آزمایش خون و ناشتا بودن؛ زمان ناشتایی برای آزمایشات مختلف
آزمایش خون و ناشتا بودن یکی از موضوعاتی که همواره برای افرادی که قصد انجام آزمایش خون به‌صورت تخصصی را دارند، مورد ابهام است. آزمایش خون و ناشتا بودن می‌تواند مزایای زیادی را به همراه داشته باشد و حتی باعث شود تا نتایج بدست آمده در آزمایش دقیق‌تر باشد.به طور کلی، در مواقعی که نیاز باشد برخی از معیارهای موجود در خون بدون تاثیر غذا مورد بررسی قرار بگیرند، یا به عبارتی غذا بر روی برخی از فاکتورهای خون تاثیرگذار باشد، باید حتما برای آزمایش خون ناشتا بود. در چنین شرایطی خوردن غذا در یک بازه زمانی مشخص امکان‌پذیر نیست و حتما لازم است که ناشتایی را برای مدت زمان مشخصی رعایت کنید.
آزمایش خون و ناشتا بودن؛ زمان ناشتایی برای آزمایشات مختلف
تعریف ناشتایی در آزمایش خون
قبل از اینکه بخواهیم در مورد آزمایش خون و ناشتا بودن صحبت کنیم، ابتدا باید یک تعریف مشخصی را برای ناشتا بودن به شما ارائه کنیم. به طور کلی، ناشتایی به معنای نخوردن غذا و هر ماده حاوی ترکیبات مختلف در یک بازه زمانی مشخص است. ناشتایی در آزمایش خون توسط پزشک و بر اساس فاکتورهایی که قرار است در آزمایش خون مورد بررسی قرار گیرند، توصیه می‌شود.آیا برای هر نوع آزمایش خون باید ناشتا بود؟
بسیاری از افراد تصور می‌کنند که آموزش خون و ناشتا بودن برای هر نوع آزمایشی ضروری است؛ اما واقعیت این است که فقط در برخی از موارد به ویژه زمانی که نیاز به اندازه‌گیری فاکتورهای خاص در آزمایش خون است باید شرایط ناشتایی رعایت شود.در برخی از موارد نه تنها ناشتا بودن برای دادن آزمایش خون ضروری نیست، بلکه می‌تواند مضرات زیادی را برای فرد به دنبال داشته باشد. بنابراین، حتما در مورد اینکه باید برای آزمایش خون ناشتا باشید یا خیر با پزشک مشورت کنید.
قبل از چه آزمایش‌هایی باید ناشتا بود؟
حالا که متوجه شدید قبل از همه آزمایش‌ها نیازی به رعایت ناشتایی ندارید، احتمالا این سوال برای شما پیش آمده که باید قبل از کدام یک از انواع آزمایش‌ها ناشتا باشید. آزمایشات بسیار متنوعی وجود دارند که باید قبل از تمامی آنها مدت زمان مشخصی را ناشتا باشید. برای رعایت ناشتایی در این آزمایش‌ها، می‌توانید با آزمایشگاه‌ها نیز مشورت کنید تا زمان ناشتایی مشخص را به شما توضیح دهند.- FBG یا قند (گلوکز) خون ناشتا
- آزمایش تحمل لاکتوز
- آمیلاز سرم
- لیپاز
- آدیپونکتین
- هورمون رشد
- پروتئین کمپلمان
- گلوکاگون
- قند (گلوکز) خون 2 ساعته یا 2hpp
- اسید اوریک خون
- اسید آمینه‌های خون و ادرار
- اسید فولیک، اسید صفراوی تام
- سرولوپلاسمین
- گاما گلوتامیل ترانسفراز یا GGT
- C-Peptide و انسولین
- PTH
- کلسیتونین
- الاستاز
- کلسیستوکینین (CCK)
- پلی پپتید پانکراس (نمونه سرم)
- سکرتین
- آهن
- هموسیستئین
- HDL یا کلسترول
- LDL یا کلسترول
- فسفر
- آزمایش تحمل قند گلوکز یا GTT
- کلسترول
- تری گلیسرید
- لپتین
- گاسترین
- لیپید تام
- لیپوپروتئین A
- آپولیپوپروتئین ها
- ویتامین E
- لیپوپروتئین الکتروفورزیس
- اسیدهای چرب زنجیره بسیار بلند یا VLCFA
- 5 هیدروکسی ایندول استیک اسید
- ظرفیت اتصال ویتامین ب 12 یا Vitamin B12 Binding Capacity
- ویتامین ب 12
- فسفولیپید سرم یا پلاسما
- پروانسولین
- گاسترین سرم
- ویتامین B6
- ویتامین K
- ویتامین A
- IGFBP1
- کوآنزیم Q10
- ویتامین B61
- ویتامین C یا آسکوربیک اسید
در چه آزمایش‌هایی ناشتا بودن بهتر است؟
گاهی اوقات برای انجام آزمایش خون ناشتا بودن لازم نیست، ولی اگر فرد بتواند به مدت چند ساعت غذای سنگین نخورد بهتر است. یکی از این آزمایش‌ها، آزمایش تیروئید است که معمولا غذا خوردن روی آن تاثیر بسیار زیادی ندارد؛ اما باز هم بهتر است برای جلوگیری از اثرات چربی غذاها روی نتیجه آزمایش، به مدت 3 ساعت قبل از انجام آزمایش غذاهای چرب و سنگین نخورید.به غیر از آزمایش تیروئید برخی از آزمایشات نیز نیازی به ناشتا بودن ندارند، ولی رعایت ناشتایی در آنها به مدت 5 ساعت می‌تواند به پزشک این امکان را بدهد تا نتایج را بهتر و دقیق‌تر تفسیر کند.
