کودک و مسموميت

گفتگو با دکتر فاطمه فرهمند درباره علل و راه‌حل مسموميت در بچه‌ها
همه‌روزه تعداد زيادي از کودکان به واسطه سهل‌انگاري والدين خود يا به هر دليل ديگري، به برخي مسموميت‌ها دچار و راهي بيمارستان مي‌شوند. مسموميت يکي از علل شايع مراجعه کودکان به اورژانس‌ بيمارستان‌هاست که انواع مختلفي دارد و به علل گوناگوني ايجاد مي‌شود. براي آشنايي بيشتر با راه‌هاي مبارزه با مسموميت‌ها با دکتر فاطمه فرهمند، متخصص بيماري‌هاي گوارش کودکان، به گفتگو نشسته‌ايم تا با شيوه‌هاي پيشگيري از اين مشکل در کودکان بيشتر آشنا شويم.

آيا مسموميت درکودکان فقط مسموميت گوارشي است؟
 

نه، مسموميت در کودکان فقط به نوع گوارشي محدود نمي‌شود. کودکان ممکن است از طريق خوردن غذاهاي آلوده، داروها و حتي استنشاق بعضي مواد دچار مسموميت شوند. اما عمده‌ترين مسمويت‌ها از نوع گوارشي است يعني مسموميتي که از طريق ميکروب‌هايي مثل استافيلوکوک طلايي است که ممکن است در يک مدرسه يا مهدکودک در يک جشن يا مهماني يا مراسم تولد، همگي کودکان به دليل مصرف کيک‌هاي خامه‌دار دچار علايم مسموميت شوند. اين علايم معمولا از نيم تا سه ساعت بعد از خوردن غذاي آلوده ايجاد مي‌شود و شامل استفراغ، تب و گاهي اسهال و دل درد است. گاهي ممکن است اين مسموميت به وسيله بعضي ميکروب‌هايي ايجاد شود که از مواد غذايي حاوي گوشت‌هاي کاملا پخته نشده يا همبرگر ايجاد شود که در اين صورت نيز علايمي نظير دل درد، استفراغ، تب و حتي اسهال ايجاد مي‌کند. مصرف بعضي کنسروها که ظاهرشان نيز نشان مي‌دهد که نبايد مورد استفاده قرار گيرد، مي‌تواند سبب توليد بيماري بوتوليسم شود که سم آن موجب بروز اختلالات بينايي حرکتي و فلج شده و يبوست ايجاد مي‌کند. مصرف بعضي قارچ‌هاي سمي که معمولا در کوه‌ها و کشتزار‌ها رشد مي‌کند نيز ممکن است سبب بروز مسموميت شود. همچنين مصرف بعضي گياهان زماني که کودکان براي تفريح به طبيعت برده مي‌شوند ديده شده که سبب بروز مسموميت و علايمي نظير تنگي مردمک‌ها شده است.

چه داروهايي و چگونه باعث مسموميت مي‌شوند؟
 

مصرف اشتباه و بيش از حد برخي داروها از جمله استامينوفن باعث ايجاد مسموميت مي‌شود. گاهي به دليل اينکه والدين داروهاي ضدتشنج و اعصاب مي‌خورند، اين داروها اگر در دسترس کودکان قرار بگيرد و بچه چند تا با هم مصرف کند، دچار مسموميت دارويي و بروز نشانه‌هايي مانند تهوع، استفراغ، اختلال هوشياري و گيجي مي‌شود. مصرف ايبوپروفن و آسپيرين هم مي‌تواند در کودکان خونريزي گوارشي ايجاد کند. در بچه‌هاي شيرخوارگاهي والدين به علت بي‌قراري و ناآرامي و گريه زياد به او ترکيبات حاوي‌ ترياک مي‌دهند که مصرف اين ماده يا حتي استنشاق آن در کودکان باعث ايجاد مسموميت و علايمي مثل بي‌حالي و يا کاهش تعداد ضربان قلب و کاهش تعداد تنفس مي‌شود. همچنين تنفس هواي آلوده به گاز کربونيک ناشي از بخاري هم سبب بروز مسموميت‌هاي شديد در کودکان مي‌شود.

لطفا کمي هم از خطرات مسموميت با مواد ضدعفوني کننده بگوييد.
 

