طرح مسأله و ضروت بحث
هیئتهای مذهبی در طول تاریخ شیعه، همواره نقش محوری در حفظ، ترویج و تعمیق باورهای دینی و همچنین در شکلگیری هویت جمعی شیعیان ایفا کردهاند. این نقش در دورانهای مختلف، با توجه به شرایط سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه، رنگ و بویی متفاوت به خود گرفته است.در ایران معاصر، هیئتها نه تنها به عنوان محلی برای عزاداری و یادبود فضایل و سیره ائمه اطهار (علیهم السلام) شناخته میشوند، بلکه به عنوان بستری برای آموزش دینی، بصیرتافزایی، تقویت ارزشهای انقلابی و مقابله با تهاجم فرهنگی دشمن نیز اهمیت فزایندهای یافتهاند.
در این میان، رهنمودهای رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله العالی)، نقشه راهی دقیق و راهگشا برای هیئتهای مذهبی در جهت تحقق این اهداف مهم و استراتژیک به شمار میرود.
این نوشتار، با هدف بررسی و تحلیل جامع و دقیق رهنمودهای مقام معظم رهبری به هیئتهای مذهبی، سعی دارد تا ضمن ترسیم تصویری روشن از جایگاه و نقش این نهادها در جامعه، راهکارهایی عملی برای ارتقای کیفیت فعالیتهای آنها ارائه دهد.
در این راستا، با بررسی و تحلیل شش دسته اصلی از رهنمودهای ایشان مشتمل بر: فضای هیئت، منبر، سکولار نبودن هیئت، مداحی، اشعار مداحی و سبک و آهنگ مداحی، به تبیین نقش و جایگاه هیئتهای مذهبی در جامعه و ارائه راهکارهایی برای ارتقای کیفیت فعالیتهای آنها میپردازیم.
این مقاله با تکیه بر آموزههای دینی، مبانی اندیشههای سیاسی و اجتماعی رهبر معظم انقلاب و همچنین با توجه به واقعیتهای موجود در جامعه، سعی دارد تا به سوالات کلیدی در خصوص نقش هیئتهای مذهبی در تحقق اهداف نظام اسلامی پاسخ دهد.
امید است تا این مطالب، برای فعالان هیئتهای مذهبی، طلاب، مداحان، وعاظ و پژوهشگران حوزه دین و همچنین عموم علاقهمندان به مسائل مذهبی و سیاسی مفید واقع شود.
۱. فضاسازی هیئت: امتزاج منطق و عاطفه، راز ماندگاری تشیع
رهبر معظم انقلاب اسلامی، در خصوص فضای جلسات هیئت، بر ضرورت ایجاد تعادل میان "منطق" و "عاطفه" تاکید فراوان دارند. ایشان با اشاره به تاریخ تشیع، معتقدند که اساس حرکت این مکتب، همواره بر پایه "منطق قوی" و "عواطف" استوار بوده است.به بیان ایشان، جلسهای که صرفا بر بحثهای استدلالی متمرکز باشد و از عاطفه و محبت خالی باشد، نمیتواند مخاطب را به خود جذب کند.
از سوی دیگر، جلسهای که صرفا بر محور عواطف و احساسات بچرخد و از استدلال و منطق تهی باشد، نیز نمیتواند تاثیرگذاری لازم را داشته باشد.
این امتزاج عاطفه و استدلال، همواره مورد تاکید رهبر انقلاب بوده است. ایشان در این زمینه میفرمایند:
«اولا اساس حرکت عمومی تشیع علاوه بر منطق قوی بر عواطف بود. از روز اول تا امروز در کنار عقل، عشق حضور جدی داشت؛ برای همین هم حرکت تشیع نابود نشد یعنی از بین نرفت و الا باید صد مرتبه در امواج متلاطم سیاستهای متعرض و عنان آلود نابود شده بود. منطق قوی است. یعنی صرف عواطف نیست، اما منطق تنها هم نیست. عواطف هم با آن درآمیخته است. این از آنجاهایی است که عقل و عشق با هم میسازد.» (۱۳۸۱/۷/۲۰)
تاکید مقام معظم رهبری (حفظه الله) بر امتزاج منطق و عاطفه در فضای هیئت، ریشه در درک عمیق ایشان از ماهیت انسان و نیازهای او دارد. انسانها موجوداتی هستند که هم عقل و هم احساس دارند. عقل، به آنها امکان میدهد تا مسائل را تحلیل کنند، استدلال کنند و به درستی قضاوت کنند. اما احساسات، به آنها انگیزه میدهند، آنها را به سوی اهدافشان سوق میدهند و زندگیشان را معنادار میکنند.
