بسياري از پدر و مادرهاي جوان پس از تولد فرزندشان دچار استرس زيادي مي‌شوند و پرسش‌هاي زيادي درباره مشکلات بينايي، شنوايي، تنفسي، ادراري و گوارشي نوزادشان از پزشکان مي‌پرسند. برخي از مسايل پزشکي در ماه اول زندگي شايع‌ترند و بسياري از والدين با اين قبيل مشکلات برخورد مي‌کنند. برخي از مهم‌ترين و رايج‌ترين اين مسايل را در اين نوشته مي‌خوانيد.
مشکلات تنفسي
نوزاد طبيعي معمولا بين20 تا 40 تنفس در دقيقه انجام ميدهد که اغلب در طول خواب نيز به طور منظم انجام مي‌شود ولي وقتي کودک بيدار است، گاهي براي مدت کوتاهي، تنفسش تندتر مي‌شود و سپس توقف‌هاي کوتاه (کمتر از 10 ثانيه) رخ ميدهد و دوباره تنفس به وضع طبيعي برمي‌گردد. اگر کودکتان تب داشته باشد، ممکن است به ازاي هر درجه افزايش حرارت بدن حدود 2 بار در دقيقه به تعداد تنفسش اضافه شود. از آنجا که ترشحات بيني ممکن است باعث گرفتگي بيني شوند، گاهي تنفس شيرخوار را مختل مي‌کند. اين وضعيت را مي‌توان با دستگاه بخور سرد و ساکشن ملايم ترشحات بيني با پوار کوچک برطرف کرد. در ضمن استفاده از سرم نمکي رقيق براي شستوشوي بيني مي‌تواند به باز کردن راه تنفس نوزاد کمک کند.
اسهال
چنانچه شيرخواري که از شير مادر تغذيه مي‌کند، بيش از يک بار به ازاي هر وعده شير خوردن در روز مدفوع آبکي دفع کند، مبتلا به اسهال است. اين حالت عموما به دنبال عفونت ويروسي ايجاد مي‌شود. خطر اسهال در اين سن به دليل از دست دادن آب بدن است. اولين علامت کاهش آب بدن، خشک‌شدن دهان کودک و کاهش تعداد پوشک‌هايي است که در طول روز خيس مي‌شوند ولي نبايد منتظر بمانيد تا کم‌آبي اتفاق بيفتد. اگر کودک مدفوع شل را بيش از يک بار به ازاي هر وعده شير خوردن دفع مي‌کند، بايد حتما با متخصص کودکان تماس بگيريد.
خواب‌آلودگي
از آنجا که ميزان نياز شيرخواران به خواب متفاوت است، مشکل بتوان گفت که چه وقت يک شيرخوار دچار خواب‌آلودگي شديد شده ولي اگر به نظرتان رسيد که کودکتان بيش از حد معمول مي‌خوابد، اين حالت ممکن است نشانه عفونت يا مشکلات ديگر باشد. بنابراين بايد متخصص کودکان را در جريان بگذاريد. همچنين بايد بدانيد که خواب‌آلودگي کودک ممکن است به خاطر دارويي باشد که شما مصرف مي‌کنيد و از طريق شير شما به کودک مي‌رسد بنابراين در صورت مصرف دارو بايد با پزشک مشورت کنيد.
عفونت چشمي
بعضي از کودکان از بدو تولد دچار انسداد يک طرفه، دوطرفه و نسبي يا کامل مجراي اشکي هستند. معمولا چون توليد اشک شروع مي‌شود، مجراي اشکي در طول 2 هفته خودبه‌خود باز مي‌شود. چنانچه مجاري اشکي تا اين زمان باز نشود، انسداد ممکن است به اشک‌ريزش يا حتي ترشحات غليظ چشم نوزاد منجر شود. در اين حالت، اشک طبيعي چشم جمع شده و از لابه‌لاي پلک‌ها سرازير مي‌شود و شما مي‌توانيد با ماساژ ملايم گوشه داخلي چشم و کناره بيني به باز شدن اين مجرا کمک کنيد ولي حتما بايد متخصص کودکان را در جريان بگذاريد و با نظر وي اين اقدام را انجام دهيد.
