علل و راه‌حل اشک‌ريزش در گفتگو با دکتر بهمني، فوق‌تخصص جراحي پلاستيک چشم و مجاري اشکي
اشک چشم به وسيله غدد مخصوص توليد مي‌شود تا از چشم و ضمايم چشم محافظت کند. اشک توليد شده همانند چشمه‌اي جوشان بايد به‌طور دايم در حرکت باشد و به وسيله اشک جديد جايگزين شود. بخش کوچکي از اشک توليد شده به علت تماس با هواي بيرون بخار مي‌شود ولي بخش اعظم آن به وسيله سيستم تخليه اشک به خارج از چشم پمپ مي‌شود. مسير خروجي اشک از داخل چشم به داخل بيني سپس به سمت حلق است. به همين دليل، فرد مي‌تواند مزه يک قطره ريخته شده در چشم را احساس کند. اما گاهي اتفاق مي‌افتد که اين سير طبيعي دچار اختلال شده و فرد را به اشک‌ريزش ناخواسته مبتلا مي‌کند. آقاي دکتر محسن بهمني کشکولي، فوق‌تخصص جراحي پلاستيک چشم و مجاري اشکي و دانشيار دانشگاه علوم پزشکي ايران، ما را با مشکل بيشتر آشنا مي‌کند.
آقاي دکتر، اگر کسي نتواند مزه قطره ريخته شده در چشم را احساس کند، در کدام قسمت از مسير اشکي حلقي مشکل دارد؟
اين فرد به احتمال زياد در مسير تخليه اشک چشم دچار مشکل است. در تخليه اشک يک سيستم پمپ اشکي فعال دخالت دارد که هرگونه دست‌کاري در اطراف چشم مانند اعمال جراحي زيبايي پلک (بلفاروپلاستي)، تزريقات اصلاح چين و چروک صورت و ضربه‌هاي وارده به اين ناحيه مي‌تواند موجب اختلال در کارايي سيستم و در نهايت، اشک‌ريزش شود. بنابراين توصيه مي‌شود هر گونه عمل جراحي اطراف چشم با معاينات قبلي و دقيق سيستم اشکي علاوه بر معاينات دقيق چشمي همراه باشد تا از عوارض بعدي جلوگيري شود.
چه عللي سبب ايجاد اشک‌ريزش مي‌شوند؟
اشک‌ريزش يا به علت تحريک چشم و توليد زياد از حد اشک و يا به علت اختلال در سيستم تخليه اشک به وجود مي‌آيد. هر گونه تحريک چشم يا بيني مي‌تواند موجب افزايش توليد اشک شود. شايع‌ترين علت در اين دسته، خشکي چشم است. از طرفي آلرژي و حساسيت مزمن در تمام سنين مي‌تواند نه تنها سبب تحريک توليد اشک بلکه موجب انسداد مجاري اشکي در محل خروجي آن در بيني شود و با دو مکانيزم فوق سبب اشک‌ريزي شود. علت ديگر اشک‌ريزش مربوط به فقدان کفايت و کارايي سيستم تخليه اشکي و يا انسداد در مسير سيستم تخليه اشکي است.
بنابراين علت‌ها به سن و جنس خاصي منحصر نيست؟
ببينيد، اين انسداد در بيشتر موارد در نوجوانان و جوانان ناشي از ضربات و در افراد بالغ به علت نامعلوم يا ناشي از سن رخ مي‌دهد و به‌طور معمول در ميان خانم‌ها شايع‌تر است.
از کجا مي‌توان فهميد که فردي مبتلا به اشک‌ريزش شده است؟ چه علايمي را بايد در نظر گرفت؟
اشک‌ريزش از چشم موجب تاري ديد و احساس ناراحتي مي‌شود که فرد مبتلا با پاک کردن مرتب اشک اضافي داخل چشم با آن مقابله مي‌کند. در موارد شديدتر، اشک به روي گونه‌ها مي‌ريزد. ريختن اشک روي گونه‌ها سبب تحريک، قرمز شدن و زخم شدن پوست پلک پايين مي‌شود که گاهي به عوارض پلکي و برگشتن پلک به خارج منجر مي‌شود. گاهي به علت جريان نيافتن اشک، عفونت رخ مي‌دهد.
اگر اشک در سيستم اشکي بماند چه مي‌شود؟
اشک باقي مانده در سيستم اشکي مسدود شده، عفونت مي‌کند که گاهي بسيار شديد شده و به ساختمان‌هاي اطراف چشم مانند سينوس‌ها هم دست‌اندازي مي‌کند. دقت کنيد که وجود اشک باقي مانده همواره مانند يک کانون عفوني عمل مي‌کند. بنابراين هنگامي‌که فرد نياز به اعمال جراحي داخل چشم مانند آب مرواريد و آب سياه پيدا مي‌کند، اين منبع عفوني بسيار خطرناک است. به‌همين دليل، رفع انسداد مجراي اشکي همواره پيش از اعمال جراحي داخل چشمي‌انجام مي‌شود.
آيا اين مشکل هميشگي است يا در زمان‌هاي خاصي عود مي‌کند؟
در بعضي افراد به علت انسداد ناقص و ناکامل در سيستم مجاري اشکي، مشکل اشک‌ريزي فقط در زمان سرماخوردگي و يا در معرض هواي سرد رخ مي‌دهد.
مشکل اشک‌ريزش چگونه تشخيص داده مي‌شود؟
در بيشتر موارد با معاينه باليني به وسيله چشم پزشک علت اشک‌ريزش پيدا مي‌شود. در افراد بالغ گاهي نياز است براي اثبات انسداد در مجاري اشکي و همچنين تعيين دقيق محل انسداد، از ميل زدن و شستشوي تشخيصي مجاري اشکي استفاده شود. اين ميل زدن فقط جنبه تشخيصي دارد و نقش درماني ندارد. گاهي نيز انجام تصوير برداري از مجاري اشکي به تشخيص کمک مي‌کند.
درمان به چه صورت است؛ دارو يا جراحي؟
درمان خشکي چشم با دارو‌ها و سپس در برخي مراحل پيشرفته با روش‌هاي جراحي است ولي درمان اشک‌ريزش ناشي از انسداد مجاري اشکي در افراد بالغ، جراحي است که نوع جراحي‌ها متفاوت است. در افراد بالغ همان‌طور که پيشتر اشاره شد، ميل زدن براي مجاري اشکي تنها براي تشخيص بوده و نقش درماني ندارد. بنابراين در اين گروه سني، عمل جراحي محدود به لوله‌گذاري (در موارد انسداد ناقص) و يا باز کردن راه جانبي سيستم اشکي به بيني (در موارد انسداد کامل) است.
در لوله‌گذاري مجراي اشکي محل انسداد ناقص با استفاده از لوله‌هاي مخصوص گشاد مي‌شود و سپس با قرار دادن لوله به مدت چند ماه محل انسداد باز نگه داشته مي‌شود تا از انسداد دوباره جلوگيري شود. اين روش جