بسیج؛ هویت و موجودیتی فراتر از زمان و مکان
در عمیقترین لایه از تعریف بسیج، رهبر انقلاب آن را محدود به یک برهه تاریخی یا یک ساختار سازمانی مشخص نمیدانند. ایشان میفرمایند: «بسیج یک پدیدهی مختص به یک زمان و یک مقطع خاص نیست؛ بسیج یک حقیقت ماندگار و همیشگی است.» این بیان، کلیدی برای درک جایگاه بسیج است. بسیجی که در دفاع مقدس با رشادتهایش تاریخ را رقم زد، همان بسیجی است که امروز در عرصههای علمی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی حاضر است. هویت بسیج، هویت «انقلابیگری و جهاد مستمر» است. رهبر انقلاب با اشاره به این مفهوم، بسیج را «الگویی برای مدیریت جهادی» در تمامی زمینهها معرفی میکنند.ایشان تأکید دارند که بسیج، «یک حالت و یک کیفیت» است؛ کیفیتی که موجب میشود انسان در برابر مشکلات و تهدیدها منفعل نباشد، بلکه با روحیهای فعال، مبتکر و فداکار به میدان بیاید. این «حالت بسیجی» است که یک دانشجو را در آزمایشگاه، یک مهندس را در کارگاه تولید، یک پزشک را در بیمارستان و یک معلم را در کلاس درس، به یک عنصر مؤثر و پیشران تبدیل میکند. بنابراین، در نگاه ایشان، بسیج بیشتر از آنکه یک «سازمان» باشد، یک «مؤسسه فکری و عملی» است که تفکر «ما میتوانیم» و «عزم ملی» را در جامعه تزریق میکند. این هویت فرازمانی و فرامکانی، باعث میشود بسیج همیشه نو و پاسخگو به نیازهای روز جامعه باشد. بسیج، مظهر «اراده ملت ایران» است؛ ارادهای که در لحظات حساس تاریخ، خود را به صورت یک نیروی عظیم و سازماننیافته (اما منسجم در روح جمعی) نشان میدهد.
بسیج؛ مدرسه عشق و کانون انسانسازی
یکی از محوریترین مفاهیمی که رهبر انقلاب در مورد بسیج مطرح میکنند، نقش آن در «تربیت و انسانسازی» است. ایشان بسیج را «مدرسه عشق» مینامند؛ مدرسهای که در آن، انسانهای معمولی به «انسانهای بزرگ، فداکار و مؤمن» تبدیل میشوند. در این مدرسه، درسهای اصلی، «ایثار، فداکاری، شهادتطلبی، صبر و استقامت» است. رهبر انقلاب با اشاره به دوران دفاع مقدس، خاطرنشان میسازند که چگونه جوانان گمنام بسیجی، در سنگرهای جبهه به چنان مراتب بالای معنوی و اخلاقی دست یافتند که دشمنان را به حیرت واداشتند.ایشان میفرمایند: «بسیج، کانون ذوب شدن خودخواهیها و پرورش روحیه جمعی و تعاون است.» در نگاه ایشان، بسیجی کسی است که «منیت» خود را در «ما»ی ملت و انقلاب ذوب میکند. این فرآیند انسانسازی، مختص به گذشته نیست. رهبر انقلاب بر ادامه این نقش بسیج در شرایط کنونی نیز تأکید فراوان دارند. بسیج دانشآموزی و دانشجویی، به عنوان بازوان پرورش نسل جدید انقلابی، مأموریت دارند تا جوانان را با ارزشهای اسلامی و روحیه جهادی آشنا کنند. ایشان از بسیج به عنوان «پشتوانه فرهنگی انقلاب» یاد میکنند که در مقابل هجمههای فرهنگی دشمن، مانند یک سد مستحکم عمل مینماید. تربیت «نیروی انسانی متعهد و کارآمد» برای ادارهی کشور، از دیگر اهداف انسانساز بسیج است. بسیجی که در میدان علم و فناوری حاضر است، باید همان اخلاص و روحیه جهادی رزمنده دفاع مقدس را داشته باشد. بنابراین، مدرسهی بسیج، فارغ التحصیل ندارد و فرآیند ساختن انسانهای «خدوم، شجاع و دلسوز» برای جامعه، یک مأموریت همیشگی آن است.
