رابطه استرس، اضطراب و سلامت جنسی

استرس به معنای فشار و نیرو است و هر محرکی که در انسان تنش ایجاد کند تنش‌زا یا استرس‌زا نامیده می‌شود. استرس و فشارهای روانی پیامدهای مخرب فراوانی دارند.

زیان سالانه ناشی از استرس در آمریکا 300 میلیارد دلار برآورده شده است. اضطراب که همه آن را تجربه می‌کنند، احساس منتشر، بسیار ناخوشایند و اغلب مبهم دلواپسی در مقابل خطری نامعلوم، درونی و مبهم است.

تپش قلب، احساس سرگیجه، تعریق، تکرر ادرار، دلشوره، بی‌قراری و قدم زدن، لرزش اندام، مورمور شدن انتهاها و اسهال از جمله علایم بارز و شایع اضطراب است. امروزه ثابت شده که اختلال‌های اضطرابی در بروز یا تشدید بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی- عروقی، سرطان، دیابت، اختلال‌‌های گوارشی و روانی موثرند.

استرس و اضطراب همچنین در بروز یا تشدید اختلال در عملکرد جنسی زنان و مردان هم موثرند.

هنگام اضطراب، ترشح هورمون‌های مختلفی از جمله هورمون نورآدرنالین و اپی‌نفرین افزایش می‌یابد که افزایش آن عملکرد جنسی را مختل می‌کند. می‌توان این‌گونه گفت که استرس و اختلال‌های جنسی روی یکدیگر اثر متقابل دارند.

انواع استرس‌ها ممکن است به بروز مشکلات جنسی در فرد بینجامد و برعکس، مشکلات جنسی به‌عنوان یک عامل استرس بر زندگی فرد سایه بیفکند.

استرس و سلامت جنسی

اختلال‌‌های اضطرابی و استرس‌ها می‌توانند طیف گسترده‌ای از اختلال‌های جنسی از قبیل زودانزالی، ناتوانی و بی‌میلی جنسی را در مردان، کاهش برانگیختگی و نرسیدن به ارگاسم (اوج لذت جنسی) را در زنان ایجاد کند.

بروز این‌گونه مشکلات در روابط زناشویی، خود عامل استرس‌زا‌ محسوب شده و در صورت بی‌توجهی و درمان نشدن، با تشکیل یک چرخه معیوب، ممکن ‌است به تشدید اختلال‌‌های جنسی بینجامد.

به همین علت در زوجینی که با اختلال‌‌های جنسی مراجعه می‌کنند، توجه به عوامل پیدا و پنهان استرس‌زا در زندگی آنها از اهمیت فراوانی برخوردار است. برای نمونه، استرس‌های شغلی از جمله انواع استرس‌های شایع است که در زوجین مبتلا به مشکلات جنسی حتما باید مورد توجه قرار گیرد.

افرادی که مشاغل پراسترس دارند، شیفت شب دارند و در محیط‌های پرسروصدا کار می‌کنند، ممکن است به یکی از انواع مشکلات جنسی دچار شوند. همچنین برخی عادات مضر در افراد پراسترس و مضطرب بیشتر از سایرین دیده می‌شود که این عادات نیز در بروز اختلال‌‌های جنسی سهم بسزایی دارند.

از سوی دیگر برخی افراد پراسترس به سیگار، الکل یا مواد مخدر روی می‌آورند که درباره تاثیر آنها بر بروز اختلا‌ل‌های جنسی پژوهش‌های متعددی صورت گرفته است.

مشکلات جنسی استرس‌زا

ترس از بارداری، ترس از ارضا نشدن همسر و ترس از توانایی نداشتن برای رابطه زناشویی مطلوب از استرس‌هایی است که اگر رفع نشود، زندگی زناشویی را با مشکلات متعددی روبه‌رو می‌کند.

به دفعات دیده شده زوجینی که برای درمان ناباروری اقدام می‌کنند، در مسیر درمان با انواع مشکلات جنسی روبه‌رو می‌شوند که البته صرفا بر اثر استرس ناباروری پدید آمده ‌است. وظیفه درمانگر در برخورد با مشکلات جنسی توجه به استرس‌های زوجین و کمک به رفع آنهاست.

