چرا سرانه مطالعه در کودکان کاهش یافته؟ بررسی دلایل و راهکارها

در عصر دیجیتال، کودکان و نوجوانان به اطلاعات و ارتباطات اجتماعی سریع و آسان دسترسی دارند، اما این موضوع باعث افزایش زمان استفاده از ابزارهای دیجیتال و کاهش عادت مطالعه در میان نسل جوان شده است. پژوهش‌ها...
يکشنبه، 13 مهر 1404
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
چرا سرانه مطالعه در کودکان کاهش یافته؟ بررسی دلایل و راهکارها
در عصر دیجیتال، کودکان و نوجوانان به اطلاعات و ارتباطات اجتماعی سریع و آسان دسترسی دارند، اما این موضوع باعث افزایش زمان استفاده از ابزارهای دیجیتال و کاهش عادت مطالعه در میان نسل جوان شده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند این تغییرات می‌تواند بر رشد شناختی، اجتماعی و سلامت جسمی کودکان تأثیر منفی بگذارد.

اهمیت مطالعه در رشد فکری و شخصیتی کودکان

داده‌های یک پژوهش نشان داده است که تقریباً نیمی‌از نوجوانان از اوایل کودکی شروع به خواندن کرده بودند، در حالی‌که بقیه هرگز در کودکی کتاب نخوانده بودند یا دیرتر شروع کرده بودند.
نتایج نشان داد کودکانی که در دوران کودکی برای لذت کتاب می‌خواندند، در آزمون‌های جامع شناختی و موفقیت‌های تحصیلی در نوجوانی عملکرد بهتری داشتند. همچنین مشکلات روانی کمتری داشتند و زمان کمتری را صرف استفاده از دستگاه‌های الکترونیک می‌کردند.
این نتایج نشان داد که خواندن برای لذت می‌تواند فارغ از وضعیت اقتصادی–اجتماعی کودک مفید باشد. حتی به نظر می‌رسد که این اثر مستقل از سطح اولیه هوش کودکان است، زیرا میزان تحصیلات والدین (که شاخصی برای سطح هوش کودکان در سنین پایین محسوب می‌شود) تفاوتی در نتیجه ایجاد نمی‌کرد.
علاوه بر این، کودکان کتاب‌خوان سطح قشر مغز بزرگ‌تری در چندین ناحیه مرتبط با شناخت و سلامت روان (از جمله نواحی پیشانی) داشتند. مهم‌تر این‌که این یافته‌ها در تمام سطوح اقتصادی–اجتماعی مشاهده شد. این نتایج نشان می‌دهد که خواندن برای لذت در دوران کودکی می‌تواند مداخله‌ای مؤثر برای جبران اثرات منفی فقر بر مغز باشد.

آمار رسمی‌درباره کاهش مطالعه در کودکان

آکادمی‌روان‌پزشکی کودک و نوجوان آمریکا (AACAP) گزارش می‌دهد که کودکان ۸ تا ۱۲ ساله در ایالات متحده روزانه حدود ۴ تا ۶ ساعت از صفحه‌نمایش‌ها استفاده می‌کنند، در حالی که این عدد برای نوجوانان تا ۹ ساعت در روز می‌رسد. چنین میزان بالای مصرف رسانه‌ای این پرسش را مطرح می‌کند که چه زمانی برای مطالعه باقی می‌ماند؟ ساعاتی که پیش‌تر به مطالعه‌ی آزاد اختصاص داشت، اکنون صرف فعالیت‌های دیجیتال می‌شود و این امر به کاهش بیشتر مهارت‌های سوادخوانی دامن می‌زند.

دلایل کاهش سرانه مطالعه

عوامل متعددی در بحران کنونی نقش دارند:

جذابیت دنیای دیجیتال، موبایل، تبلت و شبکه‌های اجتماعی برای کودکان

کودکان امروز با گزینه‌های متعددی به‌جای کتاب مواجه‌اند. مطالعه که زمانی فعالیت پیش‌فرض برای پر کردن اوقات فراغت بود، اکنون باید با پلتفرم‌های دیجیتال جذاب رقابت کند. برخی کودکان محیط خانه را بسیار پرهیاهو و حواس‌پرت‌کننده می‌دانند و قادر به مطالعه‌ی مداوم نیستند. با این حال، برخی رسانه‌های دیجیتال مانند بازی‌های ویدئویی می‌توانند مهارت‌های شناختی خاصی را تقویت کنند.

محدودیت دسترسی به کتاب مناسب کودک و نوجوان در برخی مناطق

اگرچه هم اکنون در شهرهای دور و نزدیک کشور دسترسی افراد به برخی امکانات راحت است اما همچنان بسیاری از این مناطق از نبود کتابفروشی یا کتابخانه مناسب رنج می‌برند. در این شرایط که مواجهه با کتاب برای افراد رخ نمی‌دهد نمی‌توان انتظار داشت که کودکان به مطالعه علاقه مند شوند.

بالا بودن قیمت کتاب و مشکلات اقتصادی خانواده‌ها

طی چندسال گذشته در ایران قیمت کتاب افزایش یافته است. بحران اقتصادی و تحریم‌ها قیمت کاغذ را افزایش داده‌اند و ناشران مجبور به تغییر محسوسی در قیمت کتاب‌ها شده‌اند. این تصمیم بر خرید کتاب تاثیر داشته و تعداد کتاب‌های سبد خانواده‌ها کاهش پیدا کرده است.