بسیج؛ بازوی توانمند نظام در عرصه علم و فناوری
رهبر انقلاب با درک هوشمندانه از نیازهای زمانه، نقش بسیج را به میدانهای نبرد نظامی محدود نمیکنند. ایشان در سالهای اخیر، با تعریف «جهاد علمی» و «جهاد اقتصادی»، میدانهای جدیدی را برای نقشآفرینی بسیج ترسیم کردهاند. ایشان میفرمایند: «امروز، خط مقدم جبههی انقلاب، میدان علم و فناوری است.» بر این اساس، بسیجیان باید با همان روحیهای که در جبهههای نبرد حاضر میشدند، امروز در آزمایشگاهها، مراکز پژوهشی و کارگاههای تولیدی حاضر شوند و «بسیج علمی» را شکل دهند.ایشان از بسیج دانشجویی و جامعهی نخبگان بسیجی انتظار دارند که با عزمی راسخ، برای شکستن مرزهای دانش و رفع نیازهای کشور بکوشند. تأکید ایشان بر «اقتصاد مقاومتی» نیز با نقش بسیج گره خورده است. بسیج اقتصادی به معنای بسیج نیروها و ظرفیتهای مردمی برای رونق تولید داخلی، مقابله با تحریمها و خودکفایی در حوزههای استراتژیک است. رهبر انقلاب، بسیج را «الگوی مدیریت جهادی» میدانند؛ مدیریتی که در آن، کار با سرعت، دقت، خلاقیت و دوری از بروکراسیهای دستوپاگیر انجام میشود. این نگاه، بسیج را به یک «موتور محرکه» در عرصههای حساس کشور تبدیل کرده است. حضور فعال بسیجیان در حوزههای فناوریهای نوین مانند زیستفناوری، هوافضا، نانو و هستهای، مصداق عینی این نقشآفرینی است. در نگاه رهبری، بسیج باید در این عرصهها «حضور پیشرو» داشته باشد و با روحیه انقلابی و جهادی، مشکلات را به فرصت تبدیل کند.
بسیج؛ پاسدار بیدار و دشمنشناس انقلاب
رهبر انقلاب همواره بر نقش «هشیاری» و «دشمنشناسی» بسیج تأکید کردهاند. ایشان بسیج را «چشم بیدار و گوش تیز نظام» میخوانند که باید توطئههای دشمن را به موقع شناسایی و خنثی کند. در نگاه ایشان، دشمنیهای استکبار جهانی با انقلاب اسلامی تمام نشدنی است و این دشمنی، شکلهای مختلفی به خود میگیرد: از جنگ نظامی و تحریم گرفته تا جنگ نرم و تهاجم فرهنگی. بسیج در این شرایط، باید توانایی مقابله در تمامی این عرصهها را داشته باشد.ایشان میفرمایند: «بسیج باید قدرت تحلیل سیاسی خود را تقویت کند و فریب تبلیغات دشمن را نخورد.» این به آن معناست که بسیجی باید «اهل تفکر» و «سیاستباور» باشد و وقایع منطقه و جهان را از منظر منافع انقلاب اسلامی تحلیل کند. نقش بسیج در مقابله با «جنگ نرم» دشمن، بسیار حیاتی است. جنگ نرم، جنگ برای تسخیر قلبها و اذهان مردم، بهویژه نسل جوان است. رهبر انقلاب از بسیج انتظار دارند که با تولید محتوای غنی، فعالیتهای هنری مؤثر و روشنگری، در مقابل این تهاجم ایستادگی کند. بسیج رسانهای و فضای مجازی، نمونه امروزی این نقش است. همچنین، ایشان بسیج را «حافظ وحدت ملی» میدانند. بسیجی که در دوران دفاع مقدس، همه قشرها و اقوام را زیر یک پرچم گرد آورد، امروز نیز باید مانع از تفرقهافکنی دشمنان شود. این بیداری و دشمنشناسی، بسیج را به یک بازوی امنیتی-فکری قدرتمند برای نظام تبدیل کرده است.
