بيشتر خانم‌هايي که قرار است براي اولين‌بار بچه‌دار شوند، پرسش‌هاي زيادي درباره با اقدام‌هاي لازم براي آمادگي در روز زايمان و بعد از آن دارند. از دکتر شيرين نيرومنش، 7 مورد از رايج‌ترين اين پرسش‌ها را پرسيده‌ايم و ايشان به اين پرسش‌هاي 7گانه پاسخ داده‌اند.
1.زمان زايمان طبيعي تقريبا غيرقابل پيش‌بيني است. يک خانم و همسرش لازم است قبل از رسيدن اين روز، چه آمادگي‌هايي داشته باشند؟
از هفته 20 بارداري به بعد، در صورتي که يک خانم تمايل به انجام زايمان طبيعي دارد، بايد در کلاس‌هاي آمادگي زايمان شرکت کند. اين کلاس‌ها تقريبا در تمامي مراکز داير است. خانم مي‌تواند همراه همسر يا مادرش در اين کلاس‌ها شرکت کرده و مسلما هر چقدر اطلاعات خانم‌ها در مورد زايمان و مکانيسم آن بيشتر باشد استرس و اضطراب کمتر خواهد شد و بهتر مي‌توانند دردهاي زايماني را تحمل کنند. همچنين به خانم‌ها توصيه مي‌شود در ماه آخر ورزش‌هاي سبک و پياده‌روي انجام دهند و مثلا از هفته 37 به بعد به خانم‌هايي که تمايل به زايمان طبيعي دارند، توصيه مي‌شود براي نزول سر جنين به لگن روزي 2 ساعت پياده‌روي کنند. هرچه به زمان زايمان نزديک‌تر شويم، با توجه به اينکه زمان زايمان طبيعي قابل پيش‌بيني نيست، بهتر است خانم باردار تنها نبوده و همسر يا مادر بايد در دسترس باشند تا با مشاهده علايم هشداردهنده‌اي مانند کندشدن حرکت‌هاي جنين، آبريزش، شروع مرتب انقباضات رحمي يا مشاهده لکه‌بيني يا خون‌ريزي فورا به مراکز درماني مراجعه کرده و تحت معاينه قرار بگيرند.
2.با شروع دردهاي زايماني چه بايد كرد؟
متاسفانه در کشور ما امکان حضور همسر يا مادر در تمام مدت در کنار شخص باردار فراهم نيست اما اگر يک همراه در کنار خانمي که درد زايمان دارد وجود داشته باشد خانم مي‌تواند دردها را بهتر تحمل کند. بررسي‌ها نشان داده است در صورتي که همسر هنگام دردهاي زايماني کنار زن باشد، بعد از زايمان در کارها بيشتر کمک کرده و خود را سهيم مي‌داند. حين زايمان نيز انجام کارهايي مانند ريلکسيشن و آرام‌سازي مي‌تواند به خانم در تحمل دردهاي زايماني کمک کند. در صورتي که کادر پزشکي اجازه دهد خانمي که زايمان طبيعي انجام مي‌دهد مي‌تواند مقداري مايعات استفاده کند و لازم نيست حتما ناشتا باشد. حين دردها هم الزامي به بستري بودن در تخت وجود ندارد بلکه مي‌توانند زير نظر پزشک بايستند، بنشينند يا راه بروند و هر طور که راحتند دردها را طي کنند.
3.بعد از زايمان چه مراقبت‌هايي لازم است؟
پس از زايمان، مراقبت از نوزاد آغاز مي‌شود. بايد خيلي سريع و بلافاصله بعد از تولد، نوزاد روي سينه مادر قرار بگيرد و شيردهي آغاز شود. سريع شروع کردن شيردهي هم به سلامت نوزاد کمک مي‌کند و احتمال مرگ و مير و بيماري‌ها را کاهش مي‌دهد و هم باعث مي‌شود رحم سريع‌تر جمع شده و خون‌ريزي‌هاي بعد از زايمان کاهش يابد. بعد از زايمان طبيعي، لازم است خانم حدود 24 ساعت در بيمارستان بستري باشد و بعد از اطمينان از سلامت مادر و نوزاد آنها مي‌توانند به منزل بروند. 10 روز در خانه استراحت نسبي و نه مطلق که سبب ايجاد لخته در رگ‌ها بشود به خانم‌ها توصيه مي‌شود. در واقع 6 ساعت اول بعد از زايمان بسيار مهم است و نبايد زائو را تنها گذاشت؛ زيرا خطر خون‌ريزي بعد از زايمان وجود دارد. پرسنل پزشکي بايد مراقب جمع شدن رحم باشند. بعد از اين مدت نيز بايد خانم مراقب بخيه‌هاي محل خروج جنين باشد و مرتبا آن را تميز کند تا عفونت نکند. يبوست بعد از زايمان نيز به ويژه براي خانم‌هايي که بخيه اپيزيوتومي دارند مي‌تواند خطرناک باشد. به همين دليل لازم است خانم با رعايت رژيم غذايي از بروز يبوست پيشگيري کند.
