به عبارت دیگر غول مرحله آخر هر سال را میتوان خانه تکانی عید به حساب آورد؛ کاری که وقتگیر، خستهکننده و در عین حال ضروری میباشد. حال و هوای عید نوروز همه را به یاد این رسم قدیمی میاندازد که وقت غبارروبی از تمامی آلودگیهاست. این کار نه تنها برای ایجاد یک محیط تمیز و زیباست، بلکه نمادی از تجدید حیات و شروع دوباره هم میباشد.
تعریفی که می توان از خانه تکانی بیان کرد این است که خانه تکانی یا جارو بندان، سنتی است که در فرهنگهای مختلف از جمله ایران، تاجیکستان، افغانستان و جمهوری آذربایجان مهم شمرده میشود. در این رویداد نوروزی، مردم قبل از آغاز سال نو، خانه و وسایل خود را گردگیری، شستشو و تمیز میکنند. این آیین به باور برخی افراد، از ایده فروهران یا ارواحی که در فصل بهار به خانه بازمیگردند، گرفته شده است. اگر خانه پاک و آراسته باشد، معتقدند که برکت و شادکامی به خانواده خواهد رسید.
خانه تکانی نه تنها تمیزکاری فیزیکی را در بر دارد، بلکه نماد تغییر و تحول در رفتارها و پاک شدن دل از کینه و کدورت نیز میباشد. این سنت زیبا نشان میدهد که مردم برای پذیرایی از نیاکان خود آماده هستند و با تازگی و نو شدن، زندگی را با حال و هوای بهاری مثبت پر میکنند.
در حال حاضر، خانه تکانی شامل گستره وسیعی از فعالیتهاست که بر اساس نیازها و فرهنگهای مختلف تغییر میکند. این فرایند شامل تمیزکاری کلیه فضاهای خانه، شستشو و پاکسازی اجناس خانگی، تعویض لوازم منسوخ با نو و حتی تزیین مجدد آنها میشود.
برای افزایش سرعت انجام این فرایند میتوان از ترفندها و نکات مناسبی بهره برد. تقسیم وظایف بین افراد خانواده، استفاده از ابزارهای مناسب تمیزکاری و ایجاد یک برنامه زمانبندی موثر، از جمله راهکارهایی هستند که میتوانند به بهبود سرعت و کارایی در انجام خانه تکانی کمک کنند.
کارهایی که باید قبل از شروع خانه تکانی انجام دهیم
برای استقبال از نوروز و سال جدید، بسیاری از خانم های خانه دار در روزهای پایانی سال اقدام به خانه تکانی می کنند. برای تمیز کردن خانه لازم است هر روز بخشی از خانه را انتخاب کرده و تمیز کنید و همه خانه را یک دفعه به هم نریزید و کارها را با نظم پیش ببرید تا سردرگم و کلافه نشوید. از آنجا که برای بسیاری از افراد تمیز کردن خانه کاری بسیار کسل کننده و سخت است و نمی دانند که از کجا، کار تمیزکردن را شروع کنند.اما با یک برنامه ریزی دقیق و مراعات آیتم های خاصی می توان این مشکل را تا حدودی حل کرد و از تمیز کاری و خانه تکانی لذت برد در ادامه به برخی از این آیتم ها پرداخته ایم.برای اینکه بتوانید در سریع ترین زمان ممکن خانه ای مرتب و تمیز داشته باشید لازم است که در ابتدا کارهای مهم خود را لیست کرده و اولویت بندی کنید و بر اساس آن کار تمیز کردن خانه خود را انجام دهید. در ادامه برای آشنایی بیشتر شما یک لیست برایتان آماده کرده ایم که البته تنها یک پیشنهاد است و شما بر اساس میزان کثیفی و نامرتبی خانه خود می توانید لیست مخصوص خود را تهیه کنید.
بهتر است قبل از شروع کار، کارهایی را که به ذهنتان می رسد فهرست کنید و روی یخچالتان نصب کنید و بعد از تمام شدن هر مرحله کنارش یک تیک بزرگ بزنید. اما بدانید همه کارهای خانه به چیزهایی که نوشتید محدود نمی شود.
