6 تاي تاريخي يا تخيلي؟!

10 اتفاق کليدي از يک مسابقه تاريخ ساز
ديدار پرسپوليس و تاج سابق در روز شهريور ماه سال 1352 اولين ديداري است که در تاريخ ليگ تخت جمشيد بين دو تيم برگزار شد. دو تيم از روز 16 فروردين سال 47 به بعد بارها با هم رو به رو شدند. استقلال در سال هاي 48 و 49 چهار بار پرسپوليس را در جريان عادي بازي يا با راي کميته انضباطي شکست داده بود و پرسپوليس، براي انتقام 2 بار در سال هاي 50 و51، حريف را با دو نتيجه خوب 4 بر يک و 2 بر صفر شکست داد. استقلال در سال هاي 51و52 دوبار ديگر پرسپوليس را برد تا تعداد بردهاي استقلال برابر پرسپوليس به 6 در برابر دو برسد. بر اين اساس بازي پرسپوليس برابر استقلال در سال 52 به نوعي يک بازي انتقامي بود. هر چند پرسپوليس به زعم عده اي از لحاظ بضاعت انساني در شهريور سال 52 قدرت بردن حريف را نداشت.

ملي پوشان پرتعداد استقلال
 

آبي پوشان با ترکيبي کامل تر ليگ اول تخت جمشيد را شروع کرده بودند و ترکيب تيمي آنها 2 برابر ترکيب تيمي پرسپوليس ملي پوش داشت. ناصر حجازي و منصور رشيدي هر دو دروازه بان آبي ها در مقدماتي جام جهاني 1974 از دروازه تيم ملي فوتبال حراست کرده بودند. در بين مدافعان آنها نصرا... عبداللهي ملي پوش نبود اما پورحيدري در بازي هاي آسيايي 1970، عزت جانمکلي و اکبر کارگر جم در تمام صحنه هاي ملي 3 سال گذشته، جوادا..وردي در المپيک 1972 مونيخ و عباس نوين روزگار در مقدماتي جام جهاني 1974 حاضر بودند. از جمع هافبک ها و مهاجمان، جواد قراب، کارو حق ورديان، علي جباري؛ غلامحسين مظلومي؛ محمدرضا عادلخاني و مسعود مژدهي در تمام رويدادهاي ملي حضور داشتند و حتي حسن روشن هم وارد اردوهاي تمي ملي شده بود.

مصدومان بسيار پرسپوليس
 

اما پرسپوليس اوضاع و احوال خوبي در ابتداي ليگ تخت جمشيد نداشت. 2 مهاجم پر اميد و جوان آنها يعني صفر ايرانپاک و محمود خوردبين به شدت مصدوم بودند، فريدون معيني درگير مسائل مربوط به ازدواجش بود، بيوک وطنخواه و محراب شاهرخي هم آن قدر مصدوم بودند که حتي نمي توانستند روي نيمکت بنشينند.

ترکيب ثابت 2 تيم و مقايسه آنها
 

در ترکيب اوليه دو تيم اين نفرات حضور داشتند:
دروازه بان: بهرام مودت(پرسپوليس)، منصور رشيدي (استقلال)
مدافعان مياني: جعفر کاشاني (پرسپوليس)، جواد ا... وردي (استقلال)
مسيح مسيح نيا (پرسپوليس)، نصرا... عبداللهي (استقلال)
دفاع راست: ابراهيم آشتياني (پرسپوليس)، اکبر کارگر جم (استقلال)
دفاع چپ: رضا وطنخواه (پرسپوليس)، عزت الله جانملکي (استقلال)
هافبک مياني: ايرج سليماني (پرسپوليس)، کارو حق ورديان (استقلال)
هافبک راست: علي پروين (پرسپوليس)، علي جباري(استقلال)
هافبک چپ: اصغر اديبي (پرسپوليس)، جواد قراب (استقلال)
سنتر فوروارد: همايون بهزادي(پرسپوليس)، غلامحسين مظلومي (استقلال)
گوش راست: اسماعيل حاج رحيمي پور (پرسپوليس)، حسن روشن (استقلال)
گوش چپ: حسين کلاني (پرسپوليس)، محمدرضا عادلخاني (استقلال)
سرمربي: آلن راجرز (پرسپوليس)، رايکوف (استقلال)
ذخيره هاي پرسپوليس: مهدي عسگرخاني، داوود ميرطوسي، محمدرضا خلعتبري؛ محمد دستجردي
ذخيره هاي استقلال: ناصر حجازي، مسعود مژدهي؛ هادي نراقي، عباس نوين روزگار، منصور پورحيدري

