دست آب شفاست؟!
خيلي‌ها وقتي حمام مي‌کنند، احساس آرامش پيدا مي‌کنند؛ مخصوصا وقتي با آب سرد دوش مي‌گيرند. شما هم همين‌طور فکر مي‌کنيد يا کاملا برعکس؟ سال‌هاي سال است که از آب براي مقاصد درماني استفاده مي‌شود؛ از هزاران سال قبل تا به امروز.
اما اين روش درماني هم براي خودش آدابي دارد و در کنار اين آداب، خطراتي. در اين مقاله قصد داريم درباره اين موضوع بحث کنيم؛ «آبدرماني». تاريخچه اين درمان به دوران روم و يونان باستان برمي‌گردد و در حال حاضر نيز آبدرماني بخش عمده‌اي از سيستم طب سنتي محسوب مي‌شود.
توجه به اين نکته مهم است که براي آبدرماني با آب سرد، قوانين و ضوابط خاصي وجود دارد و حتي مدت زمان مواجهه با آب سرد هم مهم است. در غير اين صورت، واکنش‌هايي نامقبول به وجود مي‌آيد. همين موارد، اين هشدار را مي‌دهد که آبدرماني چه نوع سرد و چه نوع گرم آن بايد تنها توسط افراد کارشناس انجام شود. در آبدرماني با آب سرد بدن بايد قبل و بعد از درمان، گرم شود. به همين دليل محيطي که آب سرد‌درماني در آن انجام مي‌شود بايد دماي قابل قبولي داشته باشد.
نظر مخالف/ دکتر منوچهر قاروني، متخصص قلب و عروق و استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران
به عنوان نمونه دو ظرف، يکي حاوي آب سرد و ديگري پر از آب گرم را در نظر بگيريد. وقتي شما انگشتتان را در آب سرد فرو مي‌بريد پس از مدتي سرماي آن را در تمام بدنتان حس مي‌کنيد و اگر انگشتتان را داخل آب گرم فرو کنيد پس از مدتي حس مي‌کنيد که پيشاني‌تان خيس عرق شد بنابراين وقتي شما آب سرد مي‌خوريد يا از دوش آب سرد يا استخر آب سرد و... استفاده مي‌کنيد عروق و رگ‌هاي همه بدنتان از جمله قلب به يکباره تنگ شده و خطر سکته قلبي را بالا مي‌برد. به همين دليل اکيدا توصيه مي‌کنم افرادي که سونا مي‌روند و از هواي گرم اتاق سونا خارج مي‌شوند به يکباره به حوضچه‌هاي آب سرد نپرند زيرا اين کار ممکن است به اسپاسم قلبي، سنکوپ و درنهايت به مرگ منجر شود. اين توصيه فقط براي افراد مبتلا به بيماري‌هاي قلبي نيست بلکه شامل همه افراد مي‌شود زيرا خيلي‌ها در ظاهر سالم هستند اما در باطن بيماري قلبي دارند که خودشان هم به آن پي نبرده‌اند. اين توصيه براي افراد بالاي 50 سال و سالمند نيز از اهميت ويژه‌اي برخوردار است که آب سرد نخورده و از دوش آب سرد به هيچ‌وجه استفاده نکنند.
توصيه متخصص/ دکتر سعيد قزوينيان، متخصص مغز و اعصاب
دوش گرفتن با اين درجه حرارت آب که خيلي سرد هم نيست سبب انقباض عروق محيطي مي‌شود که معمولا ابتدا روي مغز اثر گذاشته و خونرساني به مغز را بهتر مي‌کند. به همين دليل توصيه مي‌شود کنکوري‌ها و افرادي که درس مي‌خوانند صبح‌ها حتما يک دوش آب ولرم تقريبا خنک بگيرند تا خونرساني به مغزشان بهتر شده و تمرکزشان افزايش پيدا کند اما در مورد دوش گرفتن يا پريدن در استخر آب خيلي سرد به هيچ‌وجه اين را توصيه نمي‌کنيم. بعضي از افراد به خصوص بعد از سونا به سرعت داخل حوضچه آب سرد مي‌پرند. اين کار ممکن است موجب سنکوپ فرد شود زيرا به ناگهان سيستم هموديناميک فرد به هم مي‌ريزد و مي‌تواند در يک لحظه به عدم خونرساني به مغز منجر شود و خطرناک باشد. اما اگر فردي خواست وارد آب سرد شود بهتر است اين کار را به‌طور تدريجي انجام دهد. يعني ابتدا دست و پا را داخل آب ببرد تا کم‌کم بدن به آب سرد عادت کرده و عروق به آرامي منقبض شوند و سپس بدن را داخل آب فرو ببرد. اما به طور کلي همان‌طور که گفتم بهترين درجه حرارت براي دوش گرفتن يا استخر، درجه حرارتي است که کمي کمتر از درجه حرارت کلي بدن باشد که حدود 20 تا 25 درجه است و فوايد بسياري هم دارد. به بيماران مبتلا به ام‌اس هم توصيه مي‌کنيم که هميشه از دوش آب ولرم استفاده کنند زيرا آب خيلي گرم برايشان مضر است و ممکن است آنها را اذيت کند.