در زمان انجام کار جمله « بعدا این کار را انجام می دهم» و « الان موقع این کار نیست» را از ذهنتان کاملا بیرون کنید.
از کارهای سخت تر شلوغ کنید. چون پاکسازی قسمت های به هم ریخته تر به شما انرژی بسیار بالایی می دهد.
دستمال هایتان را بلافاصله بعد از کار بشویید و خشک کنید.
از قبل چند کیسه زباله بزرگ خریداری کنید و دور ریختنی هایتان را داخل آنها بریزید. یکی از لذت های خانه تکانی بردن این کیسه ها به بیرون از خانه است.
تا می توانید وسایل مختلف و همسو را تفکیک کنید. آنقدر که به این نتیجه برسید تفکیک بیشتر از این امکان پذیر نیست. وسیله های تفکیک کننده نیز مانند تخته های تفکیک کننده و یا قفسه ها می توانند به نظم خانه شما بیشتر کمک کنند.
حتما از یک ماه مانده به فروردین ماه، شروع به تمیز کاری کنید زیرا نگهداشتن انجام کارها برای روزهای آخر، فشار زیادی به سلامت بدن وارد می کند و احتمال آسیب دیدن را افزایش می دهد. هر روز مقداری از کارها را انجام دهید و به اندازه مناسب استراحت کنید تا با رسیدن به ایام عید، انرژی کافی داشته باشید.البته این خانه تکانی را نباید فقط به محل زندگی خود معطوف کنید. دیدن یک خانه تمیز توام با تغییرات، در روحیه شما تاثیر زیادی خواهد گذاشت.
قدم اول: رفتن سراغ بالش ها
بالش ها را اگر در زیر میکروسکوپ نگاه کنید بسیار متعجب خواهید شد. سلول های مرده ی پوست، مایعات بدن، کنه ها، کپک ها و باکتری ها و حشره های میکروسکوپی دیگر سلامتی رابه خطر انداخته و موجب به هم ریختن خواب می شوند ،تنها بخشی از آلودگی های رایجی هستند که در بالا یا درون بالش ها وجود دارند. متخصصان توصیه می کنند هر 18 ماه یکبار بالش ها را تعویض نمائید . استفاده از روکش ها و شستن هر 3 ماه یکبار بالش ها ، باعث افزایش عمر استفاده از بالش می شود.قدم دوم: سری به یخچال بزنید و غذاهای اضافی را دور بریزید
به طور معمول بیش از دو یا سه روز نمی توان غذا را درون یخچال نگهداری کرد زیرا امکان فاسد شدن و مسمومیت آن بسیار است. بنابراین غذاهایی که بیش از این زمان در یخچال مانده اند را دور بریزید.نگهداری غذاهای مانده در فریزر بهتر از یخچال است زیرا تا 4 ماه سالم باقی می ماند.قدم سوم: اطرافتان را از کاغذهای باطله خالی کنید
بدون شک در کتابخانه و یا کشوها، انبوهی از کاغذها وجود دارد که شاید مقدار اندکی از آنها مهم است و بقیه را به خاطر وسواس نگه داری می کنید. خانه تکانی فرصت مناسبی برای حذف این نوع کاغذها است. فقط اسنادی را نگهداری کنید که در آینده، قابل استفاده می باشند.قدم چهارم: برس های کثیف دسشویی را عوض کنید
یکی از وسایلی که برای تمیز کردن سرویس بهداشتی مورد نیاز است، برس های توالت می باشد، اما به دلیل آلودگی بسیار آن ، باید به طور مرتب و یا هر 6 ماه یکبار تعویض گردد. البته تعویض آن بستگی به میزان و نوع مصرف شما دارد. ضد عفونی کردن برس و دسته، بر عمراین وسیله می افزاید.قدم پنجم: داروها را فراموش نکنید
