تاریخچه و قوانین والیبال

تاریخچه و تولد والیبال

والیبال ورزش مورد علاقه ی سربازها در جنگ جهانی دوم بود.ورزش والیبال (Volley ball)که در ابتدا مینونت Mintonette نامیده می شد در سال 1895 یعنی 4 سال پس از تولد بسکتبال توسط فردی به نام ویلیام جی.مورگان (Wiliam. G. Morgan)ابداع شد.

این بازی از ترکیب بازی های بسکتبال، تنیس و هندبال به دست آمد و هدف اولیه آن بود که برای افرادی که تمایل به حرکت کمتری دارند ،ابداع شوند.ابتدایی بسیار ساده بود چرا که بیش تر از آن که شبیه ورزش باشد، یک تفریح محسوب می شد اما به تدریج پس از آن که این ورزش در کشورهای دیگر -به خصوص فیلیپین -نیز به صورت جدی مورد استفاده قرار گرفت، لزوم تدوین قوانین رسمی برای ان احساس شد.

تور اولیه ای که برای این بازی در نظر گرفته شده بود با ادیه از تنیس، 2متر انتخاب شد و با توپ بسکتبال شبیه به بازی هندبال انجام میشد.این ورزش تا سال 1900 توپ مخصوصی برای خود نداشت و با هرتوپی -از جمله توپ بسکتبال -آن را بازی می کردند.

هدف هر تیم آن بود که توپ را در زمین حریف فرود بیاورد و در این راه ممکن بود هر چند بار توپ را در دست یاران خودی بچرخاند.در سال 1912 امتیازهای هر گیم در 21 ثابت شد و ارتفاع تور بالاتر رفت.

فیلیپینی ها اولین قوانین مدون برای این بازی را در سال 1916 تهیه کردند و به دنبال آن در سال 1928 اتحادیه والیبال ایالات متحده ی امریکا تشکیل شد و بر وضع قوانین این ورزش نظارت کرد.

از جمله وقایع مهمی که در ارتباط با این ورزش به مرور زمان رخ داد می توان به این مورد اشاره کرد:

1920 : تعداد ضربات برای هر طرف به 3 محدود شد.

1947: فدراسیون جهانی والیبال به نام Volley Federation INternationa ie De Ball با اختصار Fivb تشکیل شد.

1949: اولین دوره مسابقات جهانی والیبال در شهر پراگ چکسلواکی برگزار شد.

1964: والیبال برای اولین بار به جمع بازی های المپیک در ژاپن پیوست.

1987: FIVB والیبال ساحلی را نیز به مجموعه ی مسابقات جهانی ورزش های مختلف اضافه کرد.

1996: والیبال ساحلی دو نفره نیز به عنوان ورزش رسمی المپیک شناخته شد.

تاریخ والیبال :

در ابتدا این ورزش مینتونت نام گذاری شده بود و دلیل انتخاب این نام برای همگان نامعلوم بود.تأثیر محبوبیت فراوان بسکتبال در بین عامه، مورگان تصمیم گرفت برای دانشجویان خود ورزشی را به وجود آورد که بازی از روی تور انجام گیرد و لذت بخش باشد.مورگان با استفاده از توپ بسکتبال که به دلیل سبکی وزن، به دست ها آسیب نمی رساند، بازی را شروع کرد.

این رشته با وجود این که به طور آهسته و کند از دانشگاه Y. M. C.A آغاز شد ولی طولی نکشید که در کلیه شهرهای ماساچوست و نیوانگلند عمومیت یافت.اسپرینگ فیلد، دکترت.آهالستیک با مشاهده ی بازی، مینتونت را به والیبال تغییر نام داد، کم کم قوانینی برای این بازی وضع شد و روش ها و حرکات تکنیکی جایگزین حرکات قبلی گردید.

در سال 1918 تعداد بازیکنان هر طرف زمین 6 نفر پیشنهاد شد، که مورد قبول عامه قرار گرفت.در سال 1923 اندازه زمین بازی 9*18متر تعیین شد.هر چهار سال یکبار در کنگره جهانی والیبال تغییراتی در قوانین بازی به تصویب می رسد و در آخرین کنگره جهانی که در سال 1998 میلادی (1377 شمسی) هم زمان با برگزاری چهاردهمین دوره مسابقات والیبال جهانی مردان و سیزدهمین دوره ی زنان در ژاپن برگزار شد.