اگر مجراي اشکي همچنان بسته بماند، عدم عبور اشک از آن و تخليه نامناسب مجرا باعث ايجاد عفونت خواهد شد که به صورت ترشح‌هاي سفيدرنگي در گوشه چشم خود را نشان خواهد داد. در اين موارد پلک‌ها شديدا به هم چسبيده و کودک بعد از خواب قادر به باز کردن چشم خود نيست. چنين عفونت‌هايي معمولا با قطر‌ه‌ها يا پمادهاي مخصوصي که توسط پزشک تجويز مي‌شوند، برطرف خواهد شد. گاهي اوقات لازم است علاوه بر دارو، با آب استريل چشم کودک را به آرامي پاک کنيد؛ به نحوي که يک گوش‌پاک‌کن را در آب استريل فرو کنيد و پنبه آن را در گوشه داخلي چشم کودک روي مژه‌ها قرار دهيد و به آرامي از سمت داخل (کنار بيني) به سمت خارج چشم بکشيد تا ترشحات برداشته شوند.
توجه داشته باشيد که از هر گوش‌پاک‌کن فقط يک بار استفاده کنيد و سپس آن را دور بيندازيد. اگر چه اين‌گونه عفونت‌هاي چشمي خفيف ممکن است چند بار در طول يک ماه اول زندگي کودک تکرار شوند اما معمولا آسيبي به چشم نمي‌رسانند و فقط در موارد بسيار نادر، انسداد مجراي اشکي نيازمند اقدام جراحي خواهد بود. اگر چشم کودک قرمز يا خون‌آلود شده باشد احتمالا عفونت جدي‌تري وجود دارد که به آن کنژنکتيويت يا ورم ملتحمه مي‌گويند که در اين صورت بايد بلافاصله پزشک را در جريان قرار دهيد.
تب
هر زمان که کودک بي‌قرار است يا احساس مي‌کنيد که داغ شده است، بايد درجه حرارت بدنش را اندازه بگيريد. اگر درجه حرارت مقعدي بيش از 100 درجه فارنهايت يا 8/37 درجه سانتي‌گراد باشد و در 2 نوبت جداگانه همين نتيجه به دست آيد، مشخص مي‌شود که کودکتان تب دارد. تب نوزاد ممکن است به علت محيط گرم يا پوشش زياد و عدم دريافت شير کافي باشد. در صورت وجود تب، پوشش نوزاد را کم کنيد (چنانچه پوشش زيادي دارد)؛ درجه حرارت اتاق را به حد مطلوب (23 تا 25 درجه سانتي‌گراد) برسانيد و به او شير بدهيد. در صورتي که به رغم اين اقدامات تب ادامه پيدا کرد، ممکن است مشکل کودک جدي باشد. تب در چند هفته اول زندگي ممکن است نشانه‌اي از يک عفونت باشد که بايد سريعا به آن رسيدگي شود؛ چرا که نوزادان در برابر عفونت بسيار آسيب‌پذير هستند و به سرعت بدحال مي‌شوند.
شلي کودک
اکثر نوزادان، شُل به نظر مي‌رسند؛ چون عضلات آنها هنوز تکامل نيافته است ولي اگر کودکتان بيش از حد مورد انتظار شل باشد اين حالت ممکن است علامتي از يک مشکل جدي باشد. بنابراين در اين موارد بايد فورا با متخصص کودکان مشورت کنيد.
مشکل شنوايي کودک
توجه کنيد که کودک شما به صداها چگونه پاسخ ميدهد؟ آيا در اثر يک صداي بلند و ناگهاني از جا مي‌پرد؟ آيا وقتي او را صدا مي‌کنيد به سمت شما برمي‌گردد؟ اگر کودک به صداهاي محيط اطراف پاسخ نمي‌دهد حتما پزشک را در جريان بگذاريد تا آزمايش‌هاي لازم براي سنجش شنوايي را انجام دهد. اگر کودک شما خيلي نارس است يا اگر در طول بارداري يا زايمان دچار کمبود اکسيژن شده يا به بيماري عفوني شديدي مبتلا بوده است يا اگر در خانواده شما سابقه کري مادرزادي وجود دارد، حتما بايد از نظر شنوايي بررسي شود. اگر احتمال مي‌دهيد که کودکتان دچار نقص شنوايي است، بايد هر چه سريع‌تر آزمايش شود چون تاخير در تشخيص و درمان باعث اشکال در يادگيري زبان توسط کودک خواهد شد. در حال حاضر در بسياري از زايشگاه‌ها در کشورهاي مختلف، غربالگري شنوايي نوزادان انجام مي‌شود.
