آیه 5 سوره قدر به خط رقاع - اثر ابوالفضل رنجبران

کتابت آیه 5 سوره قدر به خط رقاع در مجموعه آثار هنری و گرافیکی ابوالفضل رنجبران

موضوعات: کتابت آیه 5 سوره قدر به خط رقاع، به سبک مثنی نویسی.

صاحب اثر: ابوالفضل رنجبران

شاخه هنری: خوشنویسی و گرافیک به سبک مثنی نویسی.

زمان خلق اثر: 1403

نوع خط: خط رقاع

موضوعات: کتابت آیه 5 سوره قدر به خط رقاع، به سبک مثنی نویسی.

صاحب اثر: ابوالفضل رنجبران

شاخه هنری: خوشنویسی و گرافیک به سبک مثنی نویسی.

زمان خلق اثر: 1403

نوع خط: خط رقاع

خط مثنی و معما، خطوط تزیینی در خوشنویسی
مثنی: به معنی دو تایی و جفتی می باشد. این خط تزیینی به اشکال گوناگون خط ( کوفی، محقق، ثلث و… ) نوشته می شود. نوع دیگر مثنی «متعاکس» یا «برگردان» است و آن را در قالب اشکال هندسی و به صورت انسان، مرغ و برگ درختان و قندیل و ظرف … در آورده اند. این گونه خط در تزیینات بیان عربی قرن نهم هجری در بناها و مساجد دیده شده است.

معما: در لغت به معنای عبارتی است که معنای آن پوشیده باشد. در خط جمله یا عباراتی را طوری بنویسند که خواندنش محتاج دقت باشد. این شیوه نیز به اشکال گوناگون خط نوشته می شود.

مُثنّی یا آینه‌نویسی
مثنی به معنای دوتایی، جفت و کتابت به شکل توأمان است به گونه‌ای که حروف با یکدیگر قرینه‌اند. در مثنی، دقت ترسیم حروف و قرینگی بسیار حائز اهمیت است.

مثنی به معنی دوتائی و جفتی و توأمان است و کتاب متفنن آنگونه خط را به اقسام مختلف نوشته‌اند و این خط تزیینی را نیز در لباس خط‌های گوناگون از کوفی، محقق، ثلث و غیره می‌توان درآورد.
در الفهرست ضمن قلم‌هایی که با آن مصحف را می‌نوشته‌اند کلمه التئم دیده می‌شود آن به معنی توأمان(دوقلو) است یعنی بچه‌ای که در یک شکم بچه دیگر متولد شود لکن کیفیت آن که به چه شکل و صورتی می‌نوشته‌اند معلوم نیست.

صاحب نفیس الفنون(عهد سلطان محمد خدابنده اولجایتو) مثنی را نام برده و آن را در ردیف انواع خط به شمار آورده است ولی خصوصیات آن ذکر نشده و مکشوف نیست.
در مناقب هنروران آمده است که مُلّاجان کاشی از شاگردان جعفر تبریزی و از نویسندگان دربار بایسنغر میرزا گورکانی است.
مُلّاجان مخترع خط «شکسته بسته» است و آنچنان است که اجزای خط را بعضی در یک صفحه کاغذ بعضی در صفحه دیگر می‌نویسند و چون آن دو صفحه را روی هم می‌گذارند خط کامل نموده می‌شود تذکر این نوع ساده و آسانی از توأمان است و طریقه مجنونی تزیینی آن می‌باشد.

مجنون رفیقی هراتی معاصر میرعلی هروی در زمان سلطنت سلطان حسین بایقرا که اختراع خط توأمان را به خود نسبت داده و گفته است توامان مخترع مجنون است که قلم چهره گشایی‌ها کرد تا شدم مخترع و صورتکش خطکم صورتکی پیدا کرد.

و خود وی همچنان صاحب گلستان هنر تا اندازه‌ای خط توأمان را تفصیل داده و مشخص ساخته‌اند و آن بدین گونه است که دو صفحه مقابل هم را با حساب عبارات خط به صورت نقاشی و گل و بوته و مرغ و آدمی درآوردند و آنگاه این دو صفحه را روی هم گذارند این حال مشاهده می‌شود که جمله و عبارتی از آن تشکیل شده است و مثلاً خوانده می‌شود نصرمن الله و فتح قریب و غیره نوع دیگر مثنی متعاکس یا برگردان است و در اصطلاح خطاطان عثمانی « آینه لی » گفته شده است. و آن را در قالب اشکال هندسی و به صورت انسان و مرغ و برگ درختان و قندیل و ظروف و غیره درآورده‌اند.

