مقدمه:
قدس قبله اول مسلمین، و محل به معراج رفتن رسول الله صلی الله علیه وآله است که در این یوره اسراء آمده است:سُبْحانَ الَّذِی أَسْرى بِعَبْدِهِ لَیْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِی بارَکْنا حَوْلَهُ :پاک و منزّه است آن (خدایى) که بنده‌اش را از مسجدالحرام تا مسجدالاقصى که اطرافش را برکت داده‌ایم شبانه بُرد((1)به دلیل همین جایگاه و منزلت این مکان مقدس است که از۱۶ مرداد ۱۳۵۸مطابق با 13 رمضان ۱۳۹۹(ق) پس از بمباران جنوب لبنان توسط اشغالگران قدس و پیام حضرت امام خمینی (ره) بر دعوت راهپیمایی همه مسلمین در آخرین جمعه ماه مبارک رمضان در جهت حمایت از مردم فلسطین و قدس شریف، چهل سال می گذرد و ملت شریف ایران هرساله این حرکت حماسی را ادامه می دهد.،
ولی این پرسش همیشه وجود دارد که چه منطق و استدلالی پشت این تصمیم سیاسی وجود هست که با وجود به سازش کشیدن بسیاری از دولت های کشورهای اسلامی، رهبری، دولت و ملت ایران به هیچ وجه ازموضع خودش عقب نشینی نمی کنند؟
با تامل در آموزه های قرآنی و سیره اهل بیت علیهم السلام و تحلیل رفتار وحشیانه اشغالگران قدس، می توان چندعلت را برای این حماسی بیان کرد؛
احساس وعاطفه انسانی
ما پیش از اینکه مسلمان و یا ایرانی باشیم انسان هستیم که دارای احساس و عاطفه می باشیم و هرگز نمی توانیم مشکلات و سختی هم نوعان خود را ببینیم ولی بی تفاوت باشیم.و از کنارش بگذریم بلکه ما انسان ها روح واحدیم در جسم های متعدد، از همین رو رنج و درد همنوعان رنج و درد ماست چراکه:
بنی ادم اعضای یکدیگرند که درآفرینش زیک گوهرند
چو عضوی به درد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار
سال ها است بیگانه ای با حمایت دولت های غربی و اروپایی وارد سرزمین فلسطین شده است مرد و زن، بزرگ و کوچک را بی رحمانه می کشد و سرمایه انها را غارت می کند.
ما به عنوان انسان نه مسلمان، نمی توانیم فریاد مظلومانه انها رابشنویم ولی بی تفاوت بمانیم. کمترین کار همین حمایت معنوی است که با راهپیمای انجام می دهیم.
قدس قبله اول مسلمین
بیت المقدس قبله مسلمین و محل معراج رسول الله (ص) و این نص صریح قران است که می گوید که: (سبحان الذی اسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الاقصی).و از آنجا به معراج رفته (ثم دنا فتدلی فکان قاب قوسین او ادنی) رژیم خود ساخته انگلیس و تثبیت شده امریکا نه تنها آنرا غصب کرده بلکه می خواهد پایتخت خودش کند و
چگونه می شود ما مسلمان باشیم ولی نسبت به مقدسات و آرمانهایش بی تفاوت باشیم.
صهیونیزم رژیم توسعه گر
صهیونیزم از نظر ایدئولوژی رژیم توسعه گر است کشور مورد نظرش فلسطین اشغالی نیست بلکه (من الفرات الی النیل) است.و اگر بتواند قطعا تنها به اشغال عراق راضی نخواهد شد بلکه امنیت کشور ما را نشانه گرفته و مختل خواهد کرد راهپیمایی روز قدس پیش از آنکه حمایت از مردم فلسطین باشد حمایت از امنیت کشور ما است .
از همین رو مسئولین امنیتی و نظامی کشور حلقه محاصره از لبنان تا غزوه بر این رژیم غاصب تنگ نموده اند تا امنیت کشورمان را حفظ نمایند.
یاری رساندن به مظلوم
از یک طرف امام صادق علیه السلام فرمود: رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: ( مَنْ أَصْبَحَ لَا یَهْتَمُّ بِأُمُورِ الْمُسْلِمِینَ فَلَیْسَ مِنْهُمْ وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلًا یُنَادِی یَا لَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِم:)کسی که صبح کند و اهمیتی به کارهای مسلمانان ندهد او از آنان نیست و کسی که صدای مردی بشنود که فریاد کمک خواهی از مسلمانان را سر دهد و پاسخش را ندهد مسلمان نیست)
و از طرف دیگر امام علی (ع) وقتی سپاهیان معاویه خلخال از پای دختر اهل ذمه که تحت حکومت حضرت را در آوردند فرمود:
(اگر کسی برای این درد دِغ مرگ شود جا دارد. از همین رو درنهچ البلاغه آمده است:
((وَ قَدْ بَلَغَنِی أَنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ کَانَ یَدْخُلُ عَلَى الْمَرْأَهِ الْمُسْلِمَهِ وَ الْأُخْرَى الْمُعَاهَدَهِ فَیَنْتَزِعُ حِجْلَهَا وَ قُلْبَهَا وَ قَلَائِدَهَا وَ رِعَاثَهَا مَا تُمْنَعُ مِنْهُ إِلَّا بِالاسْتِرْجَاعِ وَ الِاسْتِرْحَامِ ثُمَّ انْصَرَفُوا وَافِرِینَ مَا نَالَ رَجُلًا مِنْهُمْ کَلْمٌ وَ لَا أُرِیقَ لَهُ دَمٌ فَلَوْ أَنَّ امْرَأً مُسْلِماً مَاتَ مِنْ بَعْدِ هَذَا أَسَفاً مَا کَانَ بِهِ مَلُوماً بَلْ کَانَ عِنْدِی بِهِ جَدِیراً…فَقُبْحاً لَکُمْ وَ تَرَحاً حِینَ صِرْتُمْ غَرَضاً یُرْمَى یُغَارُ عَلَیْکُمْ وَ لَا تُغِیرُونَ وَ تُغْزَوْنَ وَ لَا تَغْزُونَ وَ یُعْصَى اللَّهُ وَ تَرْضَوْن:
به من خبر رسیده که بعضی از لشکریان دشمن بر زنان مسلمان و دیگر زنانی که در پناه دولت اسلامند، هجوم برده و خلخال و دستبند و گردن بند و گوشواره آنان را به یغما برده اند،.
