لحیان پادشاهی قدرتمند و بسیار سازمان یافته عرب باستانی بود که نقش فرهنگی و اقتصادی حیاتی در منطقه شمال غربی شبه جزیره عربستان داشت و موجب پیشرفت چشمگیر خط در شبه جزیره عربستان شد. لحیانیان بر قلمرو وسیعی از یثرب در جنوب و بخش‌هایی از شام در شمال حکومت می‌کردند. در قدیم خلیج عقبه را خلیج لحیان می‌نامیدند. گواهی بر نفوذ گسترده‌ای که لحیانیان به دست آوردند.
لحیانیان بعداً دشمن نبطیان شدند. رومیان به نبطیان حمله کردند و در سال ۱۰۶ پس از میلاد پادشاهی آنها را سرنگون کردند. این امر لحیانیان را تشویق کرد تا یک پادشاهی مستقل برای مدیریت کشور خود تأسیس کنند. پادشاه حناس، یکی از خاندان سلطنتی سابق، که قبل از حمله نبطیان بر الحجر حکومت می‌کرد، ریاست آن را بر عهده داشت.
شجره نامه‌های عرب‌های بنی لحیان را از اسماعیلیان می‌دانند، یعنی از نسل اسماعیل هستند، اگرچه در سنت یهودی تصور می‌شود که آنها مستقیماً از طریق همسر دومش کتوره (و نه از اسماعیل) مستقیماً از ابراهیم آمده‌اند.
خط لحیانی منسوب به بنی لحیان، این خط در شمال مکه در سرزمین بنی لحیان حوالی عسفان و قدید کشف شد و دانشمندان اروپا تلاش زیادی در تفسیر آن کرده ولی تاکنون موفق به حل آن نشدند و در اینکه خط و زبان لحیانی یکی از لغت‌ها و خطوط عرب است شکی نیست.
خط ثمودی
خط ثمودی منسوب به ثمود و ساکنان مدائن صالح که در حدود العلا(الحجر) و مدائن صالح(دیارثمود) در شمال مدینه منوره بر سر راه بین حجاز و صحرای سینا که منتهی به اردن می‌شود کشف شده است. لیتمان درباره نوشته‌های ثمودی می‌گوید تاریخ این نوشته‌ها به سال ۱۰۶ میلادی می‌رسد اگر این تاریخ صحیح باشد این ثمودی‌ها غیر از ثمودی‌های قدیم بودند ثمودی‌های قدیم از اعراب بائده‌اند، و اینان شاید بقایایی از آنها بوده باشند.
در اعلام المنجد صفحه ۱۶۱ آمده که تاریخ ثمودیان قدیم به کهن‌ترین زمان برمی‌گردد و در نوشته‌های آشوری از آنها یاد شده است و در نوشته‌های یونانی رومی آنها تسلیم انباط شده‌اند و نام آنها در قرآن آمده است.
خط لحیانی و ثمودی و صفوی از خط مسند مشتق شده‌اند
از آنجا که سه خط لحیانی و ثمودی و صفوی از خط مسند مشتق شده‌اند و ثمودی و صفوی را می‌توان به ضمیمه خط نبطی، مادر خط عربی به حساب آورد. در تاریخ الخط عربی و آدابه ذکر شده که خط سبائی یا سبئی و خط حمیری از فروع خط مسند هستند که در اکتشافات از این دو خط به دست آمده است در سال ۱۷۱۱ میلادی جمله‌هایی از خط سبایی به وسیله (نیبور دانمارکی) کشف شد و نسخه‌ای از آن برای قرائت و حل رمزهای آن خط به اروپا فرستاده شد و در سال‌های ۱۸۳۴ و ۱۸۳۶ و ۱۸۷۰ پژوهشگران قطعات زیادی در صنعاء(صَنعاء پایتخت کشور یمن و پرجمعیت ترین شهر این کشور است. این شهر مرکز استان صَنعاء است.) و سد مأرب(سد مَأرِب نام سدی در استان مأرب در یمن است.) و آثار و سنگ نوشته‌هایی به دست آوردند که شرح مفصل آن در کتاب ملحق ابن خلدون جز اول تالیف شکیب ارسلان آورده شده است سنگ نوشته‌هایی از دیار عاد و ثمود و مشهد وادی ثقب به خط حمیری نیز کشف شده است.(کتاب استاد حبیب الله فضایلی، چاپ نشریه انجمن اصفهان)
در فرهنگ قصص قرآن بلاغی صفحه ۸۴ نوشته سال ۱۳۳۱ شمسی کاشفان آثار سبا و کشفیات آنها مختصراً ذکر شده است و می‌نویسد که در سال ۱۸۴۳ میلادی نوبت به آرنورد دانشمند فرانسوی رسید و او ۵۶ نقش از صنعاء ، خریبه، مأرب و حرم بلقیس آورد و بنا به نوشته او از سال ۱۷۶۲ میلادی تا امروز اکتشافات آثار سبا ادامه داشته و هزاران نقش در شهرهای کشف شده در سرزمین یمن به دست آمده است. ابن ندیم در صفحه ۱۴ کتاب خود می‌گوید نسخه‌ای به خط حمیری را از خزانه مأمون بوده دیده‌ام و مثال او را در کتاب الفهرست ثبت کرده‌ام.
در پایان:
جا دارد که از دلسوزی، همراهی و راهنمایی اساتید معظم و ارجمند خود در تعلیم و تربیت، بر خود وظیفه میدانم در کسوت شاگردی از زحمات ارزشمند استاد مسعود نجابتی، استاد عبدالرسول یاقوتی تقدیر و تشکر نمایم. از خداوند متعال برای این اساتید عزیزم، سلامتی، موفقیت و همواره شاگرد پروری را مسئلت دارم.
شاگرد شما، ابوالفضل رنجبران
© کلیه حقوق متعلق به صاحب اثر و پرتال فرهنگی راسخون است. استفاده از مطالب و آثار فقط با ذکر منبع بلامانع است.