فاصله گرفتن برخی والدین از فرهنگ مطالعه و نداشتن الگوی مناسب

حجم کاری این سال‌ها، زندگی در شهرهای بزرگ و ده‌ها عامل دیگر سبب می‌شود تا والد نتواند بخشی از روز را در کنار فرزندش به مطالعه بگذراند. تا مادامی‌که کودک والد خود را در حال مطالعه نبیند به کتاب خواندن علاقمند نخواهد شد.

راهکارهای افزایش سرانه مطالعه

تشویق والدین و معلمان به مطالعه جمعی با کودک

آنچه مسلم است در بسیاری از موقعیت‌ها آن افرادی که باید آموزش ببینند والدین هستند و نه کودکان، به همین دلیل نقش انجمن‌ها و فعالان فرهنگی برای طرح و برنامه ریزی این آموزش‌ها و ترویج کتابخوانی بسیار مهم است تا والدین و معلمان بیاموزند که در هر سنی چطور می‌توان کودک را به خواندن ترغیب کرد.

خرید کتاب‌های کودک و نوجوان متنوع و با کیفیت از نشرهای معتبر کودک و نوجوان

تا مادامی‌که کتاب‌های با کیفیت و جذاب در دسترس کودکان قرار نگیرد آنها گوشی همراه و تلویزیون را جذاب‌تر خواهند دانست. به همین دلیل انتخاب کتاب درست، با تصاویر و متن جذاب که بتواند اوقات فراغتی مفرح را برای خواننده کم سن و سال رقم بزند یک ضرورت است.

انتخاب کتاب‌هایی با تصویرگری و محتوای جذاب متناسب با سن کودک

گفته شدکه تصاویر مهم‌اند. در همان خردسالی افراد به واسطه طرح جلد و تصاویر یک کتاب آن را انتخاب می‌کنند و ورق می‌زنند. در کودکی نیز چنین است. از آنجا که یک فرد هنوز تسلط کافی بر خواندن را ندارد با تصاویر ارتباط می‌گیرد، تخیل می‌کند و داستان سرایی در او آغاز می‌شود. به همین دلیل انتخاب تصاویر در این مرحله مهم است.

نقش رسانه‌ها و نهادهای فرهنگی در ترویج کتاب‌خوانی

رسانه‌ها می‌توانند کتاب را به خانه‌ها ببرند و مخاطبان جدیدی برای کتاب‌خوانی ایجاد کنند، حتی اگر افراد در زندگی روزمره کمتر با کتاب مواجه شوند. معرفی کتاب در برنامه‌های تلویزیونی و مطبوعات، گفت‌وگو با نویسندگان، و تولید محتوا درباره اهمیت مطالعه، به ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی کمک می‌کند.

معرفی کمپین‌ها یا جشنواره‌های کتاب کودک و نوجوان

برخی افراد در انتخاب کتاب مناسب برای کودکان با چالش مواجه‌اند یا تجربه‌های خوبی از خرید قبلی ندارند. شرکت در جشنواره‌ها، برنامه‌های فرهنگی و نشست‌های تخصصی مرتبط با کتاب کودک، می‌تواند در انتخاب بهتر و آشنایی با کتاب‌های باکیفیت به آن‌ها کمک کند.

معرفی منابع خرید و دسترسی

واقعیت این است که امروزه دسترسی به کتاب‌ها از طریق وبسایت‌های فروش کتاب بسیار آسان است. اگرچه درگاه‌های مختلفی برای خرید وجود دارد اما توصیه می‌شود برای کسب اطلاعات بیشتر افراد به وبسایت ناشر مراجعه کنند تا اطلاعات جامع‌تری درباره هر کتاب کسب کرده و بعد اقدام به خرید را آغاز کنند.
به طور مثال انتشارات نردبان از جمله ناشرانی است که کتاب‌های متعددی در حوزه مهارت‌های زندگی، شاخت احساسات، تربیت جنسی، دوستی با محیط زیست و .... منتشر می‌کند و وبسایت آن این فرصت را می‌دهد که شما با شنیدن قصه‌های صوتی یا آشنایی با دست بندی‌های مختلف موضوعی و رده بندی درست سنی خرید آسان‌تری داشته باشید. خرید کتاب های کودک و نوجوان از وب سایت کتاب های نردبان
نشر افق دیگر ناشر شناخته شده ایران است که اغلب نوجوانان رمان‌های آن را دنبال می‌کنند. این وبسایت نیز به دلیل دسته بندی‌های مختلف و معرفی‌های جامع کتاب‌ها سایتی قابل دسترس و کاربردی برای مخاطبان است. (https://ofoqbooks.com/)
کتاب‌های طوطی که بخش کودک و نوجوان نشر فاطمی ‌است، اغلب به خاطر کتاب‌های تصویری خود شناخته می‌شود و در رده بندی‌های سنی مختلف کتاب‌های داستانی و آموزشی را منتشر می‌کند. (https://fatemi.ir/)
انتشارات پرتقال رده بندی‌های سنی متعددتری دارد. این انتشارات اغلب به واسطه کتاب‌های فانتزی خود در حوزه کودک و نوجوان شناخته می‌شود. و البته در حوزه خردسال کتاب‌هایی با موضوعات گوناگون برای مخاطبان خود ترجمه و تالیف کرده است. (https://porteghaal.com/)
ناشر دیگری که می‌توانید با مراجعه به وبسایت آن (https://www.hoopabooks.ir/) جزییات کتاب‌ها را مطالعه و آنها را خریداری کنید نشر هوپا است. ناشری که طی این سال‌ها کودکان و نوجوانان کتاب‌های طنز و دنباله‌دار آن را دوست داشته‌اند.


ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
مقالات مرتبط