و هیچ مردی یاور و مدافع آنها نبوده جز ناله و التماس آنان به دشمن. آنگاه غارتگران باد به غبغب افکنده و بی آنکه کشته و مجروحی بر جای گذارند، باز گشته اند. فریاد از این سستی براستی مردن به از این ماندن)(2)
نهج البلاغه فرمودند: ((کونا للظالم خصما و للمظلوم عونا: همواره دشمن ظالمان و یاور مظلومان باشید)).
چگونه می شود ما نام مسلمان داشته باشیم ولی کلام پیامبر (ص) وامام علی(ع) را نادیده بگیریم وبه حمایت ازمردم مسلمان فلسطین بر نخیزیم.(3)
غیرت و حمیت اسلامی
طرح چهل صفحه ای موسوم به ((معامله قرن)) که در کاخ سفید توسط ترامپ رئیس جمهور آمریکا و نخست وزیر رژیم صهیونیستی رونمایی شد حکایت از:((فروش فلسطین به صهیونیست ها در ازای به رسمیت شناختن دولت قوم یهود در کل فلسطین تاریخی و ایجاد روابط رسمی بین کشورهای عربی و رژیم صهیونیستی بدون آنکه دولتی فلسطینی در فلسطین به وجود آید.))
دارد کدام مسلمان با شرف و با حمیت وغیرتی حاضراست در برابر این توطئه و فتنه بزر گ راه سکوت را در پیش بگیرد و این ننگ را بخرد! طبیعی است .
مردمی که در مکتب اهل‌بیت تربیت شدند و رهبرانی چون امام‌خمینی رضوان الله علیه و رهبر معظّم انقلاب حضرت آیه الله خامنه ای مدظله العالی دارند با همین راهپیمایی به مخالفت با این فتنه و توطئه برمی خیزند،
فرصت و مجال برای عملی کردن این نقشه را نمی دهند تا رژیم کثیف آمریکا بخودش جرئت ندهد خاک و زمینی که از آن ملت و مردم مظلوم فلسطین است مورد معامله با رژیم غاصب صهیونیستی قرار دهد.
پاسخ به ندای معمار کبیر انقلاب اسلامی
حمایت از قدس شریف و مبارزه همه جانبه با رژیم اشغالگر از آرمان های معمار کبیر انقلاب اسلامی ایران حضرت امام خمینی است که همه ما را مکلف به این راهپیمائی نمودند و فرمودند:((بسم اللَّه الرحمن الرحیم، من در طى سالیان دراز، خطر اسرائیل غاصب را گوشزد مسلمین نمودم، که اکنون این روزها به حملات وحشیانه خود به برادران و خواهران فلسطینى شدت بخشیده است،.
و بویژه در جنوب لبنان به قصد نابودى مبارزان فلسطینى، پیاپى خانه و کاشانه ایشان را بمباران مى کند.
من از عموم مسلمانان جهان و دولتهاى اسلامى مى خواهم که براى کوتاه کردن دست این غاصب و پشتیبانان آن به هم بپیوندند. و جمیع مسلمانان جهان را دعوت مى کنم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را که از ایام قدر است،.
و مى تواند تعیین کننده سرنوشت مردم فلسطین نیز باشد، به عنوان «روز قدس» انتخاب، و طى مراسمى همبستگى بین المللى مسلمانان را در حمایت از حقوق قانونى مردم مسلمان اعلام نمایند.
از خداوند متعال پیروزى مسلمانان را بر اهل کفر خواستارم. و السلام علیکم و رحمة اللَّه و برکاته.)
روز قدس نماد صف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی حق در مقابل باطل
چقدر سعی کردهاند در طول این سالها که روز قدس را که نماد صف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی حق در مقابل باطل است، تضعیف کنند. روز قدس نشان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهنده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی صف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی حق و باطل، صف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی عدل در مقابل ظلم است. روز قدس فقط روز فلسطین نیست؛ روز امت اسلامی است.روز فریاد رسای مسلمانان علیه سرطان کشنده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی صهیونیزم است که به وسیله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی دست متجاوز اشغالگران، مداخله کنندگان، قدرتهای استکباری به جان امت اسلامی افتاده است. روز قدس چیز کوچکی نیست. روز قدس یک روز جهانی است.
یک پیام جهانی هم دارد. نشان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهنده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی این است که امت اسلامی اولاً زیر بار ظلم نمیرود، ولو این ظلم از پشتیبانی بزرگترین و قدرتمندترین دولتهای عالم برخوردار باشد.
چقدر سعی کردند روز قدس را تضعیف کنند و امسال بیش از همیشه تلاش کردند؛ اما روز قدس در ایران اسلامی، در تهرانِ باعظمت به همهی دنیا نشان داد که عقربه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی انقلاب و ملت ایران به کدام سمت و کدام جهت است؛
نشان داد که ارادهی ملت ایران چیست؛ نشان داد که ترفندها و حقه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و پول خرج‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کردنها و خباثتهای سیاسی آنها بر روحیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی ملت ایران اثری ندارد.(4)
دست خدا مردم را در گرمای روز قدس با دهان روزه به خیابان می‌آورد
بنده به این حرکت عمومی اعتماد دارم؛ معتقدم «یَدُ اللهِ مَعَ الجَماعَة»؛ اعتقاد دارم دست خدا است که دارد کار میکند. بیست‌ودوّم بهمن را نگاه کنید، در آن سرما، در آن مشکلات؛ روز قدس را نگاه کنید،.در آن گرما با آن دهان روزه؛ چه کسی مردم را می‌آورد در این خیابانها؟ چه گیرشان می‌آید از آمدن در این خیابانها؟ این دست خدا است؛ خدا را می‌بینیم،
اعتماد میکنیم به این حرکت مردمی، به این احساس مردمی، به این صدق و بصیرت مردمی اعتماد میکنیم. (5)
متوق ف‌کننده حذف فلسطین از نقشه جغرافیای جهانی
روز قدس، یک روزِ به معنای حقیقی کلمه، بین‌المللىِ اسلامی است؛ روزی است که ملت ایران میتواند با کمک ملتهای مشتاق دیگر، که امروز خوشبختانه تعدادشان هم متعدد و زیاد شده، یک حرف حقی را فریاد کند که برای پنهان کردن آن حرف حق و خاموش کردن آن فریاد، شصت سال است .که دستگاه استکبار دارد سرمایه‌گذاری میکند - البته حداقل شصت سال است، یعنی از زمان تشکیل دولت غاصب؛ والّا از مقدماتش شاید صد سال هم بیشتر است - شصت سال است که دارند سعی میکنند فلسطین را از نقشه‌ی جغرافیای جهانی حذف کنند.
