مشخصات

کشور	ایران
استان	تهران
شهرستان	پاکدشت
بخش	مرکزی
جمعیت	۷۵۰٬۹۶۶
مساحت	4047/66489 هکـتار
زبان گفتار	فارسی
مذهب	شیعه
ارتفاع از سطح دریا	۱۰۱۳ متر
شرایط آب و هوا	خشک
پیش شماره تلفن	۰۲۱
شناسه ملی خودرو	ایران ۷۸ ل، ایران ۲۱ ن، ایران ۳۰ ط
ره آورد	سبزی های کوهی و دوغ دماوند، سوهان شهر ری، انگور و کشمش شهریار.

شهرستان پاکدشت در 20 کیلومتری جنوب شرقی تـهران بزرگ و در مسیر محور امام رضا ( ع ) – جاده خراسـان قرار دارد . مساحت شهرستان درحدود 4047/66489 هکـتار که از این مـیزان درحدود 6912/33626 هکـتار جزء عرصـه منابع طبیعی و ملی و در حـدود 7135/32862 هکتار اراضی کشاورزی و مستثنیات می باشد. شهرستان پاکدشت از شمال محدود است به شهرستانهای دماوند و تهران و از مشرق به شهرستان گرمسار ، ازجنوب به شهرستان ورامین و از غرب به شهرستان ری .حوزه استحفاظی این شهرستان فاقد جنگل بوده و از نظر سیمای منابع طبیعی به صورت اراضی دشتی و مرتعی تلقی می شود . امروزه پاکدشت به یک شهر نسبتا بزرگ تبدیل شده است، ما در گذشته ها و زمان های قدیم اینگونه نبود. پاکدشت یک دشت بسیار قدیمی بوده است که اقوام مختلفی از مکان ها سرزمین های بسیار دور به آن مهاجرت کرده بودند. در این دشت جنگ ها و دعوا های بسیار زیادی رخ داده است و بسیاری مردم آن زمان بسیار مهم بوده است. این دشت از گذشته های خیلی دور قابل سکونت بوده و محل زندگی بسیاری از افراد بوده است. مردمی که در این منطقه زندگی میکردند بسیار آگاه بودند و خواستار یک تمدن خوب بوده اند. طبق نظر تاریخ شناسان و متخصصان آثاری که در این منطقه پیدا شده است شبیه به تمدن ری می باشد. در قران 1 قبل از میلاد در سال 1250 و 1300 تمدنی به نام سفال در این منطقه شکل گرفت و رواج پیدا کرد. این سفال ها در تاریخ و تمدن این و پیشرفت این شهر نقش بسیار مهم و اساسی ای داشتند. از باقی مانده سفال های آن زمان که بیشتر به رنگ های آبی، طلایی و فیروزه ای هستند، نشان دهنده ذوق و استعداد هنری افراد و تمدن آن زمان می باشد. تحقیقات انجام شده بر روی این منطقه نشان می دهد که تمدن آن بسیار قدیمی می باشد و به دوران نوسنگی نیز می رسد. این شهر در گذشته دارای اسم های بسیار زیاد و متفاوتی بوده است که امروزه دیگر کسی آنها را نمی شناسد. از جمله این اسم ها می‌توان به نام روستای مامازند، یبر و… اشاره کرد. تاریخ شناسان معتقد هستند که این اسم ها مربوط به دوران مهرپرستی کشور ایران می باشد. در آن زمان دشت ورامین محل جنگ ها و درگیری های مشروطه بوده است. بسیاری از مردمان مهم و طرفدار های قاجار نیز در این منطقه زندگی میکرده اند. به همین دلیل هم موافقان و هم مخالفان مشروطه در پاکدشت وجود داشته اند. حتی پس از پیروزی مشروطه نیز، مردمان و اهالی این روستا خود را بنده و رعیت قاجاری ها می دانستند و از حمایت کنندگان قاجار بوده اند. آنها حتی پس از کودتای تاریخ 3 اسفند ماه 1299 نیز همچنان بر استوار شدن قاجار اصرار داشتند. مهاجرت عشایر و مردمان به این منطقه از قرن ها قبل آغاز شده بود و در زمان رضا شاه نیز ادامه پیدا کرد. او در آن زمان روستاهای بسیاری را برای خود گرفت و آنها را تصرف کرد. این روستاها در سال 1317 تا سال 1320 نیز ادامه پیدا کرد.