با تصویب و تغییر قوانین مانند روش امتیازگیری با برد رالی، امتیازات 25 برای ست های اول,دوم، سوم و چهارم و امتیازات 15برای ست پنجم و همچنین تصویب بازیکن دفاعی لیبرو، به کار بردن روش های جدید، دگرگونی و هیجان فراوانی در بازی والیبال به وجود آورده است.

به طور کلی تغییرات والیبال به سه دوره تقسیم می شود.دوره اول از سال آغاز تا سال 1918، دوره دوم از سال 1919 تا سال 1947 و دوره سوم از سال 1947 به بعد که تغییرات و پیشرفت اساسی والیبال در دوره سوم صورت پذیرفته است.در آوریل 1947 کنگره ای در پاریس برگزار شد و فدارسیون جهانی والیبال (F.I.V.B)را تأسیس و پل لیبود فرانسوی رئیس فدراسیون جهانی والیبال شد.

والیبال ایران

ورزش والیبال حدود 1299 شمسی یعنی 80 سال قبل ، در سال 1379 توسط آقای میر مهدی ورزنده استاد بزرگ ورزش ، به ایران آورده شد و از دارالمعلمین ورزش آغاز به تعلیم گردید

بازی والیبال در ایران ابتدای امر دارای قواعد خاصی نبود و به اشکال مختلف آن را بازی می کردند .

فنون و تاکتیک های والیبال نیز مانند قوانین آن پایه و اساس اصولی نداشت و هر بازیکن به ابتکار شخصی و اختصاصی خود که حداکثر با مشت یا سمبه زدن همراه بود با توپ بازی می کرد 

لیکن در سال 1302 شمسی با استفاده از ترجمه مجلات خارجی قوانینی که درآن زمان در کشورهای دیگر اجرا می‌شد در ایران نیز تا حدودی از آن پیروی گردید طول و عرض زمین در آن موقع 10*20 متر بود و در هر طرف زمین 9 تا 11 نفر با استفاده از سر و دست با توپ بازی می کردند

گردش یا چرخش بازیکنان به صورت جدی وجود نداشت و هر کس در هر محلی که بیشتر تخصص داشت به طور ثابت درآن محل بازی می کرد از سال 1304 توجه بیشتری ازجانب علاقمندان به این ورزش معطوف گردید و ظرف مدت کمی عده زیادی جذب این ورزش شدند به طوریکه تمرینات والیبال در سه محل به شکل جدی و مستمر دنبال شد

این سه محل عبارتند از :
1. دارالمعلمین ورزش
2. کلوپ شایسته یا اجتماعیون 
3. کلوپ ورزش کالج البرز

محل سوم دارای امکانات و زمین  زیادتری بود و در نتیجه جوانان بیشتری به تمرینات اشتغال داشتند

پس از چند ماه تمرین اولین مسابقه والیبال در سال 1304 بین دو تیم دارلمعلمین ورزش و کلوپ شایسته انجام گرفت که با هیجان فراوان توام بود . چون مسابقه برا ی مردم تازگی داشت لذا حضور آنان باعث شد که رقابت بیشتری بین دو تیم مسابقه دهنده بوجود آمده و بر هیجانش افزوده شود، این مسابقه مقدمه ای برای توسعه روز افزون این ورزش گردید

برای تمرینات و آماده نمودن افراد کلوپ شایسته اجتماعیون ، مرحوم شمس الدین شایسته که سالیان دراز خدمات ارزنده ای در ورز ش کشور انجام داده اند ، تلاش بسیاری می نمود و خود نیز یکی از بازیکنان ورزیده آن دوره محسوب می شد .

. یکی از تیم های ایرانی والیبال پیشگامان کویر یزد است و یکی از بازیکنان ایرانی حسین امیری است
لیگ برتر والیبال ایران به همت استاد ابراهیم نعمتی اولین داور جهانی والیبال ایران در سال 1354 تحت عنوان جام پاسارگاد در زمان ریاست فرهاد مسعودی با شرکت 12 تیم دریک گروه آغاز و تیم دخانیات تهران، قهرمان شد.