اغلب داروهایی که در طول سال تهیه می کنند در صورت عدم مصرف و اتمام تاریخ انقضاء ممکن است تبدیل به مواد سمی و خطرناک شوند. داروها را بررسی کنید و اگر تاریخ مصرف آنها تمام شده بود، جدا کرده و دور بریزید. البته روش صحیح دور ریختن داروهایی مانند قرص، شربت، پماد و کپسولها این است که آنها را به داروخانه تحویل بدهید تا به صورت درست و ایمن، دفع شوند.قدم ششم: وسایل اضافی را از اتاق ها و سالن پذیرایی جمع کنید
بعد از آنکه تمامی مواد و ابزارها برای خانه تکانی آماده شد و فرد چک لیست خود را بررسی کرد و تصمیم به شروع مراحل تمیزکاری کرد لازم است که تمامی وسایل اتاق خواب، پذیرایی، آشپزخانه جمع آوری شده و هر کدام از آنها در جای خود قرار داده شوند، لباس ها، مدارک، لوازم آرایشی و بهداشتی، لوازم برقی، لوازم شکستنی همگی باید جمع آوری شده و هر کدام در جای مناسب خود قرار داده شوند و لوازمی که نیاز به تمیزکاری و شستشو دارند کاملاً تمیز شوند.قدم هفتم: شستن فرش ها
خانه تکانی امری نسبی و سلیقه ای است اما از آنجا که معمولا افراد تمیز کردن خانه را با گردگیری سقف ها و دیوارها شروع می کنند بهتر است که قبل از آن فرش ها، موکت ها، مبلمان را جمع کرده و شستشو دهند تا گرد و غبار کمتری بر سطوح و داخل الیاف آنها نفوذ کند.قدم هفتم: تمیزکاری اتاق ها
پرده اتاق خواب را برای شستن قبل از شروع گرد گیری سقف و دیوارها جدا کنید. برای شستن پرده صابون رختشویی را رنده ای ریز کنید و داخل یک وان پر از آب ولرم حل کنید و پرده را در محلول بخیسانید و بعد از گذشت مدتی به راحتی آن را بشویید تا پرده شما تمیز شود. می توانید در صورتی که پرده تان قابل شستشو در لباسشویی باشد، آن را درون لباسشویی بشویید.کشوها و کمد های اتاق را باز کرده و لباس های تمیز را از کثیف جدا کنید و آنها را در سبد لباسشویی قرار دهید. اگر شک دارید که لباستان کثیف است یا نه طوری فرض کنید که انگار کثیف است چرا اگر یک لباس تمیز را دو بار بشویید بهتر است تا اینکه یک لباس کثیف را بپوشید. همچنین تا وقتی که پروسه تمیز کردن اتاق خواب به اتمام نرسیده لباسها را نشویید؛ چون ممکن است در حین نظافت، جوراب یا لباس های کثیف دیگری پیدا کنید که نیاز به شستشو داشته باشند.
برای گردگیری کردن بهتر است از سقف اتاق خواب شروع کنید برای این منظور ابتدا درب کمد ها را ببندید و سقف و دیوارها را با یک طی تمیز با سری نرم از گردوخاک تمیز کنید و بعد از اینکه گرد و خاک محیط فرونشست به سراغ تمیز کردن بخش های دیگر بروید.
حالا نوبت تمیز کردن کمد لباستان است، لباس هایی را که کهنه هستند را دور بیاندازید. بهتر است لباس هایی را که از مد روز فاصله گرفته اند و هنوز در حد نو هستند، را از کمدتان خارج کنید و به موسسه خیریه بدهید. از لباس های پنبه ای و نخی کهنه می توانید به عنوان دستمال برای پاک کردن شیشه ها استفاده کنید.
توجه داشته باشید که لباس های بافتنی و خیلی ضخیم احتمالا در فصل بهار دیگر کاربردی برایتان ندارند. آن ها را در یک کمد یا ساک جداگانه قرار دهید. می توانید برای روزهای سرد چند ژاکت در دسترس داشته باشید. سعی کنید لباس های خانگی را در کمد جداگانه ای از لباس های مهمانی قرار دهید تا راحت تر به آن ها دسترسی داشته باشید.