البته تا حدود زیادی هم موفق شده بودند. انقلاب اسلامی زد توی دهن اینها. ایجاد نظام جمهوری اسلامی و اعلان روز قدس و تبدیل سفارت رژیم غاصب به سفارت فلسطین در تهران، حرکت هشدار دهنده و متوقف کننده و مهاجمی بود که در مقابل این نقشه‌ی استکباری ایستاد. امروز خوشبختانه این حرکت، روزبه‌روز توسعه پیدا کرده..(6)
روز قدس مخصوص ایران نیست؛ روز دنیای اسلام است و لذا در همه دنیای اسلام، مسلمانان حضور خود را برای دفاع از برادران فلسطینی خود نشان دادند.
مسلمانان در این روز اراده عمومی خود را برای مقابله با ترفندهای امریکا و اسرائیل در فلسطین مظلوم و خونین بروز دادند؛ اما ملت ما در این زمینه پیشتاز بوده است و امسال به شکل نمایانی این پیشتازی و عظمتِ اراده ملی را در ایران نشان داد.(7)
روز خنثی‌کردن توطئه فراموشی مسأله فلسطین
روز قدس، از روزهای بسیار مهم و تعیین کننده است. سالهای متمادی است که سعی میشود مسأله قدس فراموش شود. روز قدس، درست تیری است به قلب این توطئه؛حرکتی است برای خنثی کردن این توطئه خباثت‌آمیزی که استکبار و صهیونیسم و طرفداران و همکارانشان دست به یکی کردهاند تا به‌کلّی مسأله فلسطین را به دست فراموشی بسپارند.
روز قدس را بزرگ بدارید. این روز، مخصوص ملت ایران هم نیست؛ در خیلی از نقاط عالم، مردم مؤمن و پرشور، با محدودیتهایی که در کشورهای خود دارند .
-چون حکومتها خیلی جاها اجازه نمیدهند- روز قدس را گرامی میدارند -به هر حال جمعیتهایی که میتوانند این کار را میکنند-
ان‌شاءاللَّه امیدواریم امسال هم در مقابل توطئه‌های ناجوانمردانه‌ای که علیه ملت فلسطین شده است، روز قدس بتواند مشت محکمی به دهان دشمنان ملت فلسطین و دشمنان دنیای اسلام بزند. (8)
امروز ملت ایران کاری که میتواند بکند که از همه کارها هم مهمتر است، تظاهرات -مثل همین تظاهرات امروز- است. این کار بسیار مهمّی است.
از هدفهای اینها این است که نام فلسطین را به دست فراموشی بسپارند. کاری کنند که اصلاً فراموش شود که چنین چیزی وجود داشت؛ اما شما نمیگذارید؛ روز قدس نمیگذارد؛ امام بزرگوار ما با تدبیر خودش نگذاشت. این کار بزرگی بود. (9)
روز قدس یکی از برجسته‌‌‌‌‌ترین یادگارهای امام عزیز ماست؛ نشانهی دلبستگی انقلاب و دلبستگی ملت ما به ماجرای قدس شریف و ماجرای فلسطین است.
به برکت روز قدس، این نام را ما توانستیم هر سال در دنیا زنده نگه داریم. خیلی از حکومتها و خیلی از سیاستها میخواستند، مایل بودند، تلاش کردند، پول خرج کردند که مسئلهی فلسطین فراموش شود.
اگر تلاش جمهوری اسلامی نبود، اگر ایستادگی جمهوری اسلامی با تمام قوا در مقابله‌‌‌‌‌ی این سیاست خباثت‌‌‌‌‌آلود نبود، بعید نبود که بتوانند مسئلهی فلسطین را بتدریج به زاویه بکشانند؛ اصلاً فراموش کنند.
الان هم خود دستگاه استکبار و خود صهیونیستهای خبیث معترفند، معتقدند و ناراحتند از اینکه جمهوری اسلامی پرچم فلسطین را برافراشته است و نمیگذارد که با سازشکاری‌هائی که میخواهند انجام بدهند، مسئلهی فلسطین را از دور خارج کنند.
روز قدس، روز زنده کردن این یاد و این نام است. امسال هم به توفیق الهی، به هدایت الهی، ملت عظیم ما در تهران و در همهی شهرستانها روز قدس را گرامی خواهند داشت، راهپیمائی خواهند کرد. در کشورهای دیگر هم بسیاری از مسلمانان در روز قدس از ملت ایران تبعیت میکنند. (10)
روزی که مردم مظلوم فلسطین احساس میکنند ملتها پشت‌سرشان هستند
روز قدس را گرامی بدارید و آن را بزرگ بشمارید. البته تبلیغات جهانی منعکس نمی‌کنند؛ نکنند. آن کسانی که در زندانهای فلسطینی هستند، به ما گفته‌اند که از شعار شما و حضور شما و مشت گره‌کرده‌ی شما -که حاکی از نیت و عزم صادقانه‌ی شماست-احساس قوت و قدرت میکنند و ایستادگی می‌نمایند. آن کسی که در پشت دیوارهای زندان فلسطینی است، باید احساس تنهایی نکند، تا بایستد.
آن زن و مردی که در کوچه‌ها و خیابانهای بیت‌المقدس و نوار غزه و شهرهای دیگر فلسطین اشغالی مورد تهاجم اراذل و اوباش صهیونیست است، باید احساس کند که شما پشت سرش هستید، تا بتواند مقاومت کند.(11)
این تظاهراتی که این روزها در دنیای اسلام اتّفاق افتاد خیلی باارزش بود. این حرکتی که امروز شما میخواهید بکنید.