این جام در سال 1355 با همان تعداد تیم ادامه یافت که این بار استقلال تهران قهرمان شد.در سال 1356 مسابقات با شرکت 10 تیم آغاز که به سال 1357 نیز کشیده و استقلال بار دیگر بر سکوی اول تکیه زد.

در سال 1368 لیگ برتر والیبال توسط سیدرضا هدایتی، هفتمین داور جهانی والیبال که مسئول اجرایی لیگ برتر شده بود راه اندازه شد.در سال 1368 اولین دوره جام حذفی باشگاه های والیبال ایران در زمان پرویز خاکی رئیس وقت فدراسیون والیبال انجام شد که استقلال تهران با غلبه برتیم گنبد قهرمان شد.

دوران ریاست خاکی از سال 1366 تا 1368 بود و مسابقات والیبال ایران به صورت استانی انجام می شد که تهران قهرمان سه دوره لقب گرفت.از سال 1369 لیگ برتر والیبال با شرکت 10 تیم تحت عنوان جام فجر شروع شد و تا سال 1377 که با این نام انجام می شد هر سال تعداد تیم ها به صورت عجیبی زیاد یا کم می شد.هشت تیم، چهارده تیم، هفت تیم، نه تیم و ... تا اینکه در سال 1383 مسابقات با حضور هجده تیم انجام شد.

والیبال در  المپیک

جایگاه و اهمیت بین المللی والیبال در همان ابتدای جهانی شدنش به قدری انکار ناپذیر بود که دیری نگذشت تا برگزارکنندگان بازی های المپیک والیبال را به عنوان یکی از ورزش های المپیکی معرفی کنند.

مسابقات والیبال در رده های مردان و زنان از سال ۱۹۶۴ (المپیک توکیو) رسما به برنامه بازی های الــمـپـیــک اضافه شد و تاکنون یازده دوره از این حضور گذشته استقبال از آن در هر دوره نسبت به دوره قبل بیشتر شده است. تا جایی که بنابر اعلام رسمی کمیته بین المللی المپیک؛ والیبال بیشترین بیننده تلویزیونی (بالغ بر یک و نیم میلیارد نفر) در سطح جهان را در بازی های آتن (۲۰۰۴) و پکن (۲۰۰۸) به خود جلب کرده است.

والیبال مدرن

اما در کنگره بین المللی والیبال که در سال ۱۹۸۴در شهر لس آنجلس برگزار شد دکتر روبن آکوستا، وزیر پیشین نفت مکزیک، به ریاســت FIVB انتخاب شد. با روی کار آمدن روبن آکوستا والیبال جان تازه ای گرفت.

چراکه او با درایتی که در بازار سرمایه جهانی و فعالیت های اقتصادی داشت، از طرفی به انجام امور زیربنایی در جذب سرمایه پرداخت و از طرف دیگر با بهره گرفتن از نقطه نظرات خبرگان، والیبال نوین را پایه ریزی کرد.

او مقر فدراسیون بین المللی والیبال را از پاریس به لوزان سوئیس منتقل کرد و ساختار FIVB را به شکلی که امروز نیز به همان صورت اداره می شود، تشکیل داد.

در این زمان بود که سیاستگزاران جهانی والیبال طرح برگزاری مسابقات والیبال را در سطح جهان به صورت سالیانه تصویب کردند تا علاقه مندان به والیبال مجبور نباشند چهار سال صبر کنند تا یک دوره مسابقه قهرمانی جهان یا جام جهانی برگزار شود.

از همین رو، رقابت های لیگ جهانی و جایزه بزرگ جهان با جوایز میلیون دلاری طراحی شد که هنوز هم هر ساله برگزار می شوند و در زمره پرطرفدارترین پیکارهای جهانی ورزش قرار گرفته اند.

والیبال ساحلی Beach Volleyball

فعالیت های FIVB در دوره ریاست روبن آکوستا تنها به والیبال محدود نشد. چراکه والیبال ساحلی در بعضی از کشورها به صورت خودجوش میان مردم رواج یافته بود و FIVB هم با تدوین قوانین و مقرراتی تازه و برگزاری مسابقات جهانی، از این رشته حمایت کرد.