اتفاق تاريخي همزمان و 3 مرد طلايي
 

همزمان با بازي پرسپوليس و تاج سابق در روز 16 شهريور ماه سال 52 مسابقات کشتي آزاد؛ فرنگي و سامبوي قهرماني جهان در تهران برگزار شد. مسابقات در ورزشگاه سرباز حيدرنياي امروز برگزار شد. همان ورزشگاهي که از روي پل حافظ جنوبي قابل رويت است و امروز با زمين چمن مصنوعي اش در خدمت مدارس فوتبال قرار دارد. در آن روز تاريخي کشتي گيران پراميد ايران يعني ابراهيم جوادي، منصور برزگر و محسن فرح وشي در مسابقات جهاني در اوزان 52، 57 و 74 کيلوگرم طلا گرفته و محمدرضا نوايي در 62 کيلوگرم به مدال برنز رسيد تا ايران بعد از شوروي سابق و آمريکا در سکوي سوم جهان قرار گيرد.

بعد از حذف تلخ تيم ملي
 

مسابقه پرسپوليس و تاج، دومين هفته ليگ به دنبال حدود 35 روز تعطيلي بود. اما چرا ليگ اول بعد از مسابقه تعطيل شد؟دليل اين بود که طبق برنامه ريزي AFC در مسابقه پلي آف جام جهاني 1974 آلمان، ايران و استراليا روز 27 مرداد در سيدني و روز 2 شهريور در تهران بايد به مصاف هم مي رفتند. مسابقات ليگ هم از روز 5 مرداد تعطيل شد تا ايران 3 هفته خودش را براي بازي با استراليا آماده کند. ايران در سيدني طي يک بازي مشکوک 3 بر صفر باخت اما در بازي برگشت با قدرت حاضر شد و استراليا را 2 بر صفر برد. اين برد براي صعود کفايت نکرد و ايران از دور رقابت ها حذف شد. بعدها انتقام اين باخت را گرفته و در مقدماتي جام هاي جهاني 1978 و 1998 به دنبال پيروزي برابر استراليا به جام جهاني صعود کرديم.

مکافات عمل براي رايکوف
 

مي گويند سرمربي يوگسلاو استراليا دوست و همکار رايکوف بوده است. دنياي 37 سال قبل مثل امروز، دنياي تکنولوژي و فناوري اطلاعات نام نداشت و در آن زمان دنيا و اطلاعاتش بسيار محدود بود. رازيک مربي يوگسلاو استراليا- تمام اطلاعات تيم ملي ايران را در بازي رفت داشت و شايعه شده بود که اين اطلاعات را رايکوف به او داده است. رايکوف خودش سابقه سرمربيگري در تيم ملي ايران را داشته و به خاطر مسائلي که پيش آمده بود بيشتر از آن که طرف کشورمان را داشته باشد طرف هموطنش را داشت. به هر حال رايکوف اطلاعات ما را به رازيک داد و خودش به قهر روزگار مبتلا شد و بدترين نتيجه عمرش را در زمان هدايت تيم فوتبال تاج سابق با شکست فاجعه آميز 3 بر صفر برابر پرسپوليس گرفت.