و تا میدان فلسطین و مقابل سفارت فلسطین راهپیمایی کنید، بسیار کار باارزشی است. اینها خیلی ارزش دارد؛ اینها خبرش منعکس میشود و مردم مظلوم فلسطین
احساس میکنند که ملتها پشت سرشان هستند. البته ملت ما بحمداللَّه در این زمینه‌ها هیچ وقت کم نگذاشته است؛ هر وقت که برای این قضیه فرا خوانده شده، حضور پیدا کرده و اعلام موضع کرده است. و بالاخره مجامع جهانی و سازمان ملل باید فعّال شوند.
این مجامع حقوق بشر که همیشه یا غالباً در خدمت هدفهای استکباری‌اند، ولو یکبار هم شده، برخلاف خواسته دستگاههای استکباری، به نفع ملتها وارد شوند؛
افکار عمومی را در دنیا به خودشان متوجّه کنند، ظالم و متجاوز را محکوم و ملت مظلوم فلسطین را تأیید کنند. اگر این فشارها انجام گیرد، طرح ایران در مورد فلسطین عملی خواهد بود و متجاوز مجبور خواهد شد.
اگر دولتهای عربی، دولتهای اسلامی، ملتهای مسلمان و مجامع جهانی، همه در این راه فعّال شوند، آن کار، عملی است.
هر کس که در این زمینه کوتاهی کند، مسلّماً در نظر ملتها، در نظر تاریخ و بالاتر از همه در پیشگاه خداوند متعال مؤاخذ و مسئول است. همه وظیفه داریم. (12)
جمعه‌ی آخر ماه رمضان که جمعه‌ی آینده است، به عنوان روز جهانی قدس از سوی امام امت و جمهوری اسلامی از سالها پیش شناخته شده و مطرح شده، و در دنیای اسلام در میان ملتها البته، این روز جا افتاده است. و بهانه‌ای است و فرصتی است .
برای روح‌های علاقمند به مسأله‌ی فلسطین و دلهای پرشور جوانان و قشرهایی از ملتهای مسلمان، که در مثل چنان روزی در جمعه‌ی آخر ماه رمضان، از مردم فلسطین حمایت کنند و دفاع کنند. و به‌خصوص در این دو ماه رمضان اخیر -امسال و سال گذشته-
چون در داخل اراضی اشغالی، ملت فلسطین خودشان بدون چشم‌داشت به دولتها و حکومتها قیام کردهاند، این حمایت یک معنای دیگری پیدا میکند و شور و حال بیشتری برای ملتها دارد. (13)
از باب اینکه مسأله قدس مهم است و از این باب که امروز متأسفانه صهیونیستها در وارد آوردن فشار مضاعف به فلسطینیها حمایت میشوند .
و باتوجّه به اینکه بسیاری از کسانی که شعار فلسطین را میدادند، در بین راه، این ملت مظلوم را واگذاشتند و امروز، مبارزین فلسطینی و ملت مظلوم فلسطین، نیاز به حمایت جهانی و دلگرمی از سوی برادران مسلمان خودشان دارند،
من به مردم عزیزمان و همین‌طور به همه ملتهای مسلمان توصیه میکنم که ان‌شاءاللَّه این روز را از گذشته گرمتر و پرشورتر برگزارکنند. این، به مبارزه و اصلاح امور فلسطینیها کمک خواهد کرد.
اصلاح امور فلسطینیها به این است که ان‌شاءاللَّه مردم فلسطین -که صاحبان خانه‌شان هستند- حقّ خودشان را به دست آورند. (14)
این حرکت عظیم در دنیای اسلام روزبه‌روز جا افتاده‌تر شده است و گسترش بیشتری پیدا کرده است. امسال دنیای اسلام شاهد تظاهرات بخشهائی از اغلب ملتهای مسلمان بود؛ از شرق دنیای اسلام یعنی از اندونزی، تا غرب دنیای اسلام یعنی آفریقا و نیجریه.
در کشورهای مسلمان هرجا به آحاد مردم اجازه داده شد که بتوانند نیت و ارادهی خود را در روز قدس نشان دهند، مجموعه‌هائی از مردم آمدند و نشان دادند که نسبت به مسئلهی قدس چه احساساتی دارند.
حتّی مسلمانانی که در اروپا زندگی میکردند، اقلیتهائی که زیر فشارهای عصبیت دولتها و مؤسسات اروپائی قرار دارند، آنها هم روز قدس را گرامی داشتند.
این نشانهی این است که مسئلهی فلسطین علیرغم آنچه که غاصبان فلسطین و حامیان آنها میخواستند، روزبه‌روز در دنیای اسلام زنده‌تر میشود. (15)
روز دمیدن خون در رگهای امت اسلامی
روز قدس، این حرکتی که امام بزرگوار ما آن را آغاز کردند و بحمداللّه روزبه‌روز بهتر و سال‌به‌سال گرمتر این حرکت ادامه دارد، یک حرکت بسیار عمیق و پرمعنائی است؛این فقط یک راهپیمائی نیست؛ خونی است که در این روز در رگهای امت اسلامی میدود؛ علیرغم کسانی که میخواهند مسئلهی فلسطین و ملت فلسطین به دست فراموشی سپرده شود،
این مسئله را روزبه‌روز زنده‌تر میکند؛ و همین جور خواهد بود. وظائف سنگینی بر دوش مسئولان کشورهای اسلامی است، که امیدواریم خداوند همه را هدایت کند به آنچه که وظیفه‌ی آنهاست، و کمک کند که بتوانند این وظائف را انجام بدهند.(16)
عقب‌نشینی صهیونیستها با برگزاری درست مراسم روز قدس
اگر ان‌شاءاللَّه دنیای اسلام روز قدس را به معنای درست کلمه گرامی بدارد و برای فریاد کشیدن بر سر صهیونیستهای غاصب، مغتنم بشمارد، به میزان زیادی دشمن را شکست خواهد داد .و به عقب‌نشینی وادار خواهد کرد. شما ملت ایران، ان‌شاءاللَّه با حضور خود نشان خواهید داد که استفاده از روز قدس و فرصت اعلام موضع در قضیه فلسطین، یعنی چه. ملت ایران، بحمداللَّه در این زمینه خوب عمل کرد. دولت هم خوب عمل کرد.
وزارت خارجه هم خوب عمل کرد. یعنی وقت را تلف نکردند و حرفها را زدند. مظلومین فلسطینی فهمیدند که کسانی در اطراف دنیا هستند که نسبت به قضیه آنها حسّاسند. باید این حساسیت ثابت شود.
