صابئین یا صبی‌ها به عربی ملقب به مغتسله کلده(خودشویان) بودند و به آنها صابئین منداعی گویند، و از سرزمین فلسطین بوده که یهودیان آنها را از آنجا رانده و ظاهراً آنان فرقه‌ای از یهود یا کنعانیان بوده‌اند که از دین موسی خارج شده و به دین عیسی هم نرفته بودند و فقط حضرت یحیی بن زکریّا(یحیی معمّدانی) را پیغمبر خود می‌دانستند.
و امروزه هم وجود دارند و موحد و اهل کتابند و مشخص گردیده بیش از ۸۰ هزار نفرند که در عراق و ایران(کویت، بصره، سوق الشیخ، اهواز، خرمشهر و آبادان ساکن هستند. و عده کمی هم در دمشق و بیروت و اسکندریه ساکنند. این صابئین منداعی غیر از صائبین آرامی حران هستند، آنان ستاره پرست و مشرک بودند و اینان اهل کتاب به شمار می‌آیند و در قرآن مجید سه بار یاد شده‌اند در سوره بقره آیه ۶۲ سوره مائده آیه ۶۹ و سوره حج آیه ۱۷.
نظر دکتر محمد جواد مشکور راجب تاریخ صبی‌ها
در مقاله ای از دکتر محمد جواد مشکور در نشریه شماره اول سازمان اوقاف سال ۱۳۴۵ آمده است که زبان منداعی از شاخه‌های آرامی شرقی و از زبان‌های سامی است و از نظر صرف و نحو نزدیک به لهجه آرامی تلمود بابلی می‌باشد دین منداعی دارای ادبیات مذهبی وسیعی است که منبع با ارزشی برای تحقیق در مذاهب گنوسی به شمار می‌رود و دارای کتاب‌های مذهبی دهگانه است که مهم‌ترین آنها کتاب گنیزا می‌باشد یعنی کتاب گنج و به آن سیدرایا نیز می‌گویند یعنی کتاب بزرگ و از کهن ترین کتاب‌های مذهبی ایشان به شمار می‌رود و در آیین و عقیده آنان عقاید بابلی و کلدانی و ایرانی اثر گذاشته است.
خط مخصوص صابئین منداعی
منداعیان دارای خط مخصوصی هستند که شامل ۲۳ حرف که بسیار نزدیک به خط نبطی و فینقی است، مانند خطوط سامی از راست به چپ نوشته می‌شود و کتیبه‌های تنگسروک خوزستان ثابت می‌کند، که خط صبی در قرن دوم میلادی رایج بوده و برای نوشتن تعلیمات دینی و ادعیه مذهبی به کار می‌رفته است.
در همین مقاله آمده است که مانی در جوانی به این فرقه پیوست و اعتقادات خود را درباره شیث و اخنوخ(در منابع اسلامی اخنوخ یا ادریس و در فارسی خنجوخ، پیامبری بوده) و بعضی اعتقادات دیگر را از آنان آموخت و به گفته ابن ندیم استخوان بندی اساس دین خود را از مغتسله (هر خوردنی را قبلاً از مصرف می شسته اند) فرا گرفت ابن ندیم می‌گوید خط مانی مستخرج از فارسی و سریانی است چنانچه مذهب او مرکب از مجوسیّت و نصرانیّت است و حروف الفبای آن زیادتر از حروف عربی است و مانویان انجیل‌ها و کتاب‌های دینی خود را به این خط نوشتند و مردم ماورا النهر و سمرقند نیز کتاب‌های خود را به آن نوشته و آن خط را خط دین می‌نامند مانی(فیلسوف، شاعر، نویسنده، پزشک، نگارگر و بنیانگذار آیین مانوی است. او از پدر و مادر ایرانی منسوب به بزرگان اشکانی در نزدیکی تیسفون که در ایالت آسورستان قرار داشت که بخشی از شاهنشاهی اشکانی بود، زاده شد.) معاصر شاپور اول و هرمز ساسانی است او خط سریانی را که یکی از خطوط رایج آن زمان بود با خط پهلوی درآمیخت و خطی در حدود ۳۵۰ سال قبل از ظهور اسلام اختراع شد و تا حدود ۳۰۰ سال پس از اسلام هم در ماورا النهر وجود داشته است.(مجله دانشکده اصفهان، سبک شناسی)
حدود العالم درباره شهر سمرقند می‌نویسد اندر وی خانگاه مانویان است و ایشان را نغوشان(نرم سخن گفتن) خواندند بنابراین نوشته مانویان تا حدود ۳۷۲ تالیف حدود العالم در سمرقند نفوذ داشتند. در روزگار مانی خط ارمنی که مخلوطی از لاتین(یونانی) و اوستا است به وسیله مسروب ماستوش(متوفی ۴۴۰ میلادی) که در زمان سلطنت ارشاک دوم به سال ۳۵۰ میلادی متولد شده است اختراع شد.(کتاب اطلس خط، انجمن هنری اصفهان)
© کلیه حقوق متعلق به صاحب اثر و پرتال فرهنگی راسخون است. استفاده از مطالب و آثار فقط با ذکر منبع بلامانع است.