4.خانم‌ها بعد از زايمان نيز نبايد مايعات مصرف کنند؟
نه! اتفاقا مشکلي که ديده مي‌شود، اين است که برخي از همراهان مانع از مصرف آب و مايعات توسط خانم باردار مي‌شوند؛ در حالي که خانم بعد از زايمان هم خون‌ريزي دارد و هم به نوزادش شير مي‌دهد و به ويژه در فصل گرما به مايعات نياز دارد. توصيه من اين است که بعد از زايمان، همراهان به خانم باردار آب‌ميوه‌هاي تازه، شير يا نوشيدني‌هاي بي‌ضرر مانند آب بدهند تا شير کاهش پيدا نکند.
5.اين‌ها مربوط به زايمان طبيعي بود اما خانمي که به توصيه پزشک قرار است با روش سزارين زايمان کند، چه بايد بکند؟
افرادي که برنامه از پيش تعيين شده‌اي براي سزارين دارند و وقت عمل آنها معين است، بايد با توجه به ساعت عمل حداقل 6 تا 8 ساعت قبل از آن ناشتا باشند و مايعات و مواد غذايي مصرف نکنند. شب قبل از آن نيز بهتر است غذاي سبک خورده شود و آخر شب مايعات مصرف شود. طبق ساعت تعيين‌شده، خانم بايد به مرکز درماني مراجعه کند و تمامي آزمايش‌ها و سونوگرافي و مدارک و بررسي‌هاي لازم را همراه داشته باشد تا پزشک بيهوشي بتواند براساس آن سوابق بيمار را دانسته و در صورتي که فرد بيماري زمينه‌اي داشته باشد در جريان قرار بگيرد.
6.بعد از زايمان سزارين چه مراقبت‌هايي لازم است؟
زائو بعد از سزارين بايد حدود 12 ساعت زير نظر پزشک باشد. بعد از عمل اجازه مصرف مواد غذايي را ندارد و با سرم تغذيه مي‌شود. برخي داروها مانند آنتي‌بيوتيک و مسکن هم از طريق سرم به بدن مادر تزريق مي‌شود. يک روز بعد از عمل، زن مي‌تواند از تخت پايين آمده و حرکت کند و اگر سوند ادراري گذاشته شده، خارج مي‌شود و مصرف مايعات آغاز مي‌شود. بعد از عمل سزارين نيز تا 3 روز، زائو بايد از مصرف شير خودداري کند؛ چون سبب بروز نفخ و دل‌درد مي‌شود. در ساعات اول مي‌توان از مايعات معمولي، آب‌ميوه و چاي کم‌رنگ به همراه عسل استفاده کرد و اگر مادر نفخ نداشته باشد مي‌توان زير نظر پزشک به وي غذاهاي سبک داد و بعد از 2 يا حداکثر 3 روز خانم از بيمارستان مرخص مي‌شود. حدود 2 هفته اول بعد از سزارين، نياز به استراحت بيشتر است؛ زيرا محل بخيه‌ها و درد آنها روي شکم ناراحت‌کننده است. بعد از اين زمان مي‌توان به تدريج کار سبک را آغاز کرد.
7.چه کمکي از دست آقايان براي کمک به همسر پا به ماهشان برمي‌آيد؟
مرد نيز به اندازه خانم بايد در مراقبت از نوزاد و همسرش نقش داشته باشد. همراهي با خانم و نگهداري از او و نوزادش بسيار مهم است. خانم‌هايي که زايمان سختي داشته‌اند يا عمل سزارين آنها با مشکل همراه بوده يا خانم‌هايي که چند قلو زاييده‌اند ممکن است به افسردگي بعد از زايمان مبتلا شوند. زايمان و بعد از آن نگهداري و تغذيه نوزاد وضعيت خواب مادر را به هم مي‌ريزد و اين مسايل مادر را با زندگي جديدي روبه‌رو مي‌کند که حمايت و پشتيباني و کمک همسر و همراهان در گذراندن بهتر اين دوره بسيار کمک‌کننده است.
پی نوشت ها :
* متخصص زنان و زايمان
منبع:www.salamat.com
/ج