نظر موافق/ دکتر شهرام صادقي، متخصص طب فيزيکي
فشار کمتر بر مفاصل: 3 عامل در اين ميان نقش دارد؛ اول اينکه وقتي شخص در آب قرار مي‌گيرد وزنش به 10 درصد وزن واقعي مي‌رسد که به آن اصطلاحا قانون غوطه‌وري مي‌گوييم. براساس اين قانون، راه رفتن در آب فشار کمتري بر مفاصل پا، زانو و ران وارد مي‌کند.
تقويت عضلاني: آب بسيار متراکم‌تر از هواست. پس حرکت در آب به انرژي بيشتري نياز دارد و تقريبا 12 برابر انرژي‌اي که شما براي راه رفتن در هوا نياز داريد، براي راه رفتن داخل آب مورد نياز است. اين امر باعث تقويت عضلاني مي‌شود. مساله ديگر اين است که مي‌توان به کمک دستگاه‌هاي خاص در آب ايجاد تلاطم کرد و اين تلاطم حالتي شبيه به ماساژ براي بدن ايجاد مي‌کند.
ماساژ عضله: مراکز آبدرماني مي‌توانند ميزان تلاطم و دماي آب را تنظيم کنند. همان‌طور که گفته شد، تلاطم، سبب ماساژ عضله‌ها مي‌شود. دماي آب هم خواص خاص خودش را دارد. آب‌گرم سبب انبساط رگ‌ها مي‌شود و جريان خون محل را زياد مي‌کند. بنابراين اکسيژن و موادمغذي بيشتري وارد بافت شده و ضايعه‌هاي سلولي هم با سرعت بيشتري دفع مي‌شوند.
انقباض عروقي و کاهش درد: از سوي ديگر، آبدرماني سبب کاهش اسپاسم عضلات و درد مي‌شود. وقتي دماي آب از 30 درجه بالاتر مي‌رود، عضله‌ها شل شده و کشش عضلاني بسيار خوبي در اين زمان ايجاد مي‌شود که بدون آب تقريبا غيرممکن است. آب سرد سبب انقباض عروقي شده و به نوبه خود التهاب و درد را هم کم مي‌کند و تا حدودي هم سبب کاهش اسپاسم عضلاني مي‌شود.
هم آب گرم، هم آب سرد: هم آب‌گرم، هم آب سرد مي‌توانند اسپاسم عضلاني را کاهش دهند. مساله جالب اينجاست که هم سرما و هم گرم جزو امکاناتي هستند که براي درمان دردهاي عضلاني مورد استفاده قرار مي‌گيرند. گاهي بر حسب شرايط لازم است از آب گرم و گاهي از آب سرد استفاده کنيم. مثلا اگر فردي دچار ضربه يا التهاب حاد باشد، هرگز نبايد از آب گرم استفاده کند ولي وقتي از حد حاد مي‌گذرد بنابر تجويز پزشک، ممکن است استفاده از آب گرم يا سرد چندان اهميتي نداشته باشد.
ايراني‌ها و آب گرم: فرهنگ ما ايراني‌ها عمدتا با گرما سازگار است. اکثر بيماران از سرما خوششان نمي‌آيد و گمان مي‌کنند ماساژ يخ سبب گرفتگي عضله‌ها و افزايش درد مي‌شود. اما برخلاف ما ايراني‌ها که با گرما بيشتر سازگاريم، اروپايي‌ها و آمريکايي‌ها بيشتر سرما را ترجيح مي‌دهند.
آبدرماني و ام.اس: متاسفانه ام‌اس در ايران نسبتا شايع است و خستگي از جمله ناراحتي‌هاي شايع بين اين بيماران است. ورزش ايروبيک از جمله راه‌هاي کاهش خستگي در بيماران مبتلا به ام‌اس است؛ به شرطي که اولا دماي بدن بيمار را بالا نبرد زيرا افزايش دماي بدن سبب افزايش 2 برابري خستگي در آنها مي‌شود.
دوم اينکه بيمار قبل از خسته شدن ورزش را متوقف کند. آبدرماني از جمله راه‌هايي است که مي‌تواند همراه با اين دو خصوصيت مانع از بروز خستگي در بيماران مبتلا به ام‌اس شود. البته دماي آب استخر نبايد از 29 درجه سانتي‌گراد بالاتر برود.
