گفتگو با دكتر فرناز مهدي سير*
آهـــن از مـهـم‌تـريــن ريزمغذي‌هاي لازم در همه سنين است و با توجه به فوايدش در سنين رشد معمولا مكمل دارويي آن، به صورت قطره، براي كودكان تجويز مي‌شود؛ قطره‌اي که طعمي ناخوشايند دارد و به همين دليل، بعضي بچه‌ها از آن گريزان‌اند. با دكتر فرناز مهدي سير، متخصص دندان‌پزشکي ترميمي و زيبايي، گفتگويي کرده‌ايم درباره شيوه مصرف و تاثير آن بر دندان کودکان.
چرا مي‌گويند قطره آهن، دندان‌هاي بچه‌ها را سياه مي‌کند؟
چون قطره آهن حاوي يوني رنگي است که مي‌تواند در بزاق حل شود و با رسوب و جذب سطحي روي دندان باعث ايجاد رنگ قهوه‌اي يا سياه در دندان شود.
آيا اين قطره باعث پوسيدگي دندان‌ها هم مي‌شود؟
نه! دليل اصلي پوسيدگي دندان، باکتري است که پس از متابوليسم مواد قندي خاص، ترکيبات اسيدي توليد مي‌کند که اين ترکيبات به تدريج باعث حل‌شدن ساختمان آهکي دندان‌ها، نرم‌شدن قوام آن و تخريب نسج دندان‌ها مي‌شود. قطره آهن نيز به خودي خود باعث پوسيدگي نمي‌شود. شيرين‌کننده‌هاي اين قطره‌ها نيز از نوع سديم‌ساخارين است که ميکروب‌هاي پوسيدگي‌زا از آنها تغذيه نمي‌کنند. بنابراين اين قطره‌ها باعث پوسيدگي نمي‌شوند مگر اينکه به‌صورت ثانويه باعث تخلخل سطحي شده و جذب پلاک ميکروبي را افزايش دهند که اين امر مي‌تواند با رعايت بهداشت دندان‌ها کنترل شود.
خيلي از بچه‌ها طعم اين قطره را دوست ندارند. اين قطره را چطور بايد به کودک داد؟
بهتر است قطره آهن به وسيله قطره‌چکان در خلفي‌ترين قسمت زبان چکانده شود تا بلافاصله بلعيده و کمتر با بزاق مخلوط شود. توصيه مي‌شود پس از دادن قطره آهن کمي به کودک آب بدهيد تا محيط دهان کاملا تميز شود. در بچه‌هاي بزرگ‌تر مي‌توان قطره آهن را با آب‌ميوه‌هايي مانند سيب و پرتقال مخلوط کرد و با ني به بچه داد. اصول بهداشت دهان نيز حتما بايد رعايت شود؛ به اين ترتيب که پس از خوراندن قطره آهن، دندان‌هاي کودک با گاز مرطوب تميز شود. همچنين مي‌توان با استفاده از مسواک مخصوص شيرخواران، دندان‌ها را تميز کرد. در صورت ايجاد تغيير رنگ در دندان‌ها نيز مي‌توان از خميردندان‌هاي اين گروه سني استفاده کرد ولي به دليل عدم توانايي کودک در چرخاندن آب در دهان، بايد خميردندان توسط گاز مرطوب تميز شود.
چرا اين قطره بايد مصرف شود؟
وظيفه اصلي گلبول‌هاي قرمز خون، انتقال اکسيژن به بافت‌هاي بدن است زيرا سلول‌ها براي زنده ماندن و انجام فعاليت طبيعي خود نياز به اکسيژن دارند. آهن در ساختمان برخي از آنزيم‌هاي مهم نقش دارد ولي بيشترين آهن بدن در هموگلوبين موجود در داخل گلبول‌هاي قرمز ذخيره مي‌شود که وظيفه آن حمل اکسيژن جذب‌شده از ريه به بافت‌هاست. بنابراين اولين عارضه کمبود آهن، کم‌خوني و به دنبال آن، انتقال ناکافي اکسيژن به بافت‌هاي بدن و عوارض ناشي از آن مانند تنفس سريع براي جبران کمبود اکسيژن، رنگ‌پريدگي، خستگي مفرط، کاهش ضريب فراگيري و ضريب هوشي، سردرد، ضعف سيستم ايمني، اختلال‌هاي رشدي و... خواهد بود.
مصرف اين قطره بايد از چند سالگي شروع شود؟
از آنجا که در دوران جنيني، هموگلوبين بدن از طريق خون مادر تامين مي‌شود و ذخيره آن تا سن 6 ماهگي در بدن کودک باقي مي‌ماند؛ پزشکان، زمان لزوم استفاده از قطره آهن را از 6 ماهگي تا 24 ماهگي مي‌دانند.
آيا مي‌توان به طريقي ميزان جذب اين قطره را کم و زياد کرد؟
بله؛ مانند بسياري از املاح ديگر، جذب اين ماده نيز به همراه مواد غذايي ديگر مي‌تواند کاهش يا افزايش يابد. در اين دوره سني، مهم‌ترين ماده‌غذايي که باعث کاهش جذب آهن مي‌شود شير است. بنابراين بهترين زمان خوراندن قطره آهن در فواصل بين شيردهي است تا با جذب آهن تداخل ايجاد نکند. برعکس، ويتامين C باعث افزايش جذب اين ترکيب مي‌شود. آب ميوه‌هايي مانند سيب يا مرکبات يا ساير موادغذايي حاوي ويتامين C متناسب با سن کودک مي‌توانند به افزايش جذب آهن کمک کنند.
آيا اين قطره، تاثير نامطلوبي هم بر دستگاه گوارش کودک دارد؟
به هر حال، ممکن است مصرف آهن در برخي کودکان عوارضي مانند يبوست، اسهال يا دل‌درد ايجاد کند که در صورت بروز اين مشکلات، به مادران توصيه مي‌شود با پزشک مشورت کنند.
پي نوشت ها :
* متخصص دندان‌پزشکي ترميمي و زيبايي
منبع:www.salamat.com
/ع