تا جایی که کمیته بین المللی المپیک مجاب شد مسابقات والیبال ساحلی از سال ۱۹۹۶ (المپیک آتلانتا) به برنامه بازی هــای الــمپیک اضافه شود

آسیب ها

آسیب دیدگی زانو، کتف و انگشتان از مصدومیت های رایج والیبال می باشند.

 

قوانین و مقررات

زمین بازی:طول زمین 18و عرض آن 9 متر می باشد وفارغ از هر گونه برجستگی یا فرورفتگی است.

تور :طول تور 5/9 متر و عرض آن یک متر است.ارتفاع تور از مرکز زمین 2/43 متر است.

بازی والیبال :والیبال احتیاج به پرش، چابکی، سرعت، واکنش و تنظیم حرکات در وقت تعیین شده دارد.

توپ :توپ به شکل کروی از جنس چرم است.محیط آن 65 تا 67 سانتی متر و وزن توپ 250 تا 280گرم است.

تیم ها :هر تیم شش بازیکن در زمین دارد.سه بازیکن در خط جلو و سه در خط جلو و سه بازیکن در خط عقب قرار می گیرد.

داورها و مسئولان :هر مسابقه از یک تیم داوری برخوردار است.این تیم شامل :سر داور، داور، چهار داور خط و یک خط منشی و یک ثبت کننده ی امتیاز تشکیل شده است.حرکت توپ در هوا :پاس بالای سر، یکی از مشخص ترین عملیات والیبال است.

همیشه باید به توپ نگاه کرد.ابتدا پاها را حرکت داده، آنها را خم کرده و بدن را در زیر توپ قرار داد.به منظور حفظ تعادل و توازن یکی از پاها را به آرامی در جلوی پای دیگر قرار داده، زانوها را خم کرده و سپس باید تمام بدن را راست کرد، برخی معتقدند که برای شروع تمرینات می توان از بادکنک استفاده کرد.

سرویس:برای سرویس زدن باید به نکات زیر توجه کرد:
1-هنگام ضربه زدن به توپ حتماً توپ را به اندازه کافی و به دور از هر دو دست پرتاب کرد و با یک دست به توپ ضربه زده شود.
2-هنگام سرویس زدن نباید پاها را روی خط و یا درون زمین خودی قرار داد و باید از خط فاصله داشته باشد.
3-توپ حتماً باید از تور عبور کرده و درون زمین حریف پرتاب شود.

والیبال نشسته در ایران

سابقه این ورزش به سال ۱۳۵۹ برمیگردد زمانیکه تنها چهار استان درآن فعالیت داشتند، ولی پس از جنگ تحمیلی هشت ساله و جانباز شدن رزمندگان وطن و گرایش آنها به این رشته هیجان بسیاری در این ورزش حاکم شد.

با فراگیر شدن والیبال نشسته بین جامعه آماری جانبازان و معلولان و جدی شدن این ورزش تیم کشورمان توانست برای اولین بار در مسابقات جهانی نروژ ضمن کسب عنوان قهرمانی، قدرت های سنتی این رشته، فنلاند و هلند را مغلوب کند و به مدت دو دهه طلایه دار این رشته در جهان شود و تا سال ۲۰۱۷ با ۶ عنوان قهرمانی پارالمپیک و هفت عنوان جهانی پرافتخار ترین تیم والیبال نشسته جهان باشد

در رشته والیبال، تیمی که برنده یک رالی( رفت و برگشت توپ) می شود، یک امتیاز کسب می کند ( سیستم امتیاز رالی) زمانیکه تیم دریافت کننده توپ، برنده یک رالی می شود، این تیم هم یک امتیاز می گیرد و حق زدن سرویس را کسب می کند و بازیکن های این تیم، موقعیت( جای گیری) خویش را در جهت عقربه های ساعت بصورت گردشی تغییر می دهند.

فلسفه WOVD در مورد این قواعد و مقررات داوری، موافقت و تبعیت از قانون های فدراسیون بین المللی والیبال( FIVB) میباشد .

منبع: شاهدجوان شماره 52