منبع: www.salamat.com
/ج
اما اين روش درماني هم براي خودش آدابي دارد و در کنار اين آداب، خطراتي. در اين مقاله قصد داريم درباره اين موضوع بحث کنيم؛ «آبدرماني». تاريخچه اين درمان به دوران روم و يونان باستان برمي‌گردد و در حال حاضر نيز آبدرماني بخش عمده‌اي از سيستم طب سنتي محسوب مي‌شود.
آب چگونه درمان مي‌کند؟
دوش آب سرد خطر هم دارد؟
دوش آب سرد بهتر است؟
فوايد آبدرماني
خوبي‌هاي آب سرد چيست؟
توجه به اين نکته مهم است که براي آبدرماني با آب سرد، قوانين و ضوابط خاصي وجود دارد و حتي مدت زمان مواجهه با آب سرد هم مهم است. در غير اين صورت، واکنش‌هايي نامقبول به وجود مي‌آيد. همين موارد، اين هشدار را مي‌دهد که آبدرماني چه نوع سرد و چه نوع گرم آن بايد تنها توسط افراد کارشناس انجام شود. در آبدرماني با آب سرد بدن بايد قبل و بعد از درمان، گرم شود. به همين دليل محيطي که آب سرد‌درماني در آن انجام مي‌شود بايد دماي قابل قبولي داشته باشد.
تحقيق جديدي درباره آب سرد
خوبي‌هاي دوش آب سرد
انواع آبدرماني
دکتري به نام آب سرد طبيعي
نظر مخالف/ دکتر منوچهر قاروني، متخصص قلب و عروق و استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران
رابطه آب سرد و سکته قلبي
به عنوان نمونه دو ظرف، يکي حاوي آب سرد و ديگري پر از آب گرم را در نظر بگيريد. وقتي شما انگشتتان را در آب سرد فرو مي‌بريد پس از مدتي سرماي آن را در تمام بدنتان حس مي‌کنيد و اگر انگشتتان را داخل آب گرم فرو کنيد پس از مدتي حس مي‌کنيد که پيشاني‌تان خيس عرق شد بنابراين وقتي شما آب سرد مي‌خوريد يا از دوش آب سرد يا استخر آب سرد و... استفاده مي‌کنيد عروق و رگ‌هاي همه بدنتان از جمله قلب به يکباره تنگ شده و خطر سکته قلبي را بالا مي‌برد. به همين دليل اکيدا توصيه مي‌کنم افرادي که سونا مي‌روند و از هواي گرم اتاق سونا خارج مي‌شوند به يکباره به حوضچه‌هاي آب سرد نپرند زيرا اين کار ممکن است به اسپاسم قلبي، سنکوپ و درنهايت به مرگ منجر شود. اين توصيه فقط براي افراد مبتلا به بيماري‌هاي قلبي نيست بلکه شامل همه افراد مي‌شود زيرا خيلي‌ها در ظاهر سالم هستند اما در باطن بيماري قلبي دارند که خودشان هم به آن پي نبرده‌اند. اين توصيه براي افراد بالاي 50 سال و سالمند نيز از اهميت ويژه‌اي برخوردار است که آب سرد نخورده و از دوش آب سرد به هيچ‌وجه استفاده نکنند.
توصيه متخصص/ دکتر سعيد قزوينيان، متخصص مغز و اعصاب
آب؛ نه خيلي گرم، نه خيلي سرد
دوش گرفتن با اين درجه حرارت آب که خيلي سرد هم نيست سبب انقباض عروق محيطي مي‌شود که معمولا ابتدا روي مغز اثر گذاشته و خونرساني به مغز را بهتر مي‌کند. به همين دليل توصيه مي‌شود کنکوري‌ها و افرادي که درس مي‌خوانند صبح‌ها حتما يک دوش آب ولرم تقريبا خنک بگيرند تا خونرساني به مغزشان بهتر شده و تمرکزشان افزايش پيدا کند اما در مورد دوش گرفتن يا پريدن در استخر آب خيلي سرد به هيچ‌وجه اين را توصيه نمي‌کنيم. بعضي از افراد به خصوص بعد از سونا به سرعت داخل حوضچه آب سرد مي‌پرند. اين کار ممکن است موجب سنکوپ فرد شود زيرا به ناگهان سيستم هموديناميک فرد به هم مي‌ريزد و مي‌تواند در يک لحظه به عدم خونرساني به مغز منجر شود و خطرناک باشد. اما اگر فردي خواست وارد آب سرد شود بهتر است اين کار را به‌طور تدريجي انجام دهد. يعني ابتدا دست و پا را داخل آب ببرد تا کم‌کم بدن به آب سرد عادت کرده و عروق به آرامي منقبض شوند و سپس بدن را داخل آب فرو ببرد. اما به طور کلي همان‌طور که گفتم بهترين درجه حرارت براي دوش گرفتن يا استخر، درجه حرارتي است که کمي کمتر از درجه حرارت کلي بدن باشد که حدود 20 تا 25 درجه است و فوايد بسياري هم دارد. به بيماران مبتلا به ام‌اس هم توصيه مي‌کنيم که هميشه از دوش آب ولرم استفاده کنند زيرا آب خيلي گرم برايشان مضر است و ممکن است آنها را اذيت کند.
