بياييد بر سرطان پيروز شويم (1)

مقدمه :
 

در روزگار ما هنگامي که کودکان از کامپيوتر استفاده مي کنند (گاهاً دانش آنها در مورد کامپيوتر از ما بيشتر است) و هنگامي که ما مي توانيم گوشي تلفن همراهمان را برنامه ريزي کنيم و با ابزار آلات و وسايل منزل مانند دوربين فيلم برداري و... کار کنيم و در اينترنت کارهاي روزمره ي خود را انجام دهيم،اين مسئله تأسف آور است که ما در مورد عملکرد بدنمان اطلاعاتي نداريم.
ما نيازمند اطلاعات جزئي در زمينه ي بيولوژي نيستيم ،ما تنها نياز داريم علل و مسائلي که منجر به افزايش احتمال ايجاد تومور مي شوند را بدانيم.

سرطان چيست ؟
 

اينکه بخواهيم سرطان را به صورت کوتاه توصيف کنيم،مشکل است اما از لحاظ رسمي سرطان يک بيماري است .به طور دقيق بايد گفت که واژه ي سرطان (cancer)تنها به ايجاد تومرهاي بدخيم از سلولهاي اپي درميک ( epidermic cells)مربوط مي شود،اما عموماً اين واژه براي بيان همه ي بيماري هاي بوجود آمده از تومورهاي بدخيم استفاده مي شود.ويژگي بيماري هاي تومري اين است که اين بيماري ها از يک سلول شروع مي شوند و پس از يک زمان معين (که مي تواند چند هفته يا 3-5 سال باشد.)يک گروه سلولي پديد مي آيند که به طور عمده از محيط پيرامونشان متفاوتند .در واقع اين گروه از سلولها از لحاظ عملکرد و ساختار از سلولهاي ديگر متفاوتند .مهم ترين خصوصيت اين سلولها ،تقسيم شدن خارج از کنترل آنهاست.اين مسأله باعث مي شود تا اين سلولها از بافت اوليه جدا شوند و در بافت هاي اطراف بافت اوليه رشد کنند.سلولهاي جدا شونده از تومربه داخل خون يا جريان هاي لنفاوي (LYMPHATIC STREAM)رفته و بنابراين مي توانند بوسيله ي خون در ساير بافت هاي بدن ته نشين شوند و يک تومور جديد (metastasis)پديد آورند .همچنين در مورد بيماري ارگان هاي خون ساز ،سلولهاي خون ساز جديد عامل انتشار سلولهاي تومرساز هستند.
به طور متوسط 4-5 سال طول مي کشد تا يک سلول تکي رشد کند و به يک تومور يک سانتيمتري تبديل شود.(در واقع هنگامي تومور قابل تشخيص است که اندازه ي آن به اين حد برسد.)تعداد سلولهاي سازنده ي تومور در اين حالت 10 ميليون است.سرطان دراين مرحله نهفته است.در اين 4 الي 5 سال اول هنگامي که اندازه ي تومور سرطاني در حد قابل تشخيص نيست،تعداد فراواني سلول مي توانند از تومور جدا شوند.(در اين مرحله بيمار هيچگونه علائمي از بيماري نداشته و شکايتي نمي کند)اگر حتي يکي از اين سلولهاي جدا شده از تومور اصلي در جاي ديگر رسوب کند(جذب شود)فرد بيمار ممکن است دوباره دچار تومور گردد.اين مساله حتي در شرايطي که تومور اوليه در سالهاي ابتدائي برداشته شود نيز اتفاق مي افتد.در اينجا اين مسئله مهم است که بيماري هر چه سريعتر تشخيص داده شود زيرا اگر تشخيص سريعاً انجام شود مي توان با اين عمل جراحي و ساير روش هاي درماني ،کليدي تومرها را از بين برد.
براساس اصول امکان دارد که بيماري براي فردي مقدر گردد اما خوشبختانه اين مسأله حتمي نيست.يک سلول سرطاني مانند ساير اجزاي زنده ي بدن براي زنده ماندن مي جنگد .سيستم دفاعي بدن به طور دقيق توسعه ي مداوم سلولهاي سرطاني را کنترل مي کند.سلامتي يک حالت پويا از اين تعادل است.بيماري هنگامي ظاهر مي شود که اين تعادل به هم بريزد و حالت پوياي سلامتي نامتعادل گردد.اين مسأله مهم است که در طول زندگي مان نگذاريم اين تعادل فيزيکي و روحي به هم بخورد .به هر حال،اگر هم اکنون تومورها در حال توسعه باشند ،ما بايد سعي کنيم هر کاري انجام دهيم تا تعادل در فرايندهاي بدني مان ايجاد و ترميم گردد.