باید فشار روی اسرائیل بیشتر شود. باید فلسطینیها، خودشان مسئولیت زنده‌کردن مسأله فلسطین را جدّاً برعهده گیرند و مجاهدت کنند.(17)
روزی که ملتهای مسلمان حرفشان را در دنیا مطرح میکنند
روز قدس، روزِ آزمایش بزرگ ملتهای مسلمان است؛ روز قدس، آن روزی است که ملتهای مسلمان بیواسطه‌ی مقامات رسمی حرفشان را در دنیا مطرح میکنند.امسال هم روز قدس اهمیت مضاعفی دارد؛ هم به خاطر حادثه‌ی غزه -که واقعاً عقب‌نشینی از غزه یک شکست بزرگِ صهیونیستها بود- هم به‌خاطر توطئه‌یی که بعد از شکست غزه و برای جبران آن شکست، از سوی امریکاییها و صهیونیستها و بعضی از هم‌پیمانان‌شان در جریان است؛
یعنی عادیسازی رابطه‌ی زشت با رژیم صهیونیستی در میان برخی از دولتهای اسلامی و برخی از دولتهای منطقه، که نباید زیر بار بروند.
دولتهای اسلامی با بهانه‌های مختلف و برای خاطر شاد کردن دل امریکا، نباید ارتباطشان را با این رژیم غدارِ ستمگر غاصب -که خطری برای همهی منطقه و همهی ملتها و دولتهاست- عادی کنند؛
نباید به‌خاطر امریکا، روی خوش به این رژیم نشان بدهند، که این کار زشتی است. دلیل زشت بودن این کار هم این است که آن کسانیکه مرتکب این عادیسازی میشوند،
لااقل در اوایل کار، آن را پنهان نگه میدارند؛ لذا کار زشتی است که پنهانش میکنند. کار زشت را نباید انجام داد، نه اینکه پنهان کرد.(18)
روز سرمشق‌شدن ملت ایران برای سایر ملتها
مردم ایران به عنوان متولّیان روز قدس، باید کاری کنند که برای دیگر ملتها سرمشق شود؛ چون هر سال ملتهای دیگر در گوشه و کنار، حتّی در خود اروپا و جاهای دیگر، به تبع شما روز قدس را گرامی میدارند.شما باید روزبه‌روز این پرچم را سرافرازتر و این کانون درخشندگی و نور را درخشانتر کنید، تا عدّه بیشتری بتوانند استفاده کنند.(19)
روز حفظ امنیت کشور، ملت و دستاوردهای انقلاب
روز قدس پشتوانه‌ی امنیت کشور ما هم هست. این را همهی آحاد مردم عزیز ما بدانند؛ هر یک نفری که روز قدس توی خیابان می‌آید،.به سهم خود دارد به امنیت کشور و امنیت ملت و حفظ دستاوردهای انقلابش کمک میکند. روز قدس روز بزرگی است، روز مهمی است.
ان‌شاءاللَّه امسال، هم در کشور ما و هم در کشورهای اسلامی دیگر، این روز، باعظمت‌تر از همیشه برگزار خواهد شد.(20)
همچنین معراج رسول خدا صلی الله علیه و آله از مسجد الاقصی در شهر قدس آغاز شد . خداوند متعال در این مورد می فرماید:
«سبحان الذی اسری بعبده لیلا من المسجد الحرام الی المسجد الاقصی الذی بارکنا حوله لنریه من آیاتنا» (20)
; «پاک و منزه ست خدایی که در شب معراج بنده خود (محمد صلی الله علیه و آله) را از مسجد الحرام به مسجد الاقصی که پیرامونش را مبارک ساخته ایم سیر داد تا آیات خود را [در معراج] به او نشان دهیم .»
علامه طباطبائی رحمه الله در تفسیر این آیه می فرماید: جمله «بارکنا حوله » حاکی از این است که: مسجد الاقصی علاوه بر اینکه خود سرزمین مقدسی است،
اطراف آن نیز سرزمین مبارکی می باشد و این ممکن است به برکات ظاهری آن اشاره کند; زیرا بیت المقدس ناحیه ای سرسبز، خرم و مملو از درختان پربار و آبهای جاری و آبادانیها و زیباییها است،
و نیز امکان دارد اشاره به برکات معنوی آن باشد; زیرا این سرزمین مقدس در طول تاریخ کانون پیامبران بزرگ الهی و خاستگاه نور توحید و خداپرستی بوده است . (21)
نکته دیگری که در این سفر معنوی و الهی وجود دارد سیر پیامبر صلی الله علیه و آله از مکه، مرکز اسلام به سوی بیت المقدس، مرکز ادیان توحیدی است .
سید قطب می گوید: «اسراء» ، تمام ادیان توحیدی بزرگ از ابراهیم و اسماعیل تا خاتم النبیین صلی الله علیه و آله را به یکدیگر پیوند داد و اماکن مقدس ادیان توحیدی را در یک جا متمرکز نمود;
چنان که گویی حضرت محمد صلی الله علیه و آله - خاتم النبیین - با این سفر شبانه خود اعلام می دارد که پیام و رسالت او حاوی رسالت پیامبران قبلی و ادامه راه آنان است . (22)
پیامبر اسلام در بیت المقدس
امام صادق علیه السلام فرمود: وقتی رسول خدا صلی الله علیه و آله را هنگام معراج به بیت المقدس می بردند، جبرئیل علیه السلام او را بر براق (مرکب آسمانی) سوار کرد و با هم به بیت المقدس آمدند . جبرئیل محرابهای پیامبران بزرگ را به آن حضرت نشان داد و رسول الله صلی الله علیه و آله در آن محرابها نماز گزارد . (23)
رسول خدا صلی الله علیه و آله خود نیز این سفر سرنوشت ساز را چنین گزارش می کند: من هنگام ورود به بیت المقدس براق را به حلقه ای که قبلا انبیای گذشته مرکب خود را به آن می بستند، بستم و وارد مسجد الاقصی شدم .