بسیج؛ الگوی مردمی بودن و خدمترسانی
یکی از ویژگیهای بارز بسیج از منظر رهبر انقلاب، «مردمی بودن» آن است. ایشان با تأکید بر عبارت امام خمینی(ره) که بسیج را «سپاه بیمنت» خواندند، خاطرنشان میکنند که قدرت بسیج، ناشی از پیوند ناگسستنی آن با مردم است. بسیج از بطن مردم برخاسته، با مردم زندگی میکند و برای مردم خدمت میکند. این ویژگی، بسیج را از نهادهای بروکراتیک و دور از مردم متمایز میسازد.رهبر انقلاب، بسیج را «الگوی خدمتگزاری خالصانه» میدانند. نمونهی اعلای این خدمترسانی را در حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله شاهد هستیم، که بسیجیان نخستین گروههایی هستند که برای امداد رسانی به مناطق آسیب دیده میشتابند. این حضور، نه برای نمایش، که از روی «تکلیفدینی و انقلابی» است. ایشان میفرمایند: «بسیجی کسی است که درد مردم را درد خود میداند و برای رفع آن بیقراری میکند.» این روحیه خدمتگزاری، باید در تمامی بخشهای بسیج، از پایگاههای مقاومت محلات تا سطوح بالاتر، جاری باشد. بسیج باید «پناهگاه مردم» باشد؛ جایی که مردم در مشکلات به آن پناه ببرند و بدانند که بسیجیان دلسوزانه برای حل مشکلاتشان میکوشند. این مردمی بودن، بزرگترین پشتوانهی بسیج است و آن را در برابر تمامی توطئهها مصون میدارد.
استمرار حرکت در مسیر آرمانهای امام و شهدا
در نگاه رهبر انقلاب، بسیج وارث راستین خون شهدا و ادامهدهندهی راه امام خمینی(ره) است. ایشان همواره بر لزوم «پاسداری از ارزشهای انقلاب و آرمانهای شهدا» توسط بسیج تأکید میکنند. بسیجی که شهدای بزرگی مانند شهید حاج قاسم سلیمانی را در دامان خود پرورش داده است، مسئولیتی سنگین بر دوش دارد. شهید سلیمانی، نمونه کامل یک بسیجی تمامعیار در نگاه رهبری بود؛ فردی که هم در میدان رزم سرآمد بود، هم در اخلاص و مردمی بودن، و هم در دیپلماسی و مدیریت جهادی.رهبر انقلاب میفرمایند: «بسیج باید پرچمدار مبارزه با استکبار و ظلم در جهان باشد.» این همان مسیری است که شهدا ترسیم کردند. بنابراین، بسیج نمیتواند در لاک خود فرو رود و تنها به مسائل داخلی بپردازد. حمایت از مظلومان جهان، بهویژه ملت فلسطین، از وظایف ذاتی بسیج در نگاه رهبری است. ایشان همچنین بر لزوم «زنده نگه داشتن یاد و خاطرهی شهدا» به عنوان یک راهبرد مهم تأکید دارند. بسیج باید فرهنگ شهادتطلبی را که یک ارزش اصیل اسلامی است، در جامعه ترویج کند و نسل جوان را با این فرهنگ آشنا سازد. در پایان، رهبر انقلاب بسیج را «امید آیندهی کشور» میدانند. ایشان معتقدند که تا زمانی که روح بسیج در کالبد جامعه جریان دارد، انقلاب اسلامی جوان و پویا خواهد ماند و هیچ قدرتی نخواهد توانست به آن آسیب برساند. بسیج، ضامن تداوم انقلاب و تحقق «تمدن نوین اسلامی» است.
