ترک عادت موجب چيست؟

چرا بسياري از افراد با اينكه مي‌دانند بعضي رفتارها براي سلامت مضر است باز به آن رفتارها ادامه مي‌دهند؟ مثلا چرا با اينکه بيشتر ما مي‌دانيم كه خوردن مكرر مواد قندي باعث پوسيدگي دندان مي‌شود باز به اين كار ادامه مي‌دهيم؟
شايد بسياري از ما فكر كنيم كه تغيير عادت كاري ناممكن است، در حالي كه اين طرز فكر صحيح نيست. تغيير رفتار اگر با توجه به اصول و مباني علمي‌آن انجام شود مي‌تواند كاملاً موفقيت آميز باشد. اولين نكته مهم درباره تغيير رفتار اين است كه يادگيري يك رفتار خوب سه حيطه دارد: حيطه دانش و آگاهي (اينكه ما بدانيم كه رفتار خوب چه تاثيري بر سلامت ما خواهد داشت)، حيطه نگرش (اينكه ما باور داشته باشيم كه رفتار خوب باعث بهبود وضع سلامت ما خواهد شد) و حيطه عملكرد(اينكه ما مهارت‌هاي مربوط به رفتار مناسب را به‌طور عملي ياد بگيريم). بايد توجه كنيم كه لزوماً بالا بودن آگاهي افراد (حيطه اول)، به تغيير رفتار مناسب منجر نمي‌شود؛ مثلاً افراد سيگاري مي‌دانند كه سيگار براي سلامت مضر است، اما با وجود اين دانش، باز به كشيدن سيگار ادامه مي‌دهند. مهم است كه به جنبه‌هاي نگرش و عملكردي رفتار هم توجه شود. به عبارت ديگر، مثلا اگر مي‌خواهيم در كودك خود يك رفتار مناسب ايجاد كنيم، علاوه بر بالا بردن دانش و آگاهي او در مورد مسواك زدن بايد سعي كنيم كه رفتار مناسب براي او تبديل به يك ارزش شود، مثلا از طريق القاي اينكه شخصيت‌هاي محبوب او مسواك مي‌زنند و در عين حال مهارت‌هاي مربوط به رفتار صحيح مانند درست مسواك زدن را هم به طور عملي به او آموزش دهيم. مسأله مهم ديگر اين است كه تغيير رفتار فرآيندي زمان‌بر و گاه چندمرحله‌اي است. يعني گاهي براي ايجاد يك رفتار خوب و يا ترك يك عادت بد، نياز به چند بار تلاش کردن است. نبايد با يك‌بار تلاش و به نتيجه نرسيدن، نااميد شد. نكته بعدي نقش اطرافيان و نزديكان در تغيير رفتار است. تشويق، حمايت و توجه از سوي ديگران، نقش مهمي‌در ايجاد و تداوم تغيير رفتار دارد. همچنين به مسأله انگيزه در تغيير رفتار توجه کنيم، مثلاً اگر به نوجوانان و جوانان بگوييم كه براي پيشگيري از سرطان ريه، سيگار نكشيد شايد در آن سن براي آنان ملموس نباشد و اما تاكيد بر اينكه با سيگار كشيدن، دهان بد بو مي‌شود، دندان‌ها رنگ مي‌گيرند و ممكن است در برقراري ارتباط با ديگران مشكل ايجاد شود، شايد انگيزه قوي‌تري براي اين گروه سني ايجاد كند.
براي تسهيل تغيير رفتار، بايد به موانع موجود در اين راه هم فكر كرد و تا حد امكان آنها را برطرف نمود. موانعي نظير: فقدان حمايت از طرف ديگران، لذت‌ها و منافع مرتبط با رفتار ناصحيح، وجود اين تفكر نادرست كه تغيير رفتار ناممكن است، فقدان دانش و آگاهي كافي درباره اينكه چه چيز بايد تغيير كند و اين مسأله كه تاثيرات رفتار صحيح ممكن است در درازمدت حاصل شود.

پي نوشت ها :
 

* متخصص سلامت دهان و دندانپزشکي اجتماعي

منبع:http://www.salamat.com