این شهرستان شامل بخش‌های زیر می‌باشد:

بخش ها:

بخش مرکزی، بخش شریف‌آباد

دهستان:

دهستان فیلستان، دهستان جمال آباد، دهستان شریف‌ آباد، دهستان کریم آباد، دهستان فرون آباد، دهستان حصار امیر

روستاها:

الویک، توچال، چنگی، حصار امیر، خلیف‌ آباد، عباس‌آباد ضرغام، فیلستان، قلعه عارف، کلین سادات، مندکان و ....

جای‌ های دیدنی شهرستان ماسال

یخچال یبر داغلان

مسئله آب و پیدا کردن راهی برای فرار از گرما، همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مردم، در بیشتر بخش‌های کشور ما بوده است. یکی از راه‌هایی که مردم برای حل این بحران انجام می‌دادند، ایجاد یخچال‌های مصنوعی بود و با توجه به نبود امکانات، شکل این یخچال‌ها بسیار متفاوت از مدل امروزی آن‌ها است. یخچال یبر داغلان در دوران قاجار توسط خانمی به اسم گلین به نیت یاری رساندن به مردم ساکن در منطقه پاکدشت برای تأمین آب سالم و خنک ساخته شده است. این یخچال دارای گنبدی به حالت مخروطی است که ارتفاعی هفت متری دارد. نمای بیرونی یخچال تماماً با کاهگل اندود شده و سطح داخلی آن با آجر به‌صورت مطبق پوشش یافته است. این مسئله باعث می‌شده تا گرما از بیرون کمتر به داخل نفوذ کند و از طرفی، سرما نیز به بیرون درز نکند. داخل یخچال یک حوضچه یخ‌گیری قرا داشت که در زمستان پر می‌شد و سپس یخ‌های آن را قطعه‌قطعه کرده و داخل مخروطه افکن می‌ریختند. در انتهای مخروطه افکن، دو چاه قرار داشت که روی آن را با علف‌های تر می‌پوشاندند که این نیز یک تکنیک دیگر برای نگه داشتن سرما بود. به این شکل آب ذوب شده تا تیرماه باقی می‌ماند و یخ از طریق ساختمان جلوی آن مورد استفاده قرار می‌گرفت. این اثر در سال ۱۳۷۶ به شماره ۱۹۶۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

عمارت ناصریه

از دوران قاجاریه، عمارت‌های بسیاری که به نام فرزندان خاندان قاجاری بوده، برجای مانده است. عمارت ناصریه در پاکدشت، یکی از این عمارت‌ها است. عمارت ناصریه یا کاخ ناصرالدین میرزا متعلق به یکی از فرزندان مظفرالدین شاه قاجار به نام ناصر میرزا است. این بنا به صورت یک کوشک، در مقیاسی به وسعت شش هزار متر مربع ساخته شده است. در پیرامون بنا، چهار برج مدور در چهار گوشه قرار دارد که از خشت و گل ساخته شده‌اند. در قسمت ورودی، یک در چوبی بزرگ و دولنگه منبت کاری شده قرار دارد که بر روی یکی از لنگه‌ها، روی یک ورق فلزی بیضی شکل، کتیبه «ناصریه» به‌صورت برجسته حکاکی شده است. این عمارت در شمال روستای جمال‌آباد و در حاشیه غربی جاده جمال‌آباد به روستای خسرو قرار دارد. در سال ۱۳۸۲ این عمارت تاریخی توسط سازمان میراث فرهنگی استان تهران به ثبت ملی رسید.

