هدف از ازدواج و تشکیل خانواده چیست؟
انسان‌ها با انگیزه‌های متفاوتی به ازدواج و تشکیل خانواده روی می‌آورند. گروهی ازدواج را از دریچه‌ی ثروت و دارایی‌های مادی می‌نگرند و مهم‌ترین هدفشان دست یافتن به داشته‌های مادی و رفاه مادی است. گروهی دیگر می‌کوشند تا علاوه بر نتایج مالى، موقعیت و قدرت اجتماعی را نیز در سایه ازدواج به دست آورند.دست‌یابی به اهداف سیاسی و حتی نظامی نیز گاه انگیزه‌ی برخی ازدواج‌ها بوده و هست. افزون بر این موارد، تأمین نیاز جنسی را باید یکی از مهم‌ترین و عمومی‌ترین انگیزه‌های ازدواج دانست.
پر واضح است که همه‌ی دختران و پسران در دوره‌ای از زندگی احساس نیاز به جنس مخالف را در خود می‌یابند و با آن که می‌دانند ازدواج علاوه بر تأمین نیازهای جنسی، مسئولیت‌ها و محدودیت‌هایی را نیز در بردارد به ازدواج روی می‌آورند.
در روایات آمده است کسی که ازدواج کند نیمی از دین خود را حفظ کرده است:(1) یعنی نیمی از دین انسان در گرو محفوظ ماندن از انحراف‌های جنسی است.
از دیگر اهداف ازدواج باید به تکثیر نسل و فرزند‌آوری اشاره کرد که بی شک از مهم‌ترین اهداف و خواسته‌های انسان‌هاست. زن و شوهر با تولد فرزندشان، وارد مرحله‌ی جدیدی می‌شوند؛ وجود و شخصیت خویش را در فرزند متبلور می‌بینند و با ابراز مهر و محبت به فرزند، روح خود را صفا و لطافت می‌بخشند و از خودپسندی فاصله می‌گیرند.
در روایات درباره‌ی ارزش فرزند و پرورش نسل، مطالب فراوانی مشاهده می‌شود.
از جمله این که پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله) فرمودند: «زنی که سه فرزند تربیت کند، آن‌ها در آخرت برایش پوششی از آتش جهنم خواهند بود.»(2) امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «از سعادت شخصی آن است که فرزندی صالح و درستکار داشته باشد».(3)آیا اهداف ازدواج در موارد فوق خلاصه می‌شود؟
خیر. ازدواج هدفی دیگر دارد که شاید بتوان گفت مهم‌ترین و کلیدی‌ترین هدف ازدواج است. ازدواج، گامی برای پرواز شخصیت جوان است، چونان پرنده‌ای که به پرواز درمی‌آید و در جستجوی زندگی جدید، لانه را ترک می‌کند.جوان در دوره‌ای از زندگی، فراتر از نیاز جنسی، نیاز به کانون مهر و محبت را در خود می‌یابد. پدر و مادر و خواهر و برادر دیگر برای او کافی نیست. روح او همراه دیگری را می‌طلبد و استقلال و خودباوری را خواستار است. اگر نیاز جنسی، تنها انگیزه‌ی ازدواج بود، گروه بسیاری به تشکیل خانواده روی نمی‌آوردند و تأمین این نیاز را خارج از خانواده، هر چند در چارچوب‌های قانونی و مشروع مانند ازدواج موقت، دنبال می‌کردند.
اگر نیاز جنسی رکن اصلی تشکیل خانواده بود، در سنین بالا که نیاز جنسی کاهش می‌یابد، استحکام خانواده نیز کاهش می‌یافت درحالی که در خانواده‌های سالم و با ایمان هرچه زمان می‌گذرد، محبت، صفا، وحدت و همدلی زن و شوهر و فرزندان افزایش می‌یابد و همگی یکدیگر را روح واحد می‌یابند.
بنابراین می‌توان گفت برترین هدف ازدواج، تکامل شخصیت انسان و یافتن کانونی برای آرامش و سکون و همراهی و همدلی با همسر و فرزندان است. قرآن کریم به این حقیقت اشاره کرده است و می‌فرماید: (او کسی است که از جنس شما، همسرانی برایتان آفرید تا در کنار آنان و با آنان سکونت و آرامش بیابید)(4).
از آنچه گذشت، دانسته شد که سه بُعد مهم در انگیزه‌ها و اهداف ازدواج، تأمین نیاز جنسی، فرزند‌آوری و رشد و تکامل شخصیت و آرامش روح و یافتن همراه و همدل است، هرچند بُعد سوم یعنی بُعد شخصیتی و روحی، مهم‌ترین و اساسی‌ترین انگیزه و خواسته است.
پی‌نوشت‌ها:
1- محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ج 5، ص 328
2- محمد باقر مجلسی، بحارالانوار، ج 82، ص 115
3- محمد بن حسن عاملی، وسائل الشیعه، ج 21، ص 359
4- سوره روم (30)، آیه 21
منبع: زن در خانواده، سیدجعفر حق شناس، با همکاری پژوهشکده باقرالعلوم (علیه السلام)، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین الملل، چاپ اول، پاییز 1390.