تختخواب به عنوان قلب اتاق خواب محسوب می شود و اگر مرتب و آراسته باشد به تنهایی تأثیر زیادی در زیبا کردن فضای اتاق خواب خواهد داشت؛ بنابراین بعد از تمیز کردن کمد لباس ها، در این مرحله از خانه تکانی سریع اتاق خواب به سراغ تخت خواب بروید. شاید جزو آن دسته از افرادی باشید که هر شب دوش می گیرید و یا مراقب تمیز بودن روبالشتی و روتختی تان هستید. اما از مهم ترین نکات و ترفندهای خانه تکانی اتاق خواب این است که ملحفه روتختی و روبالشتی باید به طور مرتب عوض شود. پس روکش بالشت ها و روتختی تان را از تخت جدا کنید و یک دست روبالشی و روتختی جدید روی تخت قرار دهید.
وقتی که روتختی را برای شست و شو از تشک تخت جدا کرده اید، می توانید تشک تخت را هم به خوبی لکه گیری کنید. این زمان فرصت خوبی برای پشت و رو کردن تشک تخت، جهت افزایش عمر آن نیز هست.
در این مرحله از خانه تکانی اتاق خواب برای گردگیری سطوح اتاق خواب به یک اسپری تمیز کننده و شیشه پاک کن احتیاج دارید. با کمک پارچه همه بخش های میز، بدنه و پایه تخت، آینه و هر آن چیزی که در اتاق دارد را تمیز کنید. تمیز کردن هر سطحی که لازم است از اسپری تمیز کننده مناسبی استفاده کنید.
آینه ها را حتما با یک پارچه میکروفایبر تمیز و یک شیشه پاک کن پاک کنید. تمیز کردن مجسمه، آباژور، قاب عکس و لوازم ریز را نیز فراموش نکنید. اگر به نردبان دسترسی دارید، بعد از قطع کردن برق لوستر اتاق خواب را نیز تمیز کنید. برای تمیز کردن لوستر برای اینکه خاک روی لوستر روی زمین نریزد، می توانید زیر آن یک پارچه پهن کنید و بعد لوستر را تمیز کنید.
دستگیره های درب و کلیدهای چراغ بیشتر از دیگر نقاط اتاق خواب استفاده می شوند و بدون شک باگذشت زمان میکروب ها و باکتری های زیادی روی آنها جمع می شود. روی تمامی این نقاط اسپری ضد عفونی کننده خانگی را اسپری کرده و سپس با استفاده از یک پارچه یا دستمال کاغذی آنها را پاک کنید. توصیه می کنیم که هفته ای یک بار برای ضد عفونی کردن سوئیچ ها و دستگیره های در اقدام کنید تا تمیز و تازه بمانند.
قدم هشتم: تمیز کاری سالن پذیرایی
لوستر و لامپ ها را تمیز کنید و به نور خانه جلا دهید. در هنگام تمیز کردن لوسترهای کریستالی هم باید خیلی دقت کرد که کریستال ها نشکند. اگر می خواهید قطعات را جدا کنید، حواستان باشد کدام قطعه جایش کجاست تا بعد از تمیز کردن قطعات را در جای خود قرار دهید. اگر می خواهید لوستر را بدون جدا کردن قطعات تمیز کنید، با دستمال نم دار و یا با فشار بخار دستگاه بخار شوی لوستر را برق بیاندازید.با قسمت گردگیر جارو برقی ذرات بین مبل ها یا درونشان و مابین کوسن های مبل را جارو بزنید. با تعویض سر جارو، از تمیز کننده بین مبل و نشیمن استفاده کرده و با نگه داشتن طولانی درون درزها و چاک ها، اجازه دهید گرد و غبار نیز از بین برود. کوسن ها و بالشت ها را در فضای باز بتکانید و رویه آن ها را با جارو نظافت و گردگیری کرده و در انتها پایه های مبل را جابجا کرده و زیر مبل ها و کف آن را جارو بزنید. اگر آلودگی جرم و خاک هایی به پارچه چسبیده باشند با برس دستی نسبتا نرمی روی کثیفی ها بکشید تا پاک شوند. با مواد مخصوص نظافت چوب ها در مبل های دسته چوبی و فلزها در قسمت هایی که فلز در نمای مبل به کار رفته است را نظافت کنید. می توانید با استفاده از بخار شوی و یا یک اسفنج و یک سطل محلول آب و شامپو فرش مبلمان را تمیز کنید. میز های وسط و عسلی ها را از قلم نیاندزید و برای شفافیت شیشه های روی آنها از شیشه شوی استفاده کنید.