از جمله این آزمایشات عبارتند از:
- کلسیم
- آلکالین فسفاتاز یا ALP
- آلدولاز
- اسید فسفاتاز پروستاتیک و تام یا ACP
- فنیل آلانین 4 ساعت پس از مصرف غذا
- کلراید
- کرایوگلوبولین
- کورتیزول
- هاپتوگلوین
- پری آلبومین
- ترانسفرین
- کاروتن سرم
- IGFBP2
- آزمایش‌های مربوط به آرتریت روماتوئید
- اینهیبین A
- پیپکولیک اسید
- اسید لاکتیک پلاسما
- اسید پیروویک
- آزمایش Beta CTX-1 یا Cross Laps
- وسکوزیته سرم
- الکتروفورز پروتئین سرم
- آزمایش P1NP یا Procollagen 1 Intact N-Terminal Propeptide
- آنتی ژن مهارکننده استراز C1
- مهارکننده استراز C1
- ایمونوگلوبولین D
- بررسی عملکرد کمپلمان C5 سرم
- آنتی ژن کمپلمان C5 سرم
- 1و25 دی هیدروکسی ویتامین
چند ساعت قبل از آزمایش باید ناشتا بود؟
رعایت ناشتایی برای هر یک از آزمایش‌ها و فاکتورهایی که در آنها مورد بررسی قرار می‌گیرند، لازم نیست؛ اما در صورتی که حتما نیاز به رعایت این موضوع داشته باشید، باید بدانید که چند ساعت ناشتا بودن کافیست. عمدتا توصیه می‌شود که افراد 8 تا 14 ساعت ناشتا بودن را رعایت کنند و سپس آزمایش خون بدهند.رعایت ناشتایی علاوه بر اینکه با عدم خوردن غذا همراه است، باید به گونه‌ای باشدکه شما شب قبل از آزمایش یک غذای سبک مانند نان و پنیر نیز میل کنید. در این صورت نتیجه آزمایش دقیق‌تر خواهد بود.
برای هر یک از آزمایشات و فاکتورهایی که در آنها مورد بررسی قرار می‌گیرند، مدت زمان ناشتایی متفاوت است. در ادامه به برخی از بازه‌های زمانی ناشتا بودن در آزمایشات مختلف اشاره می‌کنیم:
مدت زمان ناشتا بودن برای آزمایش قند خون
یکی از آزمایش‌هایی که حتما نیاز به ناشتا بودن دارد، آزمایش قند خون است. مصرف کربوهیدرات زیاد حتی شب قبل از آزمایش می‌تواند تاثیر بسیار بدی روی آزمایش داشته باشد. به همین خاطر علاوه بر اینکه توصیه می‌شود افراد حداقل به مدت 8 الی 10 ساعت ناشتا باشند، به آنها تاکید می‌شود که در شب قبل از آزمایش از مصرف غذاهای سنگین و پرکربوهیدرات خودداری کنند.
مدت زمان ناشتا بودن برای آزمایش کلسترول خون
تست کلسترول خون از جمله تست‌هایی است که ممکن است نیاز به ناشتایی نداشته باشد؛ اما اگر نیاز به آزمایش مستقیم کلسترول LDL است، بهتر است که به مدت 14 ساعت ناشتا باشید و سپس آزمایش خون را انجام دهید. از خوردن غذاهای چرب روز قبل از انجام آزمایش نیز خودداری کنید.