نقش بهزادي در برد پرسپوليس
 

در دوران تعطيلي ليگ، آلن راجرز به انگلستان برگشت تا دوران استراحت را طي کند و پرسپوليس را در اين مدت همايون بهزادي تمرين مي داد. بهزادي 32 ساله که در آستانه خداحافظي بود؛ ضمن آماده سازي تيم در بازي معروف حاضر شد و 3 گل از 6 گل سرخپوشان را زد و پرسپوليس با قدرت تاريخي او، اين روز تاريخي را در تقويم پرافتخارش ثبت کرده است.

چرا فيلمبرداري نشد؟
 

نه، اشتباه نکنيد. کسي از اين بازي فيلمي در آرشيو سازمان صدا و سيما نديده است. واحد پرتابل تلويزيون براي پوشش دادن مسابقات جهاني 1973 کشتي جهان به چهارراه کالج رفته بود و تصويري از اين ديدار ثبت نشد. هر کسي ادعا مي کند فيلم اين بازي را ديده دروغ مي گويد.
البته امروز با دوربين هاي هندي کم متعدد با اندازه هاي مختلف، پوشش چنين بازي هايي راحت است اما 37 سال قبل امکان استفاده از تکنولوژي دوربين شخصي براي تصويربرداري بازي ها آن قدر سخت بود که ادعاي تصويربرداري يا به عبارتي فيلمبرداري با شيوه 8 ميليمتري چيزي در حد اعجاب بوده است. گفته مي شود يک فيلم سينمايي به کارگرداني شاپور قريب در اين زمان در حال ساخت بوده است. صحنه اي که بازيگر نقش اول در اين فيلم «قالپاق» اتومبيل ها را دزديده و در يک وانت از ورزشگاه خارج مي ساخت، مربوط به همان روز 16 شهريور بوده اما چرا در تصاوير فوتبالي آن روز، فوتبال هاي جام ملت هاي آسيا در سال 1347 يعني 5 سال قبل گنجانده شده است؟گفته مي شود شاپور قريب فيلم را براي تدوين به ساموئل خاچيکيان مي سپارد. خاچيکيان در حين تدوين مشاهده مي کند که کيفيت تصاوير زياد خوب نيست؛ يا شايد حتي زنده ياد خاچيکيان از باخت سنگين تاج سابق دلرنجه شده که به جاي صحنه گل هاي همايون بهزادي، ايرج سليماني و حسين کلاني، صحنه جام ملت هاي آسياي 1968را استفاده کرده است.

چرا داور رومانيايي؟
 

قرار بود در ديدارهاي پرسپوليس و استقلال از سال 52، داور ايراني بازي را سوت بزند اما درگيري هاي بازي هاي جام اتحاد در سال 52 با قضاوت داوود حيدري، باعث شد که يک داور اهل روماني به نام «نيکلاي پتري چيانو» اين بازي را سوت بزند. اکبر حق بين و محمود خوشخوان دستياران او در امر قضاوت بودند.

50 هزار کم نبود!
 

عده اي تعجب مي کنند که چرا در يک روز جمعه تنها 50 هزار تماشاگر به تماشاي ديدار رفته اند. جواب روشن است؛ در روزي که 20 هزار نفر از اهالي ورزش در استاديوم حيدرنيا تماشاگر بازي هاي کشتي جهاني بودند و بينندگان تلويزيوني بسياري هم اين رقابت ها را مستقيم مي ديدند، حضور 50 هزار تماشاگر، حضور کم تعدادي نبود. مضاف بر اين که اگر تماشاگران از دقيقه 85-84 ورزشگاه را ترک کردند به اين دليل بود که مي خواستند بازي هاي کشتي جهاني را از تلويزيون ببينند. آن وقت ها، شکوه و اعتبار کشتي در دل اهالي ورزش بسيار بيشتر از امروز بود و علاقه مندان کشتي و فوتبال در جامعه ايراني تقريبا صاحب تعدادي برابر بودند.
منبع:همشهري تماشاگر 183
/ن