تپه و قلعه محمود آباد

ازآنجایی‌که پاکدشت یک منطقه تاریخی است، می‌توان بقایایی از تمدن انسانی در هزاره اول قبل از میلاد را در آن دید. محوطه باستانی تپه محمود آباد در فاصله دو کیلومتری جنوب غربی دهستان فیلستان واقع شده که براساس شواهد موجود، قطعات سفال و احجام فرهنگی به دست آمده از این تپه قلعه قدمت بسیار طولانی‌ای دارد. بر روی سطح این تپه تاریخی، قلعه‌ای با برج و باروی گلی ساخته شده که در روزگاران گذشته، مردم را در برابر هجوم بیگانگان امن نگه می‌داشته است.

کاروانسرای خاتون‌ آباد

ری، بر سر شاهراه تجاری ابریشم قرار داشت و به همین خاطر، اهمیت بسیاری برای بازرگانان و مسافران پیدا کرده بود. در چنین شرایطی، وجود کاروانسرا امری ضروری به نظر می‌رسید. سنت کاروانسراسازی، از دوران خیلی قدیم برجای مانده و تا دوران قاجاریه و پهلوی نیز کاروانسراها رونق بسیاری داشتند. پاکدشت که حوالی دو شهر بزرگ ری و ورامین قرار داشت از وجود کاروانسرا بی‌نصیب نمانده است. کاروانسرای خاتون‌آباد، یکی از بناهای تاریخی پاکدشت محسوب می‌شود که در دوران قاجار، توسط مرحوم حاج ملا علی کنی ساخته شد. به نظر، علت اصلی ساخت این مکان وجود محلی برای استراحت و خواب افرادی است که راهی زیارت حرم امام رضا بودند. بنای بیرونی این کاروانسرا از نوع چهاردیواری و بنای داخلی آن شامل ایوان ورودی، صحنی وسیع، حجرات بزرگ و کوچک و اسطبل‌های ستون‌دار است. کاروانسرای خاتون‌آباد در سال ۱۳۸۲ توسط میراث فرهنگی تهران به ثبت تاریخی رسید.

گلخانه‌ های پاکدشت

قابل انکار نیست که یکی از دلایل اصلی مردم به شرکت در تور تهران برای بازدید از پاکدشت، خرید گل و گیاه است. شهرستان پاکدشت در جنوب رشته کوه البرز قرار گرفته و به دلیل وجود رودخانه جاجرود و همچنین خاک حاصلخیز آن و میزان بارندگی مناسب، محیط مناسبی برای کشاورزی و مخصوصاً پرورش گل و گیاه دارد. به همین خاطر، انواع و اقسام گل‌ها در این شهرستان قرار دارد که به خارج از کشور نیز صادر می‌شوند. حتی اگر قصد خرید گل و گیاه را نداشته باشید هم، دیدن این گلخانه‌های زیبا، خالی از لطف نیست. در پاکدشت ۲۵ هکتار گلخانه شیشه‌ای، ۴۵۰ هکتار گلخانه تونلی، ۱۵۰ هکتار گلخانه چوبی و ۱۱۵ هکتار فضای باز وجود دارد که عدد بسیار بزرگی است.

امامزادگان چهل دختر (علیه السلام)

امامزادگان چهل دختر یا خاتون (علیهم‌السلام) در فاصله ۱۰ کیلومتری پاکدشت و در دو کیلومتری جنوب روستای جمال آباد واقع شده است. در باور اهالی چهل تن از دختران و زنان منسوب به خاندان ائمه اطهار (علیهم‌السلام) هستند. سنگ بنای این امام زاده در اواخر دوره صفویه گذاشته شد. ساختمان امام زاده، یک بنای کوچک خشتی و مستطیل شکل با گنبد بزرگ پلکانی و مخروطی است که با گل پوشش داده شده و امامزاده با مرقدی فاقد ضریح در وسط آن قرار دارد. این بقعه در آثار تاریخی ـ فرهنگی سازمان میراث فرهنگی ثبت شده است. جز این امامزاده، در پاکدشت امام زاده‌های دیگری چون امامزاده عون، امامزاده سیدجلیل و امامزاده محمد نیز وجود دارد.