جبرئیل هم در کنارم بود . در آنجا ابراهیم خلیل، موسی و عیسی و عده بسیاری از انبیای بزرگ الهی به خاطر من اجتماع کرده و آماده اقامه نماز بودند . من هیچ تردیدی نداشتم که جبرئیل بر همه ما امامت خواهد کرد;
اما هنگامی که صفها مرتب شد جبرئیل بازوی مرا گرفته و جلو برد و من بر آنان امامت کرده و نماز خواندم . (24)
طبق این روایت رسول گرامی اسلام درشب معراج در بیت المقدس حضور یافته و با ارواح انبیای بزرگ الهی ملاقات کرده و در نماز جماعت، امامت آنان را نیز عهده دار شده است .
با توجه به اهمیت این شهر مذهبی و جایگاهی که از منظر دین مبین اسلام دارد، پیوسته مسلمانان با احترام به این ناحیه نگریسته و آنجا را بعد از مکه و مدینه سومین شهر مقدس اسلام به حساب می آوردند .
اولین مسلمانان در بیت المقدس
در سال 15 هجری (636 م) نیروهای مسلمان، پس از فتح شام به سوی شهر بیت المقدس روی آوردند، آنان مدت 4 ماه آن شهر را محاصره کردند و سختیهای زیادی را متحمل شدند تا شهر را بدون خونریزی و جنگ و کشتار تحویل بگیرند .حاکمان شهر، که از یاری رومیها ناامید شدندو مردم شهر که از دست حکمرانان بی کفایت خسته شده بودند، پیشنهاد کردند که ما شهر را به خلیفه وقت تحویل می دهیم .
مسلمانان نیز شرط آنان را پذیرفته و به خلیفه دوم اطلاع دادند که برای تحویل گرفتن بیت المقدس به آنجا بیاید .
او نیز با صلاحدید امیر مؤمنان علی علیه السلام و برخی از بزرگان مدینه، به بیت المقدس آمد و ضمن ملاقات با اسقفها و رهبران مذهبی، امان نامه ای را نوشته و رسما بیت المقدس را تحویل گرفت .
بخشی از متن امان نامه عمر به ساکنین بیت المقدس چنین است:
این امان نامه ایست که عمر رئیس مسلمانان به مردم ایلیاء (بیت المقدس) داده است، به جان و مال و کلیسا و صلیب و مریض و سالم و همه افراد آن امان می دهد.
و اجازه نمی دهد که کلیساهای آنان را اشغال کنند و آنها را ویران سازند و چیزی از آنها را کم کنند . آنان در مسائل مذهبی آزادند و ایشان هم نباید احدی از یهودیان را در ایلیاء سکونت دهند .
مردم ایلیاء نیز لازم است مانند جاهای دیگر به مسلمانان «جزیه » بپردازند و دزدها و رومیها را از آنجا بیرون کنند . (25)
پس از امضای این قرارداد، مسلمانان بدون خونریزی و درگیری و در آرامش کامل وارد شهر شدند .
پس از فتح مسالمت آمیز شهر «ایلیاء» توسط لشکر اسلام، با توجه به قداستی که قرآن کریم برای آن سرزمین قائل شده است .
و همچنین به خاطر قبله اول بودن، نام ایلیاء را به «بیت المقدس » تغییر دادند و این شهر را که در طول زمانهای قبل از اسلام به ویرانه تبدیل شده بود، آباد کردند .
اصحابی که در فتح بیت المقدس حضور داشتند عبارتند از: ابو عبیده جراح، معاذ بن جبل انصاری، بلال (موذن پیامبر صلی الله علیه و آله)، ابوذر غفاری، ابو درداء، عبادة بن صامت انصاری، سلمان فارسی، ابو مسعود انصاری، عبدالله بن سلام، سعد بن ابی وقاص، شداد بن اوس و ... (26 )
جلوه ای از معماری اسلامی
از مهمترین بناهای مذهبی در شهر بیت المقدس، مسجد الاقصی است که در زاویه شرقی شهر و رو به قبله می باشد . این مسجد قبل از اسلام به شکل امروزی نبود; بکله تمام حرم شریف را که شامل قبة الصخره و جاهای دیگر نیز می شد مسجد الاقصی می نامیدند .اما امروزه این نام بر مسجد بزرگی واقع در جنوب صحن حرم شریف اطلاق می شود . بنای جدید مسجدالاقصی در سال 74 ق توسط عبدالملک بن مروان شروع و در سال اول حکومت ولید بن عبدالملک (86 ق) به پایان رسید .
طول مسجد 80 متر و عرض آن 55 متر است و مساحتی به اندازه 4400 متر مربع را شامل می شود . دکتر گوستاولوبون در کتاب اسلام و تمدن عرب می نویسد:
«مسجدالاقصی از مهمترین و شگفت انگیزترین بناهایی است که انسان ساخته و زیبایی آن تصورناپذیر است .»
قبة الصخره یکی دیگر از آثار اسلامی در قدس شریف است . معراج پیامبر صلی الله علیه و آله از روی همین صخره - که مکانی به طول 70/17 متر و عرض 50/13 و ارتفاع 50/1 متر می باشد - انجام پذیرفت . این بنا در سالهای 72 و 78 ق توسط عبدالملک بن مروان دوبار تعمیر و تکمیل شد .
قبة الصخره در فاصله 500 متری مسجدالاقصی واقع شده است . یکی از دانشمندان اروپایی می گوید: من آثار و بناهای بسیاری را در هند و اروپا دیده ام;
اما تا آنجایی که به یاد دارم بنایی زیباتر از قبة الصخره ندیده ام . تناسب حجمها و رنگهای این اثر بی نظیر است .
افزون بر این دو بنا، ساختمانهای فرهنگی و مذهبی همچون مساجد، مدارس و آثار دینی زیادی از مسلمانان در این شهر وجود دارد که عظمت، پیشرفت و تمدن مسلمانان را در قرنهای گذشته به نمایش می گذارد .