مدت زمان ناشتا بودن برای تست سطح تری گلیسیرید
در صورتی که پزشک برای انجام آزمایش سطح تری گلیسیرید به شما توصیه می‌کند که ناشتا باشید، بهتر است که به مدت 12 ساعت ناشتایی را رعایت کنید. در غیر این صورت نتایج آزمایش می‌تواند با چیزی که پزشک در نظر داشته است، مغایرت پیدا کند.
مدت زمان ناشتا بودن برای آزمایش آهن سرم
شرایط آزمایش خون و ناشتا بودن برای زمانی که قرار است میزان آهن سرم خون را اندازه‌گیری کنید، متفاوت است. توصیه می‌شود که به مدت 12 ساعت جهت تست میزان آهن سرم ناشتا باشید. همچنین مصرف یا عدم مصرف مکمل‌های آهن تا 24 ساعت قبل از انجام آزمایش نیز باید حتما توسط پزشک مشخص شود. در صورتی که پزشک توصیه‌ای در این مورد نداشته است، بهتر است که 24 ساعت قبل از انجام آزمایش از مصرف مکمل‌های حاوی آهن خودداری کنید.
مدت زمان ناشتایی آزمایشات برای تعیین میزان ویتامین B12
آزمایش‌هایی که برای تعیین میزان ویتامین B12 انجام می‌شوند، باید در حدود 6 تا 8 ساعت ناشتایی داشته باشند. در غیر این صورت ممکن است کمی در نتایج تداخل ایجاد شود. البته در برخی از موارد توصیه‌ای برای رعایت ناشتا بود در این آزمایش را ندارد.
مدت زمان ناشتایی برای آزمایش ویتامین‌های ب کمپلکس
جهت اندازه‌گیری میزان ویتامین‌های گروه ب از طریق خون، بهتر است که برای جلوگیری از تداخلات مصرف مواد غذایی مختلف به مدت 12 ساعت ناشتا باشید. از مصرف مکمل‌های حاوی ویتامین‌های گروه ب نیز در این بازه زمانی خودداری کنید.
مدت زمان ناشتایی برای آزمایشات کلیه
برای انجام آزمایشات مربوط به کلیه، بهتر است که حتما ناشتایی را رعایت کنید. مصرف مواد غذایی که مدر هستند نیز در این بازه زمانی توصیه نمی‌شود. مدت زمان ناشتایی برای آزمایش‌های کلیه 8 تا 12 ساعت هستند.
مدت زمان ناشتایی برای آزمایش گاما – گلوتامیل ترانسفراز
در صورت نیاز به انجام آزمایش گاما، بهتر است که به مدت 12 ساعت ناشتایی را رعایت کنید. همچنین باید به مدت 24 ساعت قبل از انجام آزمایش از مصرف الکل خودداری کنید.آیا خوردن آب در زمان ناشتایی مشکلی ایجاد می‌کند؟
آزمایش خون و ناشتا بودن فقط مربوط به خوردن غذاها و مواد غذایی مختلف است. نوشیدن آب حتی چند ساعت قبل از آزمایش هیچ مشکلی را ایجاد نمی‌کند؛ مگر اینکه پزشک درخواست داشته باشد که شما در این بازه زمانی از مصرف آب خودداری کنید.دقت داشته باشید که منظور ما فقط مصرف آب است و هیچ نوشیدنی دیگری را نباید در این موضوع دخیل کنید. نوشیدنی‌های الکلی، کافئین‌دار، نوشیدنی‌های قندی و ... از جمله نوشیدنی‌هایی هستند که بهتر است 24 ساعت قبل از آزمایش خون مصرف نشوند.
بهتر است که 24 ساعت قبل از آزمایش از سیگار کشیدن و کشیدن دخانیات نیز خودداری کنید. مصرف کافئین و قهوه می‌تواند تاثیر بسیار بدی روی نتایج آزمایش داشته باشد و حتی باعث تداخل در نتایج آزمایشات گردد.
سخن پایانی
در این مقاله با توجه به اطلاعاتی که از سوی منابع معتبر داده شده بود، در مورد آزمایش خون و ناشتا بودن صحبت کردیم. همانطور که متوجه شدید مدت زمان ناشتایی برای هر یک از آزمایش‌های خون متفاوت است.بنابراین، شما باید به این نکته توجه داشته باشید که ناشتا بودن در حین آزمایش خون باید بر اساس قانون و مقرراتی خاصی باشد و حتی ناشتا بودن بیش از حد نیز می‌تواند بر روی نتایج تاثیر منفی بگذارد. در صورتی که هر گونه سوالی در این مورد دارید، می‌توانید با کارشناسان آزمایش‌ها در ارتباط باشید.