هیئتهای مذهبی، به عنوان بستری برای ارتباط انسان با خدا و ائمه اطهار (علیهم السلام)، باید بتوانند به هر دو نیاز عقل و احساس انسان پاسخ دهند.
• نقش منطق در هیئت: حضور منطق در هیئت، به معنای ارائه تفاسیر دقیق و مستند از آموزههای دینی، پاسخگویی به شبهات و ابهامات، و تبیین فلسفه عاشورا و اهداف قیام امام حسین (علیه السلام) است. منبرهای تخصصی، جلسات پرسش و پاسخ، و برگزاری کارگاههای آموزشی، میتواند به تقویت نقش منطق در هیئت کمک کند.
• نقش عاطفه در هیئت: حضور عاطفه در هیئت، به معنای ایجاد فضایی صمیمی، پر از محبت و همدلی، و برانگیختن احساسات پاک و معنوی در مخاطبان است. نوحهخوانی، سینهزنی، و روایتگری حماسی وقایع کربلا، میتواند به تقویت نقش عاطفه در هیئت کمک کند.
• تعادل میان منطق و عاطفه: مهمترین نکته، حفظ تعادل میان منطق و عاطفه است. هیئت نباید به محلی برای تخلیه صرف احساسات و گریه و زاری تبدیل شود، بلکه باید علاوه بر گریه بر مصائب اهل بیت (علیهم السلام)، محلی برای تفکر، تدبر، و خودسازی باشد.
از سوی دیگر، هیئت نباید به محلی برای بحثهای خشک و بیروح و صرفا استدلالی تبدیل شود، بلکه باید محلی برای زنده کردن یاد ائمه اطهار (علیهم السلام) و برانگیختن شور و اشتیاق در دلهای مومنان باشد.
۲. منبر: کلاس درس معرفت و بصیرت
رهبر معظم انقلاب، منبر را به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای هیئتهای مذهبی برای تحقق اهداف دینی و سیاسی خود معرفی میکنند. ایشان معتقدند که هیئتهای مذهبی باید به "کلاس درس" تبدیل شوند.به بیان معظم له، اگر فردی به مدت ۱۰ جلسه یا یک دهه پای منبری بنشیند، باید در پایان این دوره احساس کند که یک مطلب را فهمیده است. ایشان در مورد بحث منبر میفرمایند:
«عزاداری را واقعا به معنای حقیقی کلمه باید به صورت کلاس درس دربیاوریم. این حالت را ما الان کم میبینیم، بهخصوص در هیئتها کم مشاهده میشود. این جزو نقصهای کار کنونی کشور ما است. این همه مجالس عزا و این همه مناسبتهای مربوط به وفات و شهادت و موالید ائمه (علیهم السلام) که اجتماعات مردم را به صورت طبیعی به وجود میآورند یک فرصت بسیار بزرگی است و فرمودند از این فرصتها باید شما استفاده کنید.» (۱۳۸۶/۸/۲)
تاکید مقام معظم رهبری (مدظله العالی) بر کلاس درسی بودن منبر، نشاندهنده اهمیت آموزش دینی و معرفتافزایی در هیئتهای مذهبی است.
منبر نباید صرفا به عنوان محلی برای بیان مطالب کلیشهای و تکراری مورد استفاده قرار گیرد، بلکه باید به عنوان بستری برای تبیین آموزههای دینی، پاسخگویی به سوالات و شبهات، و تقویت باورهای دینی مخاطبان مورد استفاده قرار گیرد.
• محتوای منبر: محتوای منبر باید بر اساس نیازهای مخاطبان و شرایط زمان باشد. منبر باید به مسائل روز جامعه بپردازد، به سوالات و ابهامات مخاطبان پاسخ دهد، و آنها را با چالشهای پیش روی دین و انقلاب آشنا کند.