بله، علاوه بر مواردي که ذکر شد، انواع شوينده‌ها و پاک کننده‌ها و ترکيباتي نظير گاز پاک‌کن يا چنته نيز سبب بروز مسموميت‌هاي شديدي در کودکان و حتي منجر به بروز عوارص غيرقابل برگشت و زخم‌هاي مري و معده مي‌شود. با توجه به شيوع بالاي اين نوع مسموميت‌ها که بعضا ديده شده والدين در داخل ظروف آب ريخته و ماده حل‌کننده‌اي مثل چنته يا محلول ضدعفوني را در آن رقيق کرده‌اند و کودک به اشتباه آن را نوشيده است و دچار مشکلات شديدي شده است. از اين رو حتي به وزارتخانه اطلاع داده شده است که به بسياري از کارخانه‌ها اطلاع دهند تا اين مواد شوينده و تميزکننده را در ظروف قشنگ و خوشرنگ نريزند و حتما علامت خطر و مرگ و نشانه‌هاي هشداردهنده روي آنها درج شود.

مشاهده شده که گاهي کودکان حتي نفتي را که در داخل ليوان ريخته شده، نوشيده‌اند! در صورت بروز مسموميت با نفت در خانه چه اقدامي بايد کرد؟
 

کمي آب جوشيده سرد شده را با کمي نمک و قند مخلوط کرده و به حالت سرم درآوريد و يا سرم خوراکي به کودک دهيد تا ماده سمي کمي رقيق شده و به دفع آن کمک کند. در صورت نبودن سرم خوراکي آب جوش و نبات کفايت مي‌کند و نبايد چيز ديگري به کودک بخورانيد. اگر شيرخوار دچار مسموميت شده دادن شير مادر مي‌تواند کمي ماده سمي را رقيق کند. بلافاصله نيز کودک بايد به بيمارستان انتقال داده شود. در مسوميت دارويي نيز بلافاصله کودک بايد به مرکز بهداشتي يا بيمارستان منتقل شود. اگر کودک دچار مسموميت با مواد شوينده شده است، به هيچ وجه کودک را وادار به استفراغ نکنيد و هرگز به او شير ندهيد، چون باعث سوختگي مسير گوارشي و حتي راه هوايي او مي‌شود.

حرف آخر؟
 

اگر قرار است کودکان به تفريح يا اردو بروند، توصيه مي‌کنم حتي‌المقدور از خانه برايشان غذا آماده کنيد و غذاهايي که داراي سس و يا تخم مرغ هستند نظير الويه را تا جايي که مي‌توانيد به آنها ندهيد. باقي مانده غذا را در يخچال نگه داريد و غذاهاي مانده را هرگز استفاده نکنيد. لازم است که والدين شير را قبل از مصرف بجوشانند و از سالم بودن آنها مطمئن شوند.

15 نکته براي پيشگيري از مسموميت
 

1 هميشه هنگام مراقبت از کودک او را دقيق تحت نظر داشته باشيد. آنها سريع عمل مي‌کنند و طبيعتا مسموميت‌شان هم ممکن است سريع ايجاد شود.
2 همه وسايل و امکانات اتاق نگهداري کودک را به دقت بررسي کنيد.
3 مواد مسموميت‌زا را از دسترس کودکان دور نگه‌داشته و در‌ آنها را قفل کنيد و دور از ديد آنها قرار دهيد.
4 بلافاصله بعد از استفاده از اين محصولات، آنها را به جاي امني انتقال دهيد.
5 قبل از استفاده از شوينده برچسب روي آنها را بخوانيد.
6 به کودکان بگوييد که داروها و ويتامين‌ها شکلات نيستند.
7 داروها را جلوي کودکان مصرف نکنيد، آنها از شما تقليد مي‌کنند.
8 کيف لوازم بهداشتي و آرايشي‌تان را دور از دسترس کودکان قراردهيد.
9 داروهاي قديمي را دور بريزيد. داروهاي تاريخ گذاشته را نيز دور بريزيد.
10 محصولات خانگي خطرناک و مواد غذايي را به‌طور مجزا در جاهاي مختلف ذخيره کنيد.
11 محصولات خانگي خطرناک را از محل اصلي خود خارج نکنيد و آنها را در ظروف غذا نريزيد.
12 هنگامي که در حال کار با ماده‌اي خطرناک هستيد، پشت به کودک ننشينيد.
13 کودک را تشويق کنيد که به رنگ‌ نقاشي و ساير مواد خطرناک دست نزند.
14 همه گياهان سمي را در جايي بالاتر از دسترس کودکان قرار دهيد.
15 به کودک ياد بدهيد که گياهان را توي دهانش نکند.
منبع: http://www.salamat.com
/ج