یکی از دغدغه های مهم پدر و مادرها با بازگشایی مدارس دیر بیدار شدن کودکشان و تاخیر او برای حضور در مدرسه است . برخی از کودکان صبح ها دیر از خواب بیدار می شوند و به همین علت بیدار کردن آن ها برای حضور در مدرسه بسیار سخت است.

راهکار‌ها برای زود بیدار شدن کودکان در زمان مدرسه

۱- خواب را در اولویت قرار دهید

داشتن خواب کافی اولین قدم برای راحت بیدار شدن کودکان در هنگام صبح است. ابتدا باید بدانید کودک شما به چه میزان خواب در شبانه روز نیاز دارد. همانطور که می‌دانید کمبود خواب می‌تواند سلامت جسمی و روانی افراد را دچار اختلال کند. تحقیقات نشان می‌دهند که نوجونان ۱۱ تا ۱۷ ساله که خواب کمی دارند، به مشکلاتی مانند افزایش اضطراب، افسردگی و درد‌های فیزیکی دچار می‌شوند.

مقدار خواب مورد نیاز ما در طول زندگی با توجه به سن متفاوت است:
۱ تا ۲ سال: ۱۱ تا ۱۴ ساعت خواب شبانه (بدون احتساب چرت روزانه)
۲ تا ۳ سال: ۱۱ تا ۱۳ ساعت خواب شبانه (بدون احتساب چرت روزانه)
۳ تا ۵ سال: ۱۰ تا ۱۳ ساعت
۶ تا ۱۳ سال: ۹ تا ۱۱ ساعت
۱۴ تا ۱۷ سال: ۸ تا ۱۰ سال
۱۸ تا ۲۵ سال: ۷ تا ۹ ساعت

داشتن یک برنامه منظم کمک می‌کند تا کودک شما راحت‌تر به خواب برود. یکی از موارد بسیار موثر در دیر به خواب رفتن افراد در هنگام شب، نور آبی تلفن‌های همراه است که موجب مهار تولید ملاتونین یا همان هورمون تحریک کننده خواب شده و بر روی چرخه خواب و بیداری فرد تا روز بعد تاثیر منفی می‌گذارد. از این رو توصیه می‌شود حداقل نیم ساعت قبل از خواب از لوازم الکترونیکی مانند گوشی و لپ تاپ استفاده نشود.

۲- کودکان را به کمک نور طبیعی بیدار کنید

ریتم طبیعی شبانه روزی بدن یا همان چرخه خواب و بیداری توانایی بدن برای بیدار شدن با نور و به خواب رفتن در هنگام تاریکی است. پیش از خوابیدن پرده‌ها را کمی کنار بزنید تا در هنگام صبح نور طبیعی به داخل اتاق بتابد. این کار به بهتر بیدار شدن کودکان کمک می‌کند.

۳- به کودکان برای بیدار شدن زمان بدهید

کمی زودتر از کودکتان بیدار شوید. صبحانه اش را آماده کنید و به اتاق او بروید. پرده‌ها را بیشتر کنار بزنید تا نور طبیعی به اتاق بتابد. او را ببوسید و به آرامی صدایش کنید. سپس اتاق را ترک کنید و ۱۰ دقیقه صبر کنید تا کودکتان به تدریج از خواب بیدار شود. گفتن کلمات محبت آمیز به کودک موجب می‌شود تا روز خود را با شادی و انرژی مثبت آغاز کند.

۴- از آلارم‌های ملایم استفاده کنید

صدای زنگ بلند و ناخوشایند می‌تواند در هنگام بیدار شدن به کودک شما استرس وارد کند. از یک آلارم ملایم کودکانه برای بیدار کردن فرزندتان از خواب کمک بگیرید. این کار به بهتر بیدار شدن و دوری از استرس کمک خواهد کرد. بیدار کردن کودک با موسیقی مورد علاقه نیز یک راه موثر برای داشتن خلق و خوی بهتر در طول روز است.

۵- از شب قبل شروع کنید

برای داشتن یک روال صبحگاهی منظم بهتر است از قبل برنامه ریزی کنید. پیش از خواب کودکتان را به حمام بفرستید. لباس‌های مدرسه را آماده کنید. چند دقیقه وقت بگذارید و برنامه روز بعد را با هم مرور کنید. بررسی کنید که همه کتاب‌ها و تکالیف آماده باشند. این کار خیال کودکتان را از انجام تعدادی از کار‌ها راحت می‌کند و به بهتر بیدار شدن او در صبح کمک می‌کند.

۶- بوی خوش را فراموش نکنید

بوی یک خوراکی خوشمزه در هنگام صبح، به بهتر بیدار شدن کودک شما کمک زیادی می‌کند. می‌توانید با پختن غذا‌هایی که کودکتان دوست دارد، انگیزه بیدار شدن در او ایجاد کنید.

۷- روتین منظم داشته باشید

داشتن ساعت خواب و بیداری مشخص و یک چک لیست برای کار‌هایی که کودکتان باید در هنگام صبح انجام دهد، او را منظم‌تر کرده و به راحت‌تر بیدار شدن کودکتان کمک می‌کند.

8- به کودکتان پاداش بدهید

برای زود بیدار شدن از خواب پاداش در نظر بگیرید. نیازی نیست این پاداش حتما هدیه‌ای گران قیمت باشد. این پاداش می‌تواند یک هدیه کوچک یا حتی چند دقیقه بازی کردن کودکتان با تلفن همراهتان باشد.