زوجین نیز باید تا حد امکان استرس‌های مختلفی را که بر زندگی زناشویی آنان سایه انداخته، شناسایی کنند و در صورت امکان، با به کار بستن راهکارهایی، فشار ناشی از آن را کاهش دهند. فراگیری مهارت‌های زندگی و به کار بستن آن از جمله این راهکارهاست.

بی‌شک زوجینی که مهارت حل مساله را به خوبی فرا گرفته‌اند با مشکلات و مسایل، برخورد اصولی و منطقی‌تر دارند و از این طریق فشار ناشی از استرس را به حداقل می‌رسانند. نکته مهم دیگر در مقابله با استرس و اضطراب مرضی و ناتوان‌کننده، کمک گرفتن از مشاوره و درمان روان‌پزشکان و روان‌شناسان است.

گاهی افراد برای مقابله با بی‌خوابی، آشفتگی و سایر علایم ناشی از اضطراب و فشارهای عصبی خودسرانه به انواع و اقسام داروهای آرام‌بخش روی می‌آورند، بی‌اطلاع از اینکه این داروها می‌توانند در صورت مصرف نابجا، غیرمنطقی و بی‌رویه به مشکلات جنسی دامن بزنند.

مصرف دارو در مقابله با اضطراب و علایم آن شاید ساده‌ترین راه باشد اما قطعا بی‌عارضه‌ترین، موثرترین و صحیح‌ترین روش نیست. افرادی که با انواع استرس و با درجات متوسط تا شدید آن مواجهند، ضروری است که فنون مختلفی را که برای آرام‌بخشی وجود دارد فرا بگیرند.

ریلکسیشن، مدیتیشن و نظایر اینها به فرد کمک می‌کند تا برای زمانی فارغ از استرس‌های محیطی به آرامش برسد و از همه مهم‌تر اینکه اختصاص اوقاتی از شبانه‌روز برای راز و نیاز با پروردگار موجب می‌شود تا فرد به آرامشی عمیق دست یابد.

نحوه مدیتیشن

یک مکان آرام و بدون از سر و صدا انتخاب کنید- نور اتاق خواب یا نشیمن خود را کم کرده و هرگونه وسیله الکتریکی را از اطراف خود دور نگه دارید(مثل تلفن،تلویزیون و لب تاب).دمای اتاق را متعادل کنید.اگر اتاق خیلی سرد و یا خیلی گرم باشد ممکن است حواس شما را پرت کند.

ممکن است بخواهید چند بالش یا تشک را روی زمین بگذارید و روی آن ها بنشینید.تشک ها را جوری روی زمین بچینید که شما و همسرتان نزدیک هم باشید اما یک فاصله کوچک بین خودتان ایجاد کنید

راحت باشید- پوزیشنی اختیار کنید که شما و شریکتان راحت باشید.می توانید دراز بکشید و یا این که پاهای خود را بالا دهید.هنگامی که شما وهمسرتان مدیتیشن می کنید لباس سبکی بپوشید و یا اگر ترجیح شما این است،می توانید هیچ لباسی نپوشید و برهنه باشید.

کمر خود را صاف نگه دارید و دست های خود را کنار پهلو ها نگه دارید ،چه نشسته باشید و چه دراز بکشید. اگر در حالت نشسته مدیتیشن می کنید بازوهای خود را آزادانه روی دامن لباس خود قرار دهید

اگر در حالت نشسته اید،چانه خود را بالا نگه دارید و سر خود را با ستون فقرات خود تنظیم کنید. چشم های خود را ببندید- هنگامی که آماده شدید،شما و همسرتان باید چشم های خود را بسته و مدیتیشن را شروع کنید.

سپس در ابتدا،باید تلاش کنید نسبت به اطرافتان آگاه باشید.به بدن خود توجه کنید،به تنفستان و هرگونه صدایی که می شنوید
سعی کنید افکار مزاحم را از خود دور کرده و بر لحظه کنونی تمرکز داشته باشید.

به هرحال زوجین باید بدانند که رابطه زناشویی لذت‌بخش فقط در شرایطی به دور از هرگونه تنش و اضطراب حاصل می‌شود و هر فکر، رفتار یا گفتاری که این شرایط را به هم بزند این رابطه را مختل خواهد کرد.


نویسنده: بخشی از این متن توسط دکتر محمد حسین اخوان* نوشته شده است.
 

پی نوشت ها :

* درمانگر اختلالات جنسی

منبع:
همکاری بخش های ورزش، مشاوره و مدیریت بخش خبر پرتال فرهنگی راسخون