريق بازي، احساسات، ناکامي ها، اضطراب ها و ترس هاي خود را بيان مي کنند. از اين رو بازي براي درمانگران وسيله مناسبي است تا به دنياي کودکان رخنه کنند و آنها را بيشتر و بهتر بشناسند و به مشکلات آنها پي ببرند. امروزه از فن بازي درماني به گونه اي فزاينده در دنياي پيشرفته براي تشخيص مسايل و مشکلات کودکان و درمان آن استفاده مي شود.
منبع: نشريه خانه و خانواده شماره 170
/س