به سراغ میز تلویزیون و لوازم برقی اتاق پذیرایی بروید و لوازم برقی را با استفاده از یک دستمال نم دار پنبه ای تمیز نمایید تا ایجاد خط و خش نکند. آینه ی دیواری، ساعت، تهویه ها، پنکه های سقفی، تابلوها خرده ریزها، کلید و پریزها، دکوری ها و آباژورهای پذیرایی و درب پذیرایی را فراموش نکنید.
همه تابلو ها و دیگر آویزه های هنری روی دیوار را گردگیری کنید. برای تمیز کردن قاب این وسایل احتیاط کرده و روی آن ها آب و مواد شوینده اسپری نکنید، زیرا ممکن است که این مواد به پشت شیشه قاب نشت کرده و منجر به خراب شدن عکس ها شود. با یک دستمال کمی نمدار قاب و شیشه را به آرامی تمیز کنید.
تهویه ها و پنکه های سقفی خود را گردگیری کنید.
همه خرده ریزها، دکوری ها و آباژورهای پذیرایی را گردگیری کنید. از یک دستمال و یا داستر برای گردگیری چراغ خواب ها، آباژورها و دیگر وسایل دکوری استفاده کنید و گرد و خاک آن ها را بگیرید.
بعد از تمیز کردن مبلمان و وسایل دیگر درون پذیرایی روی آنها را با ملافحه ای بپوشانید تا گردوخاک قسمت های دیگر روی آنها ننشیند.
پشت تمامی وسایل، ساعت، تابلو، میز تلویزیون را تمیز کنید زیرا گرد و خاک و وسایلی در آن بخش ها جا خشک کرده اند نیاز به تمیز شدن دارند.
اگر فرشتان را از قالیشویی تحویل گرفته اید، آن را پهن کنید و اگر فرشتان را جمع کرده اید، فرش را پهن کرده و جارو برقی بکشید و سپس با شامپو فرش تمیز کنید. پرده هایی را که شسته و خشک شده اند را نصب نمایید. این بخش از خانه تکانی هم تمام شد خوب استراحت کنید تا خانه تکانی بخش های دیگر خانه.
قدم نهم: تمیزکاری آشپزخانه
نظافت آشپزخانه از مهمترین مراحل خانه تکونی و نظافت منزل است چرا که این بخش در مقایسه با سایر قسمت های خانه پتانسیل بیشتری برای کثیف شدن و جذب آلودگی دارد. قبل از هر چیزی در آشپزخانه باید افراد تمامی وسایل را جمع کرده و بعد از گردگیری سقف و دستمال کشی و شستن دیوارهای آشپزخانه، آنها را در یک قسمت جمع کرده تا کابینت کاملا دستمال کشی و تمیز شوند. در نهایت هر کدام از وسایل باید دستمال کشی و شسته شده و بعد از خشک شدن به جای اصلی خود برگردانده شوند.تمیز کردن لوازمی مانند ماشین لباسشویی، ماشین ظرف شویی و سینک ظرف شویی باید با استفاده از مواد مخصوص انجام شود چرا که این لوازم معمولاً چربی و آلودگی های زیادی به خود جذب می کنند. بعد از آنکه تمامی وسایل آشپزخانه نظافت شد و لوازمی همچون کابینت ها، قفسه ها، کمد ها، لباسشویی و یخچال کاملا مرتب گشتند باید زباله ها و لوازم اضافی و غیرقابل استفاده جمع آوری شده و درنهایت کف آشپزخانه دستمال کشی یا شسته شود.