و نمونه‌های بسیار از قبیل مثنی در لوحه‌های اولوجامع بورسه و موزه «تی ال ای» در استانبول و مواضع دیگر ترکیه دیده می‌شود و این‌گونه خط در تزیینات عربی قرن نهم هجری در بناها و مساجد دیده شده است(صفحه ۳۵۹ مصور الخط)

مثنی: به معنی دو تایی و جفتی می باشد. این خط تزیینی به اشکال گوناگون خط ( کوفی، محقق، ثلث و… ) نوشته می شود. نوع دیگر مثنی «متعاکس» یا «برگردان» است و آن را در قالب اشکال هندسی و به صورت انسان، مرغ و برگ درختان و قندیل و ظرف … در آورده اند. این گونه خط در تزیینات بیان عربی قرن نهم هجری در بناها و مساجد دیده شده است.

قلم رقاع
قلم رقاع قلمی است که در رقعه‌ها یعنی برگه‌های کوچک در مکاتبات لطیف و داستان‌ها و حکایات و غیرذلک به کار می‌رود صور و اشکال خط رقاع در حال افراد و ترکیب مانند ثلث و توقیع است به غیر اینکه با توقیع در این امور متفاوت می‌باشد:
۱. قلم رقاع در استداره و دور مایل‌تر و زبانه قلم در تراش کوتاه‌تر از توقیع است.

۲. حروف رقاع ریزتر و لطیف‌تر از حروف توقیع می‌باشد.

۳. برخلاف ثلث و توقیع که در آنها ترویس لازم بود در منتصبات رقاع مانند الف و کاف و لام ترویس لزوم ندارد.

۴. به غیر از ص ، ض ، ط ، ظ ، ع مفرد و اول در خط رقاع حلقه‌های دیگر چون فا ، قاف ، میم ، واو ،و حتی لام الف محققه بسته بودن جایز و روا است.

۵. حروفی خاص رقاع است که در ثلث و توقیع غیره یافت نمی‌شود مانند: الف مماله به طرف راست و غیره« ال ، العزیز ، _و ....» (صبح الاعشی جز ثالث ص۱۱۹).

کلمه «رِقاع» جمع رُقعَه است، به معنی پاره‌ها و نوشته‌های مختصر و نیز به معنی صفحه کوچک است. «خط رِقاع» از جمله خطوط ششگانه در خوشنویسی اسلامی است. این خط از خط ثلث مشتق شده است، که اغلب برای مکاتبات خصوصی بر روی کاغذهایی در ابعاد کوچک و یا نگارش کتاب‌ها و جزوه های عرفی و غیر مذهبی و داستان ها و حکایت ها رواج داشت است. خط رقاع بر اثر نیاز به تندنویسى و مختصر نوشتن، در نامه نگاری ها بکار مى‌رفته است. و از نظر تشابه و مقایسه با خط فارسی شبیه خط شکسته نستعلیق در مقابل خط نستعلیق است.

صورت و اشکال خط رقاع به صورت مفرد و در ترکیب مانند خط ثلث و خط توقیع است و شباهت بسیار زیادی به خط توقیع دارد. اختلافات رقاع با توقیع به شرح زیر است:
تفاوت خط توقیع با رقاع بیشتر در درشتی و ضخامت بیشتر حروف نسبت به رقاع است و قوس‌ها نیز کم انحناترند. در خط رقاع دور بیشتر از توقیع است. در خط رقاع زبانه ی قلم، در تراش کوتاه تر از توقیع است. حروف رقاع ریزتر و لطیف تر از حروف توقیع نوشته می شود. در منتصبات رقاع مانند الف و کاف و لام ترویس (سرک) لزومی ندارد.