مشکل بينايي کودک
وقتي کودک کاملا هوشيار است به چشم‌هايش با دقت نگاه کنيد. آيا زماني که در فاصله 20 تا 40 سانتي‌متري صورت وي قرار مي‌گيريد چشم‌هاي او شما را تعقيب مي‌کنند يا اينکه وقتي يک منبع نوراني يا يک اسباب‌بازي کوچک را در همين فاصله حرکت مي‌دهيد، آن را دنبال مي‌کند؟ در اين حالت، چشم‌هاي نوزاد ممکن است انحراف داشته باشند. مثلا ممکن است يک چشم به داخل يا خارج انحراف پيدا کند. اين مساله به اين علت است که ماهيچه‌هاي کنترل‌کننده حرکات چشم در نوزادان هنوز تکامل کافي پيدا نکرده‌اند ولي هر 2چشم نوزاد بايد در تمام جهات حرکات مساوي و هماهنگ داشته باشند و بتوانند اجسامي را که آهسته در ميدان ديدشان و نزديک به چشم حرکت مي‌کنند، دنبال کنند. اگر نوزاد شما قادر به انجام چنين کاري نباشد يا اينکه نارس متولد شده باشد يا در دوران نوزادي اکسيژن دريافت کرده باشد، متخصص کودک شما را براي بررسي‌هاي بيشتر به متخصص چشم ارجاع خواهد داد.
زردي
زردي که خود را به صورت زردشدن رنگ پوست و سفيدي چشم‌ها نشان ميدهد، ممکن است مدت کوتاهي پس از تولد ايجاد شود و حتي تا 2 هفته يا بيشتر در نوزاداني که از شير مادر تغذيه مي‌کنند، پا برجا بماند. به هر حال، هر زماني متوجه زردي در نوزاد شديد، قبل از هر اقدامي با متخصص کودکان مشورت کنيد.
لرزش
بسياري از نوزادان دچار حرکات لرزشي چانه و دست‌ها هستند که حالتي طبيعي است اما اگر تمام بدن لرزش داشته باشد، ممکن است ناشي از کمبود قند يا کلسيم خون و گاهي اوقات ناشي از بيماري‌هاي مغزي باشد. بنابراين به محض مشاهده اين علامت بايد پزشک را در جريان قرار دهيد تا وي در مورد علت لرزش بررسي‌هاي لازم را انجام دهد.
استفراغ
اگر کودک شما دچار استفراغ جهنده باشد، بايد حتما به متخصص کودکان مراجعه کنيد زيرا اين مساله ممکن است نشانه‌اي از انسداد دريچه بين معده و روده کوچک (تنگي پيلور) يا برگشت موادغذايي از معده به مري (ريفلاکس معده به مري) باشد. هر گونه استفراغي که ادامه داشته يا همراه با اسهال يا تب باشد، بايد توسط متخصص کودکان بررسي شود.
موارد ديگر
شايع‌ترين عفونت‌ها و بثورات نوزادان از اين قرارند:
• کلاهک مومي (درماتيت سبورئيک):
اين حالت به صورت برجستگي‌هاي چرب و پوسته‌پوسته است که قسمتي از سر يا تمام سر نوزاد را مي‌پوشاند. براي رفع اين حالت مي‌توان از چرب کردن سر با روغن‌هاي گياهي (مانند روغن زيتون يا نارگيل) قبل از استحمام و شستوشوي موها با شامپوي مخصوص بچه استفاده کرد. البته اين حالت معمولا در چند ماه اول زندگي به خودي خود برطرف مي‌شود.
• عفونت ناخن:
اين عفونت معمولا با ايجاد قرمزي در لبه انگشت ناخن دست يا پا ديده مي‌شود که ممکن است با کمپرس گرم بهبود پيدا کند ولي بهتر است به متخصص کودکان مراجعه شود.
• عفونت ناف:
اغلب به صورت قرمزي اطراف ناف يا ترشح چرکي يا بدبو از ناف تظاهر پيدا مي‌کند که در صورت مشاهده بايد حتما با متخصص کودکان مشورت شود.
• ادرارسوختگي:
به دليل بستن کودک و تماس پوست بدن با ادرار ايجاد مي‌شود.
• برفک دهان:
ضايعه‌هاي سفيدي هستند که گاهي اوقات در دهان يا روي زبان کودک شما ايجاد مي‌شوند و علت آنها نوعي عفونت قارچي شايع است. اين ضايعات با داروي ضدقارچ خوراکي که پزشک تجويز مي‌کند به راحتي برطرف مي‌شوند.
پي نوشت ها :
* فوق‌تخصص نوزادان
منبع:www.salamat.com
/ج