چرا تومورها رشد مي کنند؟
 

تومور محصول نهايي فرايند بسيار پيچيده اي است که شامل مراحلي چندگانه مي شود.مي توان يک سلول سالم را به يک توپ تشبيه کرد که در يک فرورفتگي کوچک يک دامنه ي کوه در حال سکون است.گاهي اوقات فرايندهايي اتفاق افتاده در داخل سلول باعث مي گردد تا مرکز گرانش سلول به حالت ناپايدار برسد.و مي تواند کاري کند که سلول مانند توپ به پايين حرکت کند.چيزي که از پايين آمدن سلول جلوگيري مي کند فرايند ديگري است که به سلول کمک مي کند و آن را به نقطه ي ايمني (حالت سکون)مي رساند .در سلولهاي سالم نيروهاي وارده بر سلول در دو جهت شيب دار (بالا و پايين)برابرند .اولين رويدادي که منجر به پديد آمدن تومور مي شود زماني است که سلول از اولين حالت سکون حرکت مي کند .در طي اين حرکت از (بالا به پايين تپه )چندين مکان استراحت وجود دارد که سلول مي تواند زمانهايي را در اين مکان ها استراحت کند اما اگر نيروهاي وارده بر سلول که موجب حرکت آن از بالا به پايين مي شوند غالب باشند،سلول به سرعت به پايين تپه مي آيد.هر چه سلول به سمت پايين حرکت مي کند،مکان هاي استراحت کمتر و شيب دامنه تيزتر مي شود.اگر فرايندهاي اتفاق افتاده در داخل سلول به نحوه اي باشد که سلول نتواند در مکان ها و به طور دائم مکث کند،سلول حالت جدايش پيدا کرده و نمي توان از اين جدايش جلوگيري کرد.در اين حالت سلول شروع به تقسيم شدن خارج از کنترل مي کند(شکل 1)

در ادامه برخي از فراينذهايي که منجر به اين تقسيم خارج از کنترل مي شود را توضيح مي دهيم.

نقص در برنامه ي ژنتيکي
 

به طور عمومي اين مسأله پذيرفته شده است که علت عمده ي رشد تومور يک سري از اتفاقاتي است که در برنامه ي ژنتيکي (geneticn program)روي مي دهد.در طي زندگي يک انسان از لحظه ي لقاح تا مرگ-تقريباً 10به توان 16 تقسيم سلولي رخ مي دهد.هر سلول (تقريباً همه)داراي يک برنامه ي ژنتيکي هستند که شامل سه بيليون حرف است.اين برنامه که پديد آورنده ي زندگي است تنها از 4 حرف (AوTوGوC)تشکيل شده است. (مشابه 4 بخشي که تشکيل دهنده ي DNAهستند (.قبل از هر تقسيم سلولي؛سلول بايد اين برنامه ژنتيکي را تکثير کند .در واقع سلول بوجود آمده نيز داراي همان برنامه ي سلول ابتدائي است.هنگام تکرار شدن برنامه ي ژنتيکي ،آنزيم هاي انجام دهنده ي اين کار دچار اشتباه مي شوند .اگر اين اشتباه در مکاني خاص از برنامه ي ژنتيکي روي دهد ،مثلاً در محل تنظيم کننده ي تقسيم سلولي ،سلول رفتار متفاوتي نسبت به اطراف خود از خود نشان مي دهد و بيش از حالت عادي تقسيم سلولي انجام مي دهد .اين مسئله مي تواند موجب رشد بيش از حد توده اي از سلولها نسبت به اطراف خود بشود.اين سلولها همان تومر سرطاني هستند.هنوز پيشرفت هاي بشري به مرحله اي نرسيده است که بتوان فهميد چه عاملي موجب پديد آمدن اين اشتباهات در برنامه ي ژنتيکي شده است و چگونه مي توان اين اشتباهات را به سرعت بازسازي نمود.بنابراين تعادل خالص از عيوب ژنتيکي واقعي به عنوان برآمدي از تعداد خطاهاي اتفاق افتاده و اثر بخشي سيستم ترميم است.سيستم ترميم سلول معمولاً بسياري از عيوب بوجود آمده در فرايند کپي سلولي را رفع مي کند .اما امکان دارد برخي از اين عيوب ترميم نگردد.احتمال ايجاد يک سلول تومر ساز به فراواني اشتباهات در برنامه ي ژنتيکي ،چگونگي ترميم و درصد ترميم آنها بستگي دارد.شکل 2فاکتورهاي مؤثر بر توليد خطاهاي ژنتيکي و عوامل از بين برنده ي آنها را نشان داده است .(اين مسئله مهم است که بدانيم :همانگونه که انسان ها از جنبه هاي مختلف متفاوتند ،انسان هايي وجود دارند که کار اين مکانيزم در آنها داراي اثر بخشي بالايي است .در حالي که در ديگران درصد آن پايين است.در اينجا توضيح مي دهيم که چرا در مقايسه ي دو فردي که داراي فاکتور ريسک يکساني هستند،يکي به سرطان مبتلا مي گردد و ديگري مبتلا نمي شود.)