پدیدآوردن و یا حداقل سامان ‌دادن و منزه‌کردن تمامی خطوط ششگانه را از ابتکارات ابن مقله (م، ۳۲۸ ق) می‌دانند؛ اما در کتاب «الفهرست» اثر ابن ندیم اختراع این خط به ذوالریاستین فضل بن سهل وزیر مأمون عباسی نسبت داده شده است. این خط از خطوط محبوب خوشنویسان عثمانی بود و اصلاحات لازم در آن توسط خوشنویس مشهور شیخ حمدالله الاماسی (م، ۹۲۶ ق) صورت گرفت. این خط به تدریج توسط دیگر خوشنویسان ساده‌تر شد و به صورت خط رقعه درآمد که امروزه از رایج‌ترین و متداول‌ترین خطوطی است که در سرتاسر دنیای عرب به‌کار می‌رود.

رقاع خطی است گرم و نرم که حرکت قلم در گردش آن آزادتر از ثلث و توقیع و تقریباً تمام آن دور است و کمتر از یک ششم سطح در آن دیده می شود. حرکت قلم در آن سریع و حروف پر و فربه و کوتاه نوشته می شود. و بدین جهت قلم آن مدوّر یعنی دو نیش آن مساوی تراشیده می شود. این خط بیشتر بدون تداخل و تو در تو شدن با فاصله منظم نوشته می شود (گاهی به ضرورت درهم نوشته می شود) و دارای ترکیبی یکنواخت و یکدست و خالص می باشد. این خط بیشتر بدون اعراب و حرکات و تزیینات، و گاهی با اندک تزیین و جزیی حرکات نوشته می شود. رقاع مانند خط اجازه در پایان قرآن و کتاب و تعیین تاریخ و نام امراء و بزرگان و نام نویسنده نیز بکار برده می شده است.

بعضی از خطاطان در اختصار و کوچک کردن کلمات رقاع افراط کرده اند تا جایی که چند حرف را از کلمه ای انداخته و آن را به صورت رمز و اشاره یا علامت در آورده اند، که این کار شایسته نیست و باید خوشنویس تا حد امکان اصول و قوانین خط را رعایت کرده و حذف و تصحیفی درآن روا ندارد.

به طوری که از مکتوبات به دست می آید، این خط در دوران های پییشین در تمام ممالک اسلامی رایج و متداول بوده و پس از رواج اجازه در ترکیه و ممالک عربی متروک شده است ولی در ایران تا کنون معمول و متداول است.

غُبار لغۀ به معنی گرد و هَبا نیز به همین معنی است. « بدان جهت غُبار گویند که چنان ریز و ضعیف نوشته می‌شود که چشم از دیدن آن در زحمت و ضعف است و همچنان که چیزی را هنگام برخاستن گرد و خاک به خوبی نمی‌بینند و گرد مانع تشخیص او می‌شود و آن قلمی است که در ورقی به قطع بسیار کوچک نوشته گردد و خط غبار را در نامه کبوتر(که در ورقه‌ای مانند بلیط‌های امروز) به‌کار برده و به بال کبوتران می‌بستند و بدین سبب آن را قلم‌الجَناح هم گفته‌اند و آن قلم ریزه‌ای است متولد از رقاع و(نسخ)(حلقه‌های آن باز و گشاده) و بدون ترویس(سرک) و باز و بسته در آن جایز دانسته‌ام و شایسته است که قط قلم آن مایل به تدویر باشد به علت تفریع آن از قلم رقاع و(نسخ) (صفحه ۱۳۲ جز سال صبح الاعشی آخرین قلم منقول از این کتاب).

قلم غُبار در زمان قلقشندی صاحب صبح الاعشی بدین طریق بوده که تعریف کرده و آن را متولد از رقاع و نسخ دانسته است اما بنا بر روایتی که خود صبح الاعشی بدین طریق بوده که تعریف کرده و آن را متولد از رقاع و نسخ دانسته است اما به روایتی که خود صبح العشی از ابن مقله نقل کرده قلم غبار خالص دور است و هیچ حرف و صورتی از آن مستقیم و مسطح نیست لذا قلم غبار با این نظر خالصاً زاییده از خط رقاع است و نسخ را در آن دخالتی نبوده است و قسمتی از آن روایت این است (و قلمُ غُبار الحِلبَه و هو قلم مستدیر کله لیس فیه شی مستقیم...)