• روش ارائه: روش ارائه مطالب در منبر باید جذاب و گیرا باشد. منبر نباید خشک و بیروح باشد، بلکه باید با استفاده از داستانها، مثالها، و روایتها، مطالب را به گونهای بیان کند که مخاطبان را جذب کند و آنها را به تفکر و تدبر وادار کند.
• استفاده از ابزارهای آموزشی: منبر میتواند از ابزارهای آموزشی مختلف مانند اسلاید، فیلم، و نمودار برای ارائه مطالب استفاده کند. این ابزارها میتوانند به فهم بهتر مطالب و افزایش جذابیت منبر کمک کنند.
• تخصص و دانش منبری: سخنران منبری باید از دانش و تخصص کافی در زمینه مسائل دینی برخوردار باشد. او باید با قرآن، حدیث، و تاریخ اسلام آشنا باشد و بتواند به سوالات و ابهامات مخاطبان پاسخ دهد.
همچنین سخنران باید از مهارتهای ارتباطی و فن بیان خوبی برخوردار باشد تا بتواند مطالب را به گونهای بیان کند که مخاطبان را جذب کند.
۳. هیئت نباید سکولار باشد: همافزایی دین و سیاست
یکی از مهمترین تاکیدات رهبر معظم انقلاب به هیئتهای مذهبی، ضرورت عدم سکولار بودن آنهاست. ایشان با صراحت اعلام میکنند که "هیئت امام حسین سکولار نداریم!".به باور معظم له، هر کس علاقهمند به امام حسین (علیه السلام) باشد، علاقهمند به اسلام سیاسی، اسلام مجاهد، اسلام مقاتله، اسلام خون دادن، و اسلام جان دادن است. ایشان در این باره میفرمایند:
«هیئتها نمیتوانند سکولار باشند؛ هیئتِ امام حسینِ سکولار ما نداریم! هر کس علاقهمند به امام حسین است، یعنی علاقهمند به اسلام سیاسی است، اسلام مجاهد است، اسلام مقاتله است، اسلام خون دادن است، اسلام جان دادن است؛ معنای اعتقاد به امام حسین این است. اینکه آدم در یک مجلس روضه یا هیئت عزاداری مراقب باشد که نبادا وارد مباحث اسلام سیاسی بشود، این غلط است.»(۱۳9۲/۸/20)
یعنی هیئت این نیست که به سیاست کاری نداشته باشد؛ چون بعضی سخنرانها عادت کردند که میگویند ما سیاسی نیستیم. رهبر معظم انقلاب معتقدند این عبارت، عبارت صحیحی نیست. ایشان فرمودهاند:
«یکی از خصوصیات ائمه طاهرین این بوده که همه آنها مبارزین و مجاهیدن فیسبیل الله بودند. یکی از ائمه طاهرین را سراغ ندارید که اینها در موضع مجاهدت و مبارزه قرار نداشته باشد.» (۱۳۸۲/۸/۲)
تاکید مقام معظم رهبری (حفظه الله) بر عدم سکولار بودن هیئتها، ریشه در درک عمیق ایشان از ماهیت عاشورا و اهداف امام حسین (علیه السلام) دارد.
عاشورا صرفا یک واقعه تاریخی نیست، بلکه یک حماسه سیاسی و اجتماعی است که در آن، امام حسین (علیه السلام) با قیام خود علیه ظلم و فساد، تلاش کرد تا جامعه را به سوی عدالت و آزادی هدایت کند.
هیئتهای مذهبی، به عنوان محلی برای یادآوری عاشورا، باید این جنبه سیاسی و اجتماعی عاشورا را نیز تبیین کنند و مردم را به درک اهمیت نقش دین در سیاست و اجتماع دعوت کنند.
این آموزه و این خط همان عاملی است که موتور محرکه شیعه را به کار انداخته است و ما بعد از ۱4۰۰ سال از ظهور اسلام، شاهد هستیم پرچم شیعه در مناطقی از جهان اسلام بلند شده و این مسأله باعث عصبانیت سیاسیون، متعصبین و متحجرین منطقه و جهان شده است.
ما قبل از انقلاب با تمسک به همین آموزهها مبارزه میکردیم. شهادتطلبیها و مبارزه ما با طاغوت از همین منبرها شروع شد. یعنی اینکه حضرت امام خمینی (رحمه الله) عصر روز عاشورای سال ۴۲ تشریف میبرند به مدرسه فیضیه و آن منبر معروف خود را میروند و خطاب به شاه میگویند که: ای جناب شاه! من به تو نصیحت میکنم، دست از این اعمال و رویه بردار، من میل ندارم که اگر روزی اربابها بخواهند تو بروی، مردم شکرگزاری کنند؛ من نمیخواهم تو مثل پدرت بشی و شروع میکنند به شاه نصیحت کردن.
بنابراین حضرت امام خمینی (رحمه الله) در برهههای مختلف از عاشورا و تاسوعا و اربعین و محرم و صفر استفاده کردند برای پیروزی نهضت علیه رژیم. این یعنی هیئت سیاسی.
همچنین پس از پیروزی انقلاب هم ما از این ظرفیت استفاده کردیم. یعنی ما در دفاع مقدس با تمسک به مبارزه و شهادتطلبی ائمه (علیهم السلام) بود که رزمندگان خودمان را تشویق می کردیم؛ رزمندگان ما با سربندهای «یا فاطمة الزهرا» و «یا حسین» به جبههها رفتند و در آنجا هم میگفتند که ما میخواهیم همانطور که امام حسین (علیه السلام) شهید شد، ما هم شهید بشویم.
پس معرفتزایی و شناخت باید از مهمترین کارکردهای هیئت باشد. یکی از مهمترین کارها این است که به مردم بگوییم «هویت حسینی» و «هویت یزیدی» در دوران حاضر مربوط به چه کسانی است. چنانچه مقام معظم رهبری فرمودهاند:
«فهمیدن قضیه عاشورا فقط در تاریخ نیست، در هر زمانی باید دید عناصر تشکیلدهنده هویت یزیدی کجا پیدا میشود؟ آنگاه در مقابلش باید عناصر تشکیل دهنده هویت حسینی را به میدان آورد. منبر باید انسانساز باشد، اندیشهساز باشد. روضه و نوحه و سینهزنی باید فضا را از مسائل زنده حسینی، معرفت و آگاهی پر کند.» (۱۳۸۷/۱/۲۳)
• اسلام سیاسی: اسلام سیاسی به معنای آن است که دین باید در تمامی ابعاد زندگی انسان حضور داشته باشد و در سیاست، اقتصاد، فرهنگ، و اجتماع نقش تعیینکنندهای ایفا کند.
• بصیرتافزایی: هیئتها باید با تبیین مسائل روز جامعه و با استفاده از آموزههای دینی، به افزایش بصیرت مردم کمک کنند و آنها را در برابر ترفندهای دشمنان آگاه سازند.
• نقد سازنده: هیئتها میتوانند با نقد سازنده عملکرد مسئولین و با طرح مطالبات مردم، به بهبود وضعیت جامعه کمک کنند. البته این نقد باید سازنده باشد و با هدف اصلاح امور انجام شود، نه تخریب و تضعیف نظام.
۴. مداح هیئت: هنرمند معرفتافزا و جوشاننده چشمههای عواطف
رهبر معظم انقلاب، مداحی را به عنوان یکی از مهمترین عناصر هیئتهای مذهبی معرفی میکنند و معتقدند که مداح میتواند با هنر خود، معرفت و آگاهی را در دلهای مردم برانگیزد.ایشان مداحی را "جوشاندن چشمههای عواطف در دلها" میدانند و میفرمایند:
«مداحی، معرفتافزایی است. مداحی، پراکندن معرفت و حکمت و امید و عقیده راسخ است. مداحی، جوشاندن چشمههای عواطف در دلها است؛ با استفاده از هنر شعر، هنر آواز، هنر اجرا.» (۱۳۹۲/۲/۱۱)
تاکید مقام معظم رهبری (مدظله العالی) بر نقش مداح به عنوان "معرفتافزا" و "جوشنده چشمههای عواطف"، نشاندهنده اهمیت هنر و ادبیات در ترویج فرهنگ عاشورا و برانگیختن شور و اشتیاق در دلهای مومنان است.
مداح باید با استفاده از هنر خود، وقایع کربلا را به گونهای روایت کند که مخاطبان را به گریه و زاری وادار کند و در عین حال، آنها را با درسها و پیامهای عاشورا آشنا کند.
یک موقع یک فردی راجع به واقعه کربلا داستانی میگوید که داستانش، هم خیلی زیبا و هم خیلی حزن انگیز است؛ آن فردی هم که میشنود متأثر میشود؛ اما یک فرد دیگری میآید همین داستان زیبا را تبدیل به فیلم یا تئاتر یا یک اثر هنری میکند و آن وقت خیلی اثر میگذارد بر قلوب انسانها؛ اثری که درازمدت است.
کار مداح هم مانند کار یک هنرمند است که یک موضوع را با استفاده از نوا و صدای خوش و هنرمندانه به مخاطب عرضه میکند که موجب اثرگذاری بیشتر آن میشود. رهبر معظم انقلاب در یک جایی فرمودهاند:
«در کار مداحىِ شما چند چشمه هنری وجود دارد: شعرتان هنر است؛ صدایتان هنر است؛ آهنگی که انتخاب میکنید، هنر است؛ اشارات و کارهایی که انجام میدهید، هنر است.» (۱۳۷۷/۷/۱۹) لذا میگویند در مداحی، شعر خوب و هنرمندانه خواندن بسیار مهم است.
• انتخاب شعر: مداح باید شعر مناسب و با محتوای ارزشمند را انتخاب کند. شعر باید دارای پیامهای دینی و اخلاقی باشد و به مخاطبان کمک کند تا با ارزشهای اسلامی آشنا شوند.
• لحن و آهنگ: لحن و آهنگ مداحی باید با محتوای شعر هماهنگ باشد. مداح باید با استفاده از لحن و آهنگ مناسب، بتواند احساسات خود را به مخاطبان منتقل کند.
• استفاده از هنر اجرا: مداح باید از هنر اجرا برای جذب مخاطبان و افزایش تاثیرگذاری مداحی خود استفاده کند. او باید با حرکات و اشارات مناسب، بتواند پیام خود را به مخاطبان منتقل کند.
۵. اشعار مداحی: محکم، قوی، خوشمضمون و قانعکننده
رهبر معظم انقلاب در مورد اشعار مداحی، بر چهار ویژگی اساسی تاکید میکنند:"محکم"، "قوی"، "خوشمضمون" و "قانعکننده".
معظم له معتقدند که شعری را میتوان قبول کرد که این چهار ویژگی را داشته باشد. ایشان میفرمایند:
«شعر شما باید خوب، محکم، قوی، خوش مضمون و قانعکننده باشد. گاهى قصیدهاى که شما مىخوانید، به اندازه چند منبرِ یک منبرىِ خوش بیان تأثیر مىگذارد. گاهى یک بیت شعرِ بجا به قدر یک کتاب قیمت دارد. اینها آسان و مجانى بهدست نمىآید. انسان باید زحمت بکشد، کار و تلاش کند، شعر خوب را بیابد، آن را حفظ کند و بخواند.» (۱۳۷۷/۷/۱۹)
تاکید مقام معظم رهبری (حفظه الله) بر ویژگیهای اشعار مداحی، نشاندهنده اهمیت شعر در ترویج فرهنگ عاشورا و برانگیختن شور و اشتیاق در دلهای مومنان است. شعر خوب میتواند تاثیر بسیار زیادی بر مخاطبان داشته باشد و آنها را به تفکر و تدبر وادار کند.
مقام معظم رهبری درباره خصوصیت دیگر شعر فرمودهاند که باید دارای مفاهیم اسلامی باشد و صرف قشنگ و جذاب بودن کفایت نمیکند. مثلا بعضی از اشعاری را که مداحان میخوانند قشنگ است و آدم خوشش میآید، اما هیچ مفهوم اسلامی همراهش نیست. افراد هم میآیند و همراهش گریه میکنند اما معرفتی در آن نهفته نیست. به همین دلیل ایشان میفرمایند:
«یکی از چیزهایی که باید در این اشعار باشد، عبارت از مفاهیم بلند اسلامی - مثلا در باب توحید یا نبوت - است. بهترین اشعار قدما در باب توحید و نبوت، همین مدایحی است که شعرای بزرگ ما در مقدمه دیوانها و مثنویهایشان ذکر کردهاند و گفتهاند.» (۱۳۶۸/۱۰/۲۸)
• مضمون شعر: مضمون شعر باید مرتبط با وقایع کربلا و اهداف امام حسین (علیه السلام) باشد. شعر باید بتواند پیام عاشورا را به مخاطبان منتقل کند.