بخش A:شکل 2 نشان مي دهد که در مورد فردي که به گروه با ريسک کم متعلق است،طول هر دو پيکان يکسان است.اگر چه پيکاني که در جهت ترميم است اندکي کوتاه تر است.اين کوتاهي به اين دليل است که حتي بهترين مکانيزم ترميم نيز توان حداقل يکي از هزاران خطاي اتفاق افتاده را ندارد .يعني بهترين مکانيزم ترميم نيز قادر به ترميم همه ي خطاهاي ژنتيکي را ندارد.به عنوان يک نتيجه ،در طي طول عمرمان ،تعداد خطاهاي ژنتيکي افزايش مي يابد،اگر چه اين افزايش مي تواند به آهستگي انجام شود.به هر حال خوشبختانه ،پديد آمدن يک خطاي ژنتيکي تکي در يک مکان مشخص لزوماً و فوراً موجب پديد آمدن سلول تومر زا نمي شود.(سلول نمي تواند به طور يکباره از شيب به پايين آيد،در واقع فرورفتگي هاي سطحي شيب دار موانعي در برابر اين پايين آمدن سريع هستند.)اين مسئله نتيجه اي از اين حقيقت است که اگر چه يک خطاي ژنتيکي مي تواند باعث شود تا سلول سرطان زا شود ولي براي اينکه اين امر اتفاق افتد،اتفاقات ژنتيکي ديگري بايد در سلول رخ دهد.(سلول بايد به پايين شيب خود برسد.)
بخش B :در بخش B از شکل 2 ما سعي داريم بيان کنيم که چگونه ما خودمان اين تعادل طبيعي و دل چسب را به هم زده و در جهت شيب مي کشانيم .در تماس مواد خاص خطاهاي ژنتيکي ممکن است به ميزان فراواني افزايش يابد.اين مسئله دليل ابتلاي به سرطان افراد سيگاري ،کساني که با مواد سرطان زا کار مي کنند و آنهايي که تحت تابش اشعه ي uvقوي هستند را بيان مي کند .به طور واضح مي توان گفت با افزايش تعداد خطاهاي ژنتيکي ،احتمال خطا در فرايند ترميم بيشتر مي شود.
بخش c:در بخش c از شکل 2 سعي داريم نشان دهيم چه اتفاقي مي افتد که سلول مکانيزم جلوگيري از سقوط از دامنه را از دست مي دهد .اين سلولها توانايي توقف در مکان هاي استراحت را نداشته و به سرعت،کل کنترل شان را از دست مي دهند.
منبع انگلیسی مقاله : let,s defeat Cancer /www.akkrt.hu
/ن