وجود 36 مسجد و آرامگاه گروهی از یاران پیامبر صلی الله علیه و آله از جمله قبر عبادة بن صامت انصاری اولین قاضی مسلمان در بیت المقدس، قبة السلسله، بیمارستان فاطمی، بیمارستان صلاحی، قبة المعراج، مدرسه نحویه، قلعه بیت المقدس، سقاخانه شعلان، دارالحدیث، محراب داوود،
مدرسه سلامیه، دارالقرآن سلامیه، حمام شفا و دهها اثر دیگر تاریخی، فرهنگی، علمی و بهداشتی از مسلمانان در بیت المقدس شاهد گویایی بر درایت و تدبیر و فرهنگ دوستی مسلمانان در طول حکومت بر آن شهر مقدس می باشد . (27)
بیگانگان در بیت المقدس
این شهر شریف تا اواخر قرن پنجم هجری در دست مسلمانان بود; اما در آن موقع بی تدبیری و سوء سیاست حاکمان مسلمان و ضعف و انحطاط و تفرقه های داخلی در میان مسلمانان، موجب شد که دشمنان اسلام کمر همت به تضعیف مسلمانان بسته و تسلط بر آنان را در سرلوحه برنامه هایشان قرار دهند;
به همین جهت در سال 490 ق صلیبیها با نیرویی کم نظیر که از سراسر اروپا جمع کرده بودند به تهاجمی وسیع دست زده و با توسل به بی رحمانه ترین روشها، بیت المقدس را به تصرف خود درآوردند . آنان فقط در حرم شریف، صدهزار مسلمان رابه قتل رساندند . (28)
در طول 91 سالی که بیت المقدس و مسجد الاقصی در تصرف صلیبیهای اشغالگر وخونخوار بود، این مسجد رو به ویرانی گذاشته بود.
تا اینکه صلاح الدین ایوبی در سال 583 ق پس از فتح عکا به سوی قدس حرکت کرد و پس از 91 سال اشغال قدس به دست صلیبیها، آنجا را در 17 رجب 583 ق آزاد کرد و در جنگ تاریخی حطین کشتار عظیمی از صلیبیهای خونخوار به راه انداخت .
او بعد از فتح شهر در مسجد الاقصی خطبه خواند و آنجا را بعد از تعمیر و نظافت و پاکسازی باگلاب شستشو داد و منبر زیبایی نیز از شام به آنجا آورد . (29)
فضائل بیت المقدس از منظر اهل بیت علیهم السلام
فضائل و قداست شهر بیت المقدس از منظر اسلام آنچنان اهمیت دارد که دانشمندان مسلمان در این موضوع کتابهای ویژه ای تالیف کرده اند . فضائل بیت المقدس، الفتح القسی فی الفتح القدسی، الانس فی فضائل القدس، روضة الاولیاء فی مسجد الایلیاء، تحصیل الانس لزائر القدس، الانس الجلیل بتاریخ القدس و الخلیل، نام برخی از این کتابهاست که در مورد اهمیت، فضائل و برکات مسجد الاقصی وحرم شریف قدس از منظر اسلام سخن می گویند .در اینجا به چند حدیث از اهل بیت علیهم السلام درمورد قدس شریف اشاره می کنیم:
1 . امیر مؤمنان علی علیه السلام فرمودند: «اربعة من قصور الجنة فی الدنیا: المسجد الحرام و مسجد الرسول صلی الله علیه و آله و مسجد بیت المقدس و مسجد الکوفة; (30)
چهار بنا در روی زمین از کاخهای بهشتی است: مسجدالحرام، مسجد رسول الله صلی الله علیه و آله، مسجد بیت المقدس و مسجد کوفه .»
2 . همچنین آن حضرت در روایت دیگری نماز در مسجد بیت المقدس را با هزار نماز معادل می داند و می فرماید: «صلاة فی بیت المقدس الف صلاة; (31)
یک نماز در بیت المقدس [معادل] هزار نماز است .»3 . ابوحمزه ثمالی از امام باقر علیه السلام روایت می کند که آن حضرت فرمود:
«المساجد الاربعة: المسجد الحرام و مسجد رسول الله صلی الله علیه و آله و مسجد بیت المقدس و مسجد الکوفة، یا ابا حمزة! الفریضة فیها تعدل حجة والنافلة تعدل عمرة (32) ;
چهار مسجد در روی زمین [دارای فضیلت ویژه ای] است: مسجد الحرام، مسجد پیامبر صلی الله علیه و آله، مسجد الاقصی و مسجد کوفه .
ای ابوحمزه! انجام نمازهای واجب در این مساجد معادل حج ثواب دارد . و بجای آوردن نماز مستحبی [در آنها] معادل عمره خواهد بود .»
4 . پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به علی علیه السلام فرمود: یا علی! در شب معراج سه جا نام تو را در کنار نام خود دیدم و با نگاه به آن آرامش یافتم .
الف . هنگامی که در شب معراج به بیت المقدس رسیدم، در روی صخره آن نوشته بود: «لااله الا الله محمد رسول الله ایدته بوزیره و نصرته بوزیره، فقلت لجبرئیل علیه السلام من وزیری؟
فقال علی بن ابی طالب; (33) خدایی جز خدای یگانه نیست، و محمد صلی الله علیه و آله فرستاده اوست . من او را توسط وزیرش تایید کردم و نصرت بخشیدم . به جبرئیل گفتم: وزیر من کیست؟ گفت علی بن ابی طالب .»
ب . در سدرة المنتهی
ج . در عرش رب العالمین .
قدس و علمای اسلام
با توجه به جایگاه ویژه و قداست خاصی که سرزمین شریف بیت المقدس در اسلام دارد، در هر زمان علمای اسلام به ویژه مراجع شیعه نسبت به این شهر حساسیت فوق العاده ای داشته اند .به همین جهت از هنگامی که بیت المقدس توسط رژیم صهیونیستی اسرائیل به اشغال درآمد، تا کنون، علمای اسلام برای دفاع از حریم سرزمینهای اسلامی و اولین قبله مسلمانان از خود واکنش نشان داده و ضمن اعلام مراتب انزجار خود، مسلمانان را به دفاع از آن دعوت نموده اند .
در این خصوص فتواها و پیامهای زیادی از سوی مراجع عالیقدر شیعه همچون آیات عظام: سید محسن حکیم، سید محمد هادی میلانی، سید ابوالقاسم خوئی، امام خمینی رحمه الله و دیگر مراجع و بزرگان صادر شده است .
در این میان سخنان و پیامهای امام خمینی رحمه الله از آغازین سالهای مبارزه تا پایان عمر از درخشش ویژه ای برخوردار است .
نقل سخنان و اعلامیه ها و عملکرد علمای بزرگ اسلام درباره قدس شریف نیازمند مقاله مفصلی است که از حوصله این مقال خارج است . در اینجا فقط به مناسبت روز جهانی قدس، پیام امام خمینی رحمه الله نقل می شود .