• زبان شعر: زبان شعر باید ساده و روان باشد و برای همه مخاطبان قابل فهم باشد. شعر نباید از اصطلاحات پیچیده و دشوار استفاده کند.
• وزن و قافیه: وزن و قافیه شعر باید مناسب باشد و به گوش خوشایند باشد. شعر نباید دارای وزن و قافیه نامناسب باشد.
• تأثیرگذاری: شعر باید تاثیرگذار باشد و بتواند احساسات و عواطف مخاطبان را برانگیزد. شعر نباید بیروح و بیاحساس باشد.
۶. سبک و آهنگ مداحی: اصالت ایرانی و پرهیز از تقلید غربی
رهبر معظم انقلاب در مورد سبک و آهنگ مداحی، بر دو نکته اساسی تاکید میکنند:"توجه به موسیقی اصیل ایرانی" و "پرهیز از تقلید غلط از سبکهای غربی".
معظم له معتقدند که بسیاری از گوشههای موسیقی ایرانی برگرفته از مرثیهها و مداحیها است. ایشان در این باره میفرمایند:
«ما در قدیم از زبان موسیقیدانهای معروف شنیده بودیم که میگفتند موسیقی اصیل ایرانی را نوحهخوان و شبیهخوانها حفظ کردهاند؛ موافقخوان، مخالفخوان، علیاکبرخوان، قاسمخوان. هر کدام یک دستگاهی را به اینها میدادند که باید در آن دستگاه بخوانند. این موجب شد که موسیقی نانوشته ایرانی - که نه نُت داشت، نه نوشته داشت و نه چیز دیگری داشت - بتواند برسد به دست کسانی که اینها را با نُت و شیوههای جدید بتوانند ثبت و ضبط کنند.» (۱۳۸۶/۴/۱۴)
نکته بعدی «پرهیز از تقلید غلط از سبکهای غربی» است. رهبر معظم انقلاب (دام ظله) معتقدند از سبکهای غربی باید پرهیز شود و در جاهای مختلفی بر این موضوع تأکید کردهاند:
«خواننده جلسه مداحی، ناگهان بیاید آهنگهای اروپایی را - آن هم به شکل غلط و نابلد بنا کند خواندن؛ سبکهایی که فرض کنید حالا فلان خواننده غربی یا مقلد عربِ آن غربی یک وقتی خوانده، ما این را از او یاد بگیریم و بنا کنیم خواندن! که قبل از انقلاب هم متأسفانه همین کارها را کردند.
موسیقی اصیل ایرانی را که میتوانست نوع حلال هم داشته باشد - البته همان موسیقی اصیل، یک نوعش هم حرام است؛ فرقی بین ایرانی و غیرایرانی نیست - همان را هم ضایع کردند. البته بعد از انقلاب بهتر شد؛ اما حالا مثلا مداح یا خواننده ما بیاید در رادیو و تلویزیون به تقلید - آن هم غلط - آهنگ غربی یا آهنگ مجالس لهو را در مجلس ایمان و در مجلس معنویت تکرار کند، این درست نیست؛ این غلط است.» (۱۳۸۶/۴/۱۴)
تاکید مقام معظم رهبری (مدظله العالی) بر موسیقی اصیل ایرانی و پرهیز از تقلید غربی، نشاندهنده اهمیت حفظ هویت فرهنگی و ملی در هیئتهای مذهبی است.
موسیقی اصیل ایرانی، دارای تنوع زیادی است و میتواند برای بیان احساسات و عواطف مختلف مورد استفاده قرار گیرد. تقلید از سبکهای غربی، نه تنها به حفظ هویت فرهنگی کمک نمیکند، بلکه ممکن است باعث انحراف هیئتها از مسیر اصلی خود شود.
• اصالت: سبک و آهنگ مداحی باید اصیل باشد و ریشه در فرهنگ و موسیقی ایرانی داشته باشد.
• خلاقیت: مداحان میتوانند با استفاده از خلاقیت خود، سبکهای جدیدی از مداحی را ایجاد کنند، اما باید مراقب باشند که این سبکها با اصالت موسیقی ایرانی هماهنگ باشند.