نظر موافق/ دکتر شهرام صادقي، متخصص طب فيزيکي
آب چگونه درمان مي‌کند؟
فشار کمتر بر مفاصل: 3 عامل در اين ميان نقش دارد؛ اول اينکه وقتي شخص در آب قرار مي‌گيرد وزنش به 10 درصد وزن واقعي مي‌رسد که به آن اصطلاحا قانون غوطه‌وري مي‌گوييم. براساس اين قانون، راه رفتن در آب فشار کمتري بر مفاصل پا، زانو و ران وارد مي‌کند.
تقويت عضلاني: آب بسيار متراکم‌تر از هواست. پس حرکت در آب به انرژي بيشتري نياز دارد و تقريبا 12 برابر انرژي‌اي که شما براي راه رفتن در هوا نياز داريد، براي راه رفتن داخل آب مورد نياز است. اين امر باعث تقويت عضلاني مي‌شود. مساله ديگر اين است که مي‌توان به کمک دستگاه‌هاي خاص در آب ايجاد تلاطم کرد و اين تلاطم حالتي شبيه به ماساژ براي بدن ايجاد مي‌کند.
ماساژ عضله: مراکز آبدرماني مي‌توانند ميزان تلاطم و دماي آب را تنظيم کنند. همان‌طور که گفته شد، تلاطم، سبب ماساژ عضله‌ها مي‌شود. دماي آب هم خواص خاص خودش را دارد. آب‌گرم سبب انبساط رگ‌ها مي‌شود و جريان خون محل را زياد مي‌کند. بنابراين اکسيژن و موادمغذي بيشتري وارد بافت شده و ضايعه‌هاي سلولي هم با سرعت بيشتري دفع مي‌شوند.
انقباض عروقي و کاهش درد: از سوي ديگر، آبدرماني سبب کاهش اسپاسم عضلات و درد مي‌شود. وقتي دماي آب از 30 درجه بالاتر مي‌رود، عضله‌ها شل شده و کشش عضلاني بسيار خوبي در اين زمان ايجاد مي‌شود که بدون آب تقريبا غيرممکن است. آب سرد سبب انقباض عروقي شده و به نوبه خود التهاب و درد را هم کم مي‌کند و تا حدودي هم سبب کاهش اسپاسم عضلاني مي‌شود.
هم آب گرم، هم آب سرد: هم آب‌گرم، هم آب سرد مي‌توانند اسپاسم عضلاني را کاهش دهند. مساله جالب اينجاست که هم سرما و هم گرم جزو امکاناتي هستند که براي درمان دردهاي عضلاني مورد استفاده قرار مي‌گيرند. گاهي بر حسب شرايط لازم است از آب گرم و گاهي از آب سرد استفاده کنيم. مثلا اگر فردي دچار ضربه يا التهاب حاد باشد، هرگز نبايد از آب گرم استفاده کند ولي وقتي از حد حاد مي‌گذرد بنابر تجويز پزشک، ممکن است استفاده از آب گرم يا سرد چندان اهميتي نداشته باشد.
ايراني‌ها و آب گرم: فرهنگ ما ايراني‌ها عمدتا با گرما سازگار است. اکثر بيماران از سرما خوششان نمي‌آيد و گمان مي‌کنند ماساژ يخ سبب گرفتگي عضله‌ها و افزايش درد مي‌شود. اما برخلاف ما ايراني‌ها که با گرما بيشتر سازگاريم، اروپايي‌ها و آمريکايي‌ها بيشتر سرما را ترجيح مي‌دهند.
آبدرماني و ام.اس: متاسفانه ام‌اس در ايران نسبتا شايع است و خستگي از جمله ناراحتي‌هاي شايع بين اين بيماران است. ورزش ايروبيک از جمله راه‌هاي کاهش خستگي در بيماران مبتلا به ام‌اس است؛ به شرطي که اولا دماي بدن بيمار را بالا نبرد زيرا افزايش دماي بدن سبب افزايش 2 برابري خستگي در آنها مي‌شود.
دوم اينکه بيمار قبل از خسته شدن ورزش را متوقف کند. آبدرماني از جمله راه‌هايي است که مي‌تواند همراه با اين دو خصوصيت مانع از بروز خستگي در بيماران مبتلا به ام‌اس شود. البته دماي آب استخر نبايد از 29 درجه سانتي‌گراد بالاتر برود.
منبع: www.salamat.com
/ج