9- اجازه دهید کودکتان با عواقب دیر رسیدن مواجه شود

اگر با انجام همه این اقدامات باز هم در زود بیدار کردن فرزندتان با شکست مواجه شدید، به جای فریاد زدن و تنبیه کردن او اجازه دهید با عواقب دیر بیدار شدن مواجه شود. مواردی مانند تاخیر در رسیدن به مدرسه، نرسیدن به ورزش‌ها و بازی‌های صبحگاهی، تنبیه و انجام تکالیف اضافی می‌تواند کودک شما را مجاب کند تا صبح زود از خواب بیدار شود.

مراحل خواب

به طور کلی خواب شامل چهار یا پنج مرحله است که در مراحل اول، خواب بدون حرکات سریع چشم و در مرحله آخر خواب همراه با حرکات سریع چشم رخ می‌دهد.

مرحله اول خواب که به خواب سبک مشهور است، کوتاه‌ترین مرحله خواب است که به طور متوسط بین ۵ تا ۱۰ دقیقه به طول می‌انجامد و طی آن بدن شروع به کند شدن می‌کند.

در مرحله دوم حرکت چشم، ضربان قلب، دمای بدن و فعالیت عضلات کاهش یافته و ذهن را برای خواب عمیق آماده می‌کند. در مراحل سوم و چهارم، بدن وارد دوره خواب عمیق می‌شود.

اگر فرد در این مراحل بر اثر یک محرک خارجی به طور ناگهانی از خواب بیدار شود ممکن است تا چند دقیقه دچار گیجی در مورد زمان و مکان شود.
مرحله آخر که معمولا پس از گذشت ۹۰ دقیقه، از زمانی که به خواب می‌رویم به طول می‌انجامد، پیچیده‌ ترین مرحله خواب است. این مرحله بسیار برای سلامت روان و جسم حائز اهمیت است.

نکات مهم بیدار شدن برای مدرسه

تشویق کردن:

برای سحرخیز شدن بچه ها، او را تشویق روانی کنید و برای او از فواید سحرخیزی صحبت کنید . اگر او صبح زود از خواب بیدار شد برایش جایزه های کوچک مثل خوراکی مورد علاقه و یا یک صبحانه خوشمزه و... در نظر بگیرید. در روزهای تعطیل، نگذارید کودکتان بیش از اندازه بخوابد و فقط اجازه دهید او یک یا دو ساعت بیشتر استراحت کند.

زود شام خوردن:

اگر پدر کودک شب دیر به منزل می آید ، کودک را گرسنه نگه ندارید و خودتان به همراه کودک در ساعات اولیه شب، کنار بچه ها شام بخورید تا کودک یاد بگیرد باید زمان مشخصی برای غذا خوردن داشته باشد. زود شام خوردن باعث می شود، کودک زودتر به خواب رود و صبح زودتر بیدار شود.

غذاهای چرب و سنگین به عنوان شام می تواند باعث خواب الودگی کودکان شود پس بهتر است تا برای شام از غذاهای ساده مانند سوپ و یا آش استفاده کنید.

نرفتن به مهمانی طولانی:

شب پیش از مدرسه، دانش آموز نباید در مهمانی های طولانی که تا دیر وقت طول می کشد همراه با والدین شرکت کند یا تا دیر وقت به تماشای تلویزیون بنشیند.

کمک به کودک:

از کودک خود بخواهید کیف و وسایل مدرسه اش را شب قبل آماده کند. آماده بودن وسایل مدرسه و لباس ها، درگیری فکری کودک را به هنگام صبح کم می کند و سبب می شود کودک راحت تر بلند شود.

اثرات کمبود خواب در کودکان و نوجوانان

تحقیقات نشان می دهد از نظر زیست شناسی، بدن کودکان و نوجوانان طوری برنامه ریزی شده است که حدود ساعت ۱۱ شب به خواب بروند و ساعت ۸ صبح از خواب برخیزند.
به همین علت زمان شروع مدارس با ساعات خواب آنان هم خوانی ندارد.

شروع مدارس در صبح زود سبب می‌شود که مرحله آخر خواب که حیاتی ترین بخش آن است کوتاه شود. این مساله به سلامت کودکان آسیب می زند.

کمبود خواب در کودکان و نوجوانانموجب ابتلا زود هنگام به موارد زیر می شود:
• فشار خون بالا
• چاقی
• دیابت
• تضعیف سیستم ایمنی

در پایان

به طور کلی، با توجه به تحقیقات و مطالعات انجام شده در این زمینه، می‌توان نتیجه گرفت که با اتخاذ روش‌های صحیح و به دقت تنظیم شده، کودکان می‌توانند به راحتی و به موقع بیدار شوند و بدون استرس به مدرسه بروند.

آشنایی با راهکارهای متنوع و مناسب برای زود بیدار شدن کودکان و اجرای آنها در برنامه روزانه می‌تواند به بهبود نظم زندگی و موفقیت تحصیلی کودکان کمک کند.
توصیه می‌شود قبل از اجرای راهکارهای مشخص شده در مقاله، به مطالعه دقیق منابع مرتبط و مشاوره با متخصصان و پزشکان مربوطه پرداخته و در صورت لزوم برنامه را به ویژگی‌های خاص وی تطبیق دهید.