قدم دهم: تمیزکاری سرویس بهداشتی و حمام
از آنجا که حمام و سرویس بهداشتی روزانه و به دفعات مورد استفاده افراد خانه قرار می گیرد یکی از مهم ترین بخش های خانه است و بدون شک از آنجا که حمام و سرویس بهداشتی با مسائل بهداشتی افراد خانواده سروکار دارد یک حمام و سرویس بهداشتی کثیف و نامرتب تأثیر زیادی در ایجاد استرس روزانه و اضطراب خواهد داشت و برای بسیاری از افراد تمیز کردن حمام و سرویس بهداشتی کاری بسیار کسل کننده و سخت است و نمی دانند که از کجا، کار تمیز کردن را شروع کنند.اما با یک برنامه ریزی دقیق و مراعات آیتم های خاصی می توان این مشکل را تا حدودی حل کرد و از تمیز کاری این قسمت از خانه هم لذت برد.یکی از قسمت های مهمی است که حتما باید تمیز و براق باشد، شیرآلات موجود در حمام و دستشویی است. برای این کار هیچ وقت از مواد سفید کننده یا دیگر موادی که مخصوص این کار نیستند، استفاده نکنید چون لعاب روی شیرها از بین می رود و دیگر مانند گذشته براق نخواهد شد.
سطوحی مانند کف و دیوارها در سرویس بهداشتی عموما با استفاده از کاشی پوشیده است. برای نظافت کاشی ها می توان از تمیزکننده های مخصوص سطوح سرامیکی و پودرهای جرمگیر یا مواد طبیعی استفاده نمود.
یک اسپری ضدعفونی کننده یا چند دستمال مرطوب بردارید و از آنها در مناطق یا نقاطی که کثیف هستند، مانند دستگیره های کابینت و شیر آب، دستگیره های در و صندلی توالت استفاده کنید. همچنین ممکن است بخواهید از دستمال مرطوب ضد عفونی کننده برای ضدعفونی زمین یا دیوارهای نزدیک توالت استفاده کنید.
نکاتی جهت بهتر پیش رفتن خانه تکانی
قبل از شروع اتاق به اتاق، ابتدا مکث کنید و یک موسیقی عالی و پر جنب و جوش بگذارید. نخست بهتر است به هم ریختگی را از بین ببرید و هرچه احساس می کنید اضافه هست را بیرون بیاندازید. کتاب ها، مجله ها، روزنامه ها، اسباب بازی های بچه ها را بطور کامل مورد بررسی قرار دهید، رایانه های قدیمی کنار بگذارید، پوشاک بی استفاده را جمع کنید یا آن ها را به افراد نیازمند بدهید. سپس به فکر سازماندهی باشید، ببنید چطور می توانید انواع پوشاک و وسایل خود را دسته بندی کرده و در قسمت مربوطه قرار دهید.گرد و غبار را با پارچه های میکرو فایبر تمیز کنید. این باعث کاهش آلرژن ها و بهبود کیفیت هوا در خانه شما می شود. فراموش نکنید که به درب ها، وسایل روشنایی، قاب های عکس، و و وسایل تزئینی خانه سر بزنید. برای تمیز کردن عکس های قاب دار، صفحه تلویزیون و مانیتور رایانه، از شیشه پاک کن به همراه پارچه نخی یا میکروفیبر استفاده کنید تا از ایجاد لکه جلوگیری شود.
شیشه های پنجره را نخست با پارچه مرطوب و سپس با استفاده از اسپری شیشه پاک کن و روزانه اقدام به تمیز کردن آنها کنید. شیرآلات ساختمانی آشپزخانه، حمام و دستشویی را با سرکه و آب بَرق بیاندازید. با جاروبرقی تمام خانه را از خرده ریز و آشغال پاک کنید، به ویژه گوشه های فضاها، پشت درب ها و جاهایی که اغلب دیده نمی شود و ممکن هستند سرشار از کثیفی و آلودگی باشند را تمیز کنید.
منبع: گروه خانواده راسخون