اعلام روز جهانی قدس
با پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری حکیم فرزانه حضرت امام خمینی قدس سره جرقه های امید در دلهای مردم مبارز فلسطین زده شد;چراکه انقلاب ایران یک حرکت اسلامی و ضد اسرائیلی محسوب می شد و رهبر آن در 17 خرداد سال 1346 ش به مناسبت جنگ 6 روزه اعراب و اسرائیل، فتوای انقلابی خویش را مبنی بر حرمت هرگونه ارتباط تجاری و سیاسی دولتهای اسلامی با اسرائیل و حرمت مصرف کالاهای اسرائیلی در جوامع اسلامی صادر کرده و موضع خود را به طور شفاف بیان نموده بود .
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی نیز افزون بر حمایتهای همه جانبه جمهوری اسلامی ایران از مردم فلسطین برای آزادی بیت المقدس، با اعلام روز جهانی قدس دفاع خود را به اوج رسانید .
امام خمینی قدس سره این پیام تاریخی خود را در دفاع از قدس شریف در 16 مرداد 1358 ش صادر نموده و آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را به عنوان روز قدس معین کرد . متن پیام چنین بود:
«بسم الله الرحمن الرحیم . من در طی سالیان دراز، خطر اسرائیل غاصب را گوشزد مسلمین نمودم، که اکنون این روزها به حملات وحشیانه خود به برادران و خواهران فلسطینی شدت بخشیده است .
و به ویژه در جنوب لبنان به قصد نابودی مبارزان فلسطینی، پیاپی خانه و کاشانه ایشان را بمباران می کند من از عموم مسلمانان جهان و دولتهای اسلامی می خواهم که برای کوتاه کردن دست این غاصب و پشتیبانان آن به هم پیوندند .
و جمیع مسلمانان جهان را دعوت می کنم آخرین جمعه ماه مبارک رمضان را که از ایام قدر است و می تواند تعیین کننده سرنوشت مردم فلسطین نیز باشد، .
به عنوان «روز قدس » انتخاب و طی مراسمی همبستگی بین المللی مسلمانان را در حمایت از حقوق قانونی مردم مسلمان اعلام نمایند .
از خداوند متعال پیروزی مسلمانان را بر اهل کفر خواستارم .» (34) این مقال را با سخنی از رهبر انقلاب حضرت آیة الله خامنه ای به پایان می بریم:
«تحقیقا امروز در زندگی مسلمین و در آفاق اسلامی هیچ مسئله ای به اهمیت مسئله فلسطین نیست ... فقط غصب خانه مسلمین نیست، بلکه قضیه بالاتر از این است .
مسئله این است که دشمنان جهانی اسلام، بخشی از خانه مسلمین را برای حمله به صفوف مسلمین و برای مبارزه با خواسته ها و حرکات آنها، سنگر قرار داده اند .» (33)
پی نوشت:
1.سوره اسرا آیه 12.نهج البلاغه خطبه 27
3.نهج البلاغه نامه ۴۷
4.سخنرانی رهبر: ۱۳۸۸/۰۶/۲۹
5. سخنرانی رهبر:۱۳۹۴/۰۱/۲۰
6. سخنرانی رهبر:۱۳۹۴ ۱۳۹/۰۶/۰۲
7. سخنرانی رهبر:۱۳۹۴۱۳۸۲/۰۹/۰۵
8. سخنرانی رهبر:۱۳۹۴ ۱۳۷۷/۱۰/۱۸
9 سخنرانی رهبر:۱۳۹۴.۱۳۸۸ /۰۶/۲۰
10. سخنرانی رهبر:۱۳۹۴ ۱۳۷۰/۰۱/۱۶
11. سخنرانی رهبر:۱۳۹۴ ۱۳۸۱/۰۱/۱۶
12. سخنرانی رهبر:۱۳۹۴ ۱۳۶۸/۰۲/۰۸
13.سخنرانی رهبر:۱۳۹۴۱۳۷۱/۱۲/۲۷
14. سخنرانی رهبر:۱۳۹۴ ۱۳۸۷/۰۷/۱۰
15. سخنرانی رهبر:۱۳۹۴ ۱۳۷۸/۱۰/۱۰
16. سخنرانی رهبر:۱۳۹۴ ۱۳۹۱/۰۵/۲۹
17. سخنرانی رهبر:۱۳۹۴ ۱۳۷۲/۱۲/۱۳
18. سخنرانی رهبر:۱۳۹۴ ۱۳۸۴/۰۷/۲۹
19. سخنرانی رهبر:۱۳۹۴ ۱۳۷۶/۱۰/۲۶
20. سخنرانی رهبر:۱۳۹۴ ۱۳۹۰/۰۶/۰۲
21. المیزان، ذیل آیه .
22. فی ضلال القرآن، ج 15، ص 12، به نقل از بیت المقدس، ص 62 .
23. المیزان، ج 13، ص 17 .
24. همان، ص 8 .
25. تاریخ طبری، ج 3، ص 104 .
26.همان; بیت المقدس شهر پیامبران، ص 27 .
27.و بیت المقدس شهر پیامبران، ص 118; تاریخ قبة الصخرة المشرفة، ص 75; تاریخ بیت المقدس و مسئله فلسطین، ص 43 .
28. بیت المقدس شهر پیامبران، ص 51 .
29.همان .
30. وسائل الشیعه، ج 5، ص 283 .
31. النهایه، شیخ طوسی، ص 108 .
32. وسائل الشیعه، ج 5، ص 289 .
33. من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 371 .
34. صحیفه امام، ج 9، ص 267 .
35. ماهنامه کوثر، ش 45، ص 34 .
منابع:
https://hawzah.net/fa/Magazine/View/2689/3831/29286https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=23388
https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=23388
https://www.masjed.ir/fa/newsagency/28827
https://hawzah.net/fa/Article/View/105831
https://www.isna.ir/news/94041809778
https://www.irna.ir/news/84736417
https://www.irna.ir/news/83790434
.jpg "غیرت چیست؟ اقسام غیرت کدامند؟ علل بی غیرتی چیست؟")
.jpg "تفاوت کرم آبرسان و مرطوب کننده در چیست؟")