دلیل دیگر که غبار الحلبه خالصاً متولد از رقاع است این است که نمونه خط رقاع در کتاب جامع محاسن شیوه رقاع خالص است و مخلوط نیست یعنی از حروف نسخ چیزی در آن دیده نمی‌شود. دلیل دیگر آن‌که خود وضع خطّ و مورد استعمال ایجاب می‌کرد که از نظر صرفه‌جویی وقت و کاغذ با خطی یک دست و ریز به سرعت نوشته شود و از روی سلسله مراتب توقیع خُردتر از ثلث و رقاع از توقیع و غُبار از رقاع به وجود آمده است و لذا حلقه‌ها و گره‌ها پر از حلقه‌های صضطظ ،ع ، حا ، ه تمامی در این خط بسته است و آنچنان که صبح الاعشی باز و بسته هر دو را روا داشته باز بودن این گونه حروف لایق و موافق این خطّ ریزه نیست.

بنابر این خط غُبار یا غُبارالحلبه نیز خلاصه و توصیف می‌شود: خطّی است یک دست خالص و یکنواخت ـ بسیار ریز و کوتاه که همه آن دور و خالی از سطح و بدون سَرَک فشرده و جمع و جور و منظم و واضح و عین وسط و آخر و حروف فاء، قاف، واو، میم، لام، الف گرفته و پُر و خالصاً از رقاع متفرع گشته است قلم در این خط به سرعتی بیشتر از رقاع در حدود رقعه گرم و نرم است و حرکت و قط آن تقریبا مستوی می‌باشد.

پوشیده نماند که بنابر عقیده بسیاری از محققان و کتاب متاخر، قلم‌غُبار خاص یک نوع خطّ نیست و همه خطوط را می‌توان با قلم‌غُبار نوشت به طور خالص، زیرا مخلوط آن پسندیده نیست مثلاً می‌توانیم از نستعلیق و شکسته و نسخ و ثلث و محقق و کوفی و دیوانی و رقعه هر یک را به خط غُبار بهتربگوییم به قلم‌غُبار بنویسیم و این مطلب در شمارش اقلام در کتاب محمود یارز اشاره شده و در لغت ترکی به اینجه تعبیر کرده است(اینجه ثلث ، اینجه نسخ و ...)

میرعلی هروی در مداد الخطوط گوید طومار و محقق و رقاع و ریحان نسخ است. که ثلث او به توقیع نوشت.

لیکن در اصل وضع شش است و از جهات سته گرفته‌اند... از بهر آن که هرگاه خطّی را از این خطوط به قلم باریک نوشتند غُبار می‌شود و به قلم جلی کتابت کردی طومار شد(در رساله‌ای خطّی که مؤلف را معلوم نکرده به خط نسخ عالی سیّدهاشم نامی نیز چنین است که در اصول خط تغییر نیست تفاوت در اندام قلم است قوی را طومار گویند باریک‌تر غُبار).
جز اینکه قلم‌غُبارالحلبه را غیر از قلم‌غُبار بشماریم و همچنان که در کتاب« تحفه اولی‌الباب فی صناعه الخط و الکتاب » تألیف عبدالرحمان بن الصایغ(متوفی ۸۴۵هجری) این نام را جداگانه دو قلم به حساب آورده است و ما در مقدمه به آن اشاره کرده‌ایم لذا می‌توان تفصیل کرد که قلم غُبارالحلبه همان قلم قدیمی است که واضع الاصل آن احول محرر و محذب و مهندس آن ابن‌مقله بوده او خالصاً از فروعات ثلث است و اما قلم غُبار(مطلق) آن است که باریک و دقیق هر قلم از اقلام بوده باشد.

در کتاب اصناف الکتاب از قول ابن مقله نیز نام دو قلم را جدا جدا قلم‌الحلبه و غُبارالحلبه ذکرکرده و مؤید این نظر خواهد بود.

خط غبار یا غبار الحلبه (غبار به معنای گرد خاک ناشی از سم اسبان) در ایران جهت سرعت در نوشتن و استفادهٔ کم‌تر در کاغذ، مورد استفاده قرار می‌گرفت که در قرن سوم هجری از خط ریاسی مشتق شده است.

این خط دارای حروف ریز و ساختاری مدور است. بعضی ویژگی‌های این خط وابسته به خط ثلث و خط نسخ است. این نوع خط در ابتدا برای فرستادن پیغام هائی استفاده می‌شد که کبوتران نامه بر حامل آن بودندو همچنین خط بال هم نامیده می‌شد. خط جامع و یکپارچه‌ای بوده و به طور برجسته‌ای مدور، بدون کشیده، خیلی فشرده و سریع می‌تواند نوشته شود.

کاربرد خط غبار بیشتر در نگارش پیام‌هایی بود که می‌بایست با کبوتر ارسال شوند. همچنین در نگارش نامه‌ها و مکاتبه روی ورقه‌های کوچک کاغذ و حتی کتابت قرآن‌های کوچک از این خط استفاده می‌شده است.

خوشنویسانی که بعدها وارد این جرگه شدند، منکر خط غبار به عنوان یک خط مجزا بودند. آنها می‌گفتند:هر خطی می‌تواند به طور یکسان و مساوی کوچک شود.

خلاصه سیر خط ثلث و رقاع
1)خطاطان، «خط ثلث» را مادر خطوط گفته‌اند. ثلث خطی است که از کوفی استخراج شده و ابداع آن را به ‌«ابوعلی بن مقله بیضاوی شیرازی» معروف به ابن مقله ‌که در قرن سوم هجری می‌‌زیسته است نسبت داده‌اند و بعد از آن «ابن بواب» انواع گوناگون ثلث تزیینی را ابداع کرد و اوست که زیبایی و ظرافت را به این خط اضافه کرده است.

2)یکی از دلایلی که برای گذاشتن نام ثلث بر این نوع خوشنویسی آورده شده است، داشتن ۱/۳ سطح (خطوط مستقیم) و ۲/۳ دور (خطوط انتهایی) در داخل کلمات آن می‌‌باشد.
از هنرمندان ثلث نویس معاصر می‌توان افراد زیر را نام برد: حامد آلامدی در ترکیه، هاشم محمد بغدای در عراق، احمد نجفی زنجانی و طاهر در ایران.

3‌)الفبای کشیده و بلند و دوایر نسبتاً کم عمق و تو در تو نوشته شدن، از خصوصیات این نوع خوشنویسی است. همین تو در تو نوشتن و سوار بر یکدیگر شدن کلمات باعث شده تا از درجه خوانایی آن کم ‌شود.

4) این خط از لحاظ ظاهری بی شباهت به خط محقق نیست، با این تفاوت که در این خط برخلاف محقق، دور حروف بیشتر و اندازه آنها کوچکتر است. ریتمی که در اثر تکرار ضربه‌های عمودی و بلند حروف در این خط ایجاد می‌شود القاء کننده قدرت عظمت و بزرگی است. مهمترین کاربرد خط ثلث در کتیبه نویسی است.

5) خط ثلث دارای بار مذهبی نیرومندی می‌‌باشد و به همین لحاظ در دوره پس از انقلاب در آثار گرافیکی برای نوشتن آیات قرآن و ادعیه بکار می‌رود. همچنین در عناوین برخی مجله‌ها پشت جلد کتاب و طرح تمبر و … نیز بکار برده می‌شود.

6) خط ثلث با ساختارى ایستا و موقر، بیشتر در تزئین کتاب‌ها و کتیبه‌ها به‌کار مى‌رفته است. انواع گوناگون ثلث تزئینى توسط ابن‌ مقله، ابن بواب و یاقوت ابداع شده که براى کتابت قرآن و دیگر کتب مذهبى بکار مى‌رفته است.

7) ابن‌بواب زیبایى و ظرافت را با خط ثلث همراه کرد. خط ثلث در ایران براى نوشتن عنوان سوره‌هاى قرآن کریم، پشت جلدنویسی، سرلوحه‌ها، و بخصوص در کتیبه‌ها و کاشى‌کارى‌ها بکار رفته‌است و هنوز نیز رایج است.

معرفی ابوالفضل رنجبران:
ابوالفضل رنجبران طراح گرافیک، محقق و پژوهشگر تاریخ هنرایران و جهان، مدیر هنری، تایپوگرافیست، از هنرمندان برجستهٔ معاصرایرانی در حوزهٔ هنرهای تجسمی است. او فارغ‌التحصیل رشته گرافیک می‌باشد. وی متولد 31 شهریور سال ۱۳۶۹ است.

رنجبران در کنار فعالیتهای مختلف گرافیکی، سال‌ها به‌صورت حرفه‌ای در زمینهٔ تحقیق و پژوهش هنر تمدن‌های مختلف، به‌ویژه تاریخ هنر ایران، خاورمیانه و جهان، فعالیت داشته است، رنجبران در کارنامه آثار خود تعداد بی شماری از طراحی جلد کتاب و نشریات، و طراحی هویت بصری، طراحی پوسترهای بین المللی، و مسابقات مختلف در داخل و خارج از کشور را ثبت کرده‌است. او همچنین در حوزهٔ ارتباط تصویری، به‌عنوان یکی از چهره‌های شناخته‌شده و تاثیرگذار معرفی می‌شود.

رنجبران از سال 1384 به‌صورت رسمی با هماهنگی اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و انجمن هنرهای تجسمی و موسسه توسعه هنری کشور در طراحی گرافیکی از جمله پوستر، نشان و لوگو، تبلیغاتِ محیطی، با تاکید به روش تایپوگرافی، حروف نگاری و استفاده از خطوط اسلامیِ فراموش شده و اقلام سته به ویژه خط کوفی آغاز به فعالیت کرد، آثار ایشان در نمایشگاه‌های مختلف و متعددی به نمایش درآمده و جوایز و تقدیرنامه‌هایی از سوی اساتید برجسته و مقامات کشوری را به همراه داشته‌ است.

رنجبران در نمایشگاه‌ها و فستیوال‌های داخلی و خارجی بسیاری شرکت کرده‌است. و توانسته است جوایز و مقامات و تقدیرات بسیاری را از آن خود کند. رنجبران در طول چندین سال فعالیت هنری و پژوهشی، با خلق آثار بدیع توانسته به شیوه‌ای گرافیکی با درون‌مایه‌های ایرانی و اسلامی دست یابد و آن را به دنیا و کشورهای همجوار ایران معرفی کند.

جوایز و افتخارات و شرکت در مسابقات ملی و بین‌المللی:
رنجبران دارای چندین جایزه ملی و بین المللی و کسب دیپلم افتخار در مسابقات مختلف می‌باشد. که در طول چندین سال فعالیت هنری و تحقیقی و پژوهشی، توانسته است در مسابقات مختلفی حضور و شرکت یابد که این امر موجب تقدیرات متعددی توسط اساتید شاخص و مطرح هنری، از ابوالفضل رنجبران گردد. ایشان طراح چندین پوستر بین المللی می‌باشند.

اساتید ابوالفضل رنجبران:
رنجبران از محضر اساتید مطرحی همچون: استاد مسعود نجابتی، استاد عبدالرسول یاقوتی، استاد صداقت جباری، استاد سید حسن موسی زاده، استاد ناصر طاووسی، استاد ابوالفضل خزاعی بهرمند شده است. که در بین آثار وی رد پای تاثیر این اساتید به وضوح دیده می‌شود.

تاثیر خانوادگی:
رنجبران در فضای هنری و ادبی توسط پدر و اقوام مادری خود که از خطاطان زبر دست بوده، پرورش یافته است که این تاثیر موجب پیشرفت چشم گیر ایشان شده است. وی در گفتگوی خود با رسانه های هنری، به این امر که دوران کودکی میتواند تاثیر بسزای در نقش آینده اشخاص ایفا کند، اشاره پر رنگی دارد.

رنجبران و جمهوری سِنگال:
رنجبران در نمایشگاه آثار قرآنی خود در جمهوری سِنگال، شهر داکار با حضور سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران، و نمایندگی جامعه المصطفی العالمیه در سنگال توانست، آثار زیبای حدیثی و قرآنی که با تاکید بر خطوط ششگانه یا اقلام سته و خطوط فراموش شده اسلامی که از آن‌ها به‌عنوان خطوط اصول هم نام برده می‌شود بهره ببرد، وی توانست این خطوط اصلی در خوشنویسی که در تمامی کشورهای اسلامی از جمله ایران، روزی رواج داشته‌اند اما این خطوط به باد فراموشی سپرده شده اند را دوباره زنده کند و مورد استقبال بی نظیر همگان در داخل و خارج از ایران قرار بگیرد. ابوالفضل رنجبران خوشنویس، طراح گرافیک و مدیر هنری معاصر است که آثار قرآنی و حدیثی متعددی خلق کرده است، از جمله تابلوهای قرآنی و حدیثی که در نمایشگاه‌های مختلف از جمله در سنگال به نمایش درآمدند. آثار او که به شیوه‌ای گرافیکی با درون‌مایه‌های ایرانی و اسلامی است و گلچینی از فعالیت‌های هنری و قرآنی‌اش را شامل می‌شود، به ویژه در ماه مبارک رمضان در کشورهای اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. رنجبران در طول چندین سال فعالیت هنری و پژوهشی، با خلق آثار بدیع توانسته به شیوه‌ای گرافیکی با درون‌مایه‌های ایرانی و اسلامی دست یابد و آن را به دنیا و کشورهای همسایه ایران معرفی کند.

بهرگیری از خطوط فراموش شده اسلامی:
نمایشگاه سنگال، در مراسمی با حضور، سفیر جمهوری اسلامی و نمایندگان فرهنگی ایران و دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه ویژه سنگال، مجموعه‌ای از آثار قرآنی و حدیثی ابوالفضل رنجبران در داکار، پایتخت سنگال به نمایش درآمد، که مورد استقبال علاقه‌مندان به قرآن کریم قرار گرفت. رنجبران آثار هنری قرآنی و حدیثی خلق کرده است که در قالب تابلوهای خوشنویسی از خطوط رایج در جهان اسلام، من جمله خط کوفی، خط محقق، ریحان، ثلث، رقاع، توقیع، نسخ، نستعلیق، شکسته نستعلیق ارائه شده‌اند. آثار قرآنی ایشان شامل مضامین و حکمت‌های قرآنی است که در قالب طراحی پوستر و تابلوهای هنری به نمایش درآمده‌اند. محتوای آثار او، به ویژه در ایام ماه مبارک رمضان، توجه ویژه‌ای به جنبه‌های قرآنی و معنوی در داخل و خارج از کشور را به همراه داشته است.

گستره فرهنگی:
نمایش آثار وی در خارج از ایران، مانند کشور سنگال، بخشی از فعالیت‌های فرهنگی هنری برای گسترش فرهنگ قرآنی در سطح بین‌المللی است. ابوالفضل رنجبران آثار قرآنی و حدیثی خود را در ماه مبارک رمضان در شهر داکار، پایتخت جمهوری سنگال به نمایش گذاشته است. این نمایشگاه با حضور سفیر جمهوری اسلامی ایران و نماینده جامعه‌المصطفی العالمیه در سنگال برگزار شده است. وی عضو انجمن هنرهای تجسمی کشور، عضو کانون هنرمندان ایرانی و عضو موسسه توسعه هنرهای تجسمی است.

نگاه هنری ابوالفضل رنجبران:
خوشنویسی اسلامی، به‌عنوان شریف‌ترین و قدسی‌ترین هنرِ جهان اسلام، بیش از هر هنر تجسمی دیگری با رویکردهای عرفانی و حِکمی همراه بوده و در غالب ویژگی‌های شکلی و محتوایی خود آینه‌دار نمادها و آموزه‌های عرفانی و نفوذ اجتماعی عرفا است؛ نگاه باطنی و قبول تقدّس و معنویت برای حروف و کلمات در این هنر قدسی که بیش از همه متأثر از رویکردهای عرفا به مسئله حروف است، بخش مهمّی از پیوند میان خوشنویسی و عرفان اسلامی را رقم زده است. خوشنویسی وخطاطی یکی از هنرهای اصیل کشور ایران و جهان اسلام است که از گذشته های دور تا به امروز طرفداران بسیار زیادی داشته است. با وجود آن که خوشنویسی تقریبا در تمامی فرهنگ‌ها به چشم می‌خورد و از آن استفاده می‌شود، ولی در مشرق زمین و به ویژه کشورهای اسلامی و ایران یکی از زیباترین هنرهای بصری محسوب می‌شود.

در پایان:
جا دارد که از دلسوزی، همراهی و توجه اساتید معظم، متعهد، متدین و مجاهدِ خود در کسوت شاگردی، از زحمات ارزشمند استاد مسعود نجابتی و عبدالرسول یاقوتی، سید حسن موسی زاده، ناصر طاووسی و ابوالفضل خزائی تقدیر و تشکر نمایم.

شاگرد شما، ابوالفضل رنجبران

© کلیه حقوق متعلق به صاحب اثر و پرتال فرهنگی راسخون است. استفاده از مطالب و آثار فقط با ذکر منبع بلامانع است.

مجموعه آثار هنری و گرافیکی ابوالفضل رنجبران

آیه 5 سوره قدر به خط رقاع - اثر ابوالفضل رنجبران

تازه های مقالات

بیشترین بازدید هفته