• محتوا: سبک و آهنگ مداحی باید با محتوای شعر هماهنگ باشد. اگر شعر دارای مضامین حماسی است، سبک و آهنگ نیز باید حماسی باشد. اگر شعر دارای مضامین غمانگیز است، سبک و آهنگ نیز باید غمانگیز باشد.
• پرهیز از ابتذال: مداحان باید از استفاده از سبکهای مبتذل و نامناسب خودداری کنند. سبک و آهنگ مداحی باید با شأن و جایگاه هیئتهای مذهبی هماهنگ باشد.
جمعبندی و نتیجهگیری: هیئتهای مذهبی، بستری برای تحقق تمدن نوین اسلامی
توصیههای رهبر معظم انقلاب اسلامی به هیئتهای مذهبی، مجموعهای یکپارچه و مرتبط با یکدیگر هستند که در نهایت به هدف ارتقای نقش و جایگاه این نهادها در تحقق اهداف نظام اسلامی و تمدن نوین اسلامی منجر میشوند.این رهنمودهای حکیمانه، نه تنها به مسائل محتوایی و شکلی هیئتها میپردازند، بلکه به مسائل اساسیتر مانند هویتسازی، بصیرتافزایی، و تقویت ارزشهای انقلابی نیز توجه دارند.
در این مقاله، تلاش شد تا با بررسی و تحلیل جامع و دقیق این رهنمودها، تصویری روشن از جایگاه و نقش هیئتهای مذهبی در جامعه ارائه شود. بر اساس تحلیل انجام شده، میتوان نتیجه گرفت که هیئتهای مذهبی میتوانند به عنوان بستری برای موارد ذیل باشند:
• آموزش و ترویج آموزههای دینی: هیئتها میتوانند با برگزاری جلسات آموزشی، منبرهای تخصصی، و کارگاههای آموزشی، به افزایش سطح آگاهی دینی و معرفتافزایی مردم کمک کنند.
• تقویت هویت فرهنگی و ملی: هیئتها میتوانند با استفاده از هنر و ادبیات اصیل ایرانی، به حفظ و ترویج فرهنگ و هویت ملی کمک کنند.
• بصیرتافزایی و مقابله با تهاجم فرهنگی: هیئتها میتوانند با تبیین مسائل روز جامعه و با استفاده از آموزههای دینی، به افزایش بصیرت مردم کمک کنند و آنها را در برابر ترفندهای دشمنان آگاه سازند.
• تلاش و کوشش برای تحقق عدالت اجتماعی: هیئتها میتوانند با نقد سازنده عملکرد مسئولین و با طرح مطالبات مردم، به بهبود وضعیت جامعه و تحقق عدالت اجتماعی کمک کنند.
• تقویت روحیه مقاومت و پایداری: هیئتها میتوانند با یادآوری حماسه عاشورا و با تبیین ارزشهای ایثارگری و شهادتطلبی، به تقویت روحیه مقاومت و پایداری در مردم کمک کنند.
در شرایط کنونی، که دشمنان با استفاده از ابزارهای مختلف، تلاش میکنند تا ارزشهای دینی و انقلابی را تضعیف کنند و فرهنگ منحرف غربی را در جامعه ترویج دهند، نقش هیئتهای مذهبی بیش از پیش اهمیت دارد.
هیئتها باید با توجه به رهنمودهای مقام معظم رهبری، به عنوان سنگر دفاع از ارزشهای دینی و انقلابی عمل کنند و با ترویج فرهنگ عاشورا و با تقویت روحیه مقاومت و پایداری، به تحقق اهداف نظام اسلامی و تمدن نوین اسلامی کمک کنند.
به عنوان نکته پایانی، باید تاکید کرد که تحقق این اهداف مستلزم همکاری و همافزایی تمامی فعالان هیئتهای مذهبی، مسئولین و نهادهای مربوطه است.
با تلاش و کوشش جمعی، میتوان هیئتهای مذهبی را به بستری برای رشد و شکوفایی جامعه تبدیل کرد و آیندهای روشن برای ایران اسلامی رقم زد. امید است با عنایت خداوند متعال و رهبریهای داهیانه امام خامنهای (مدظله العالی)، این مهم محقق گردد.
نویسنده: سیدامیرحسین موسوی تبار
منبع: تحریریه راسخون
© استفاده از این مطلب، فقط با ذکر منبع بلامانع است.
.jpg "چگونه رسوب آب را از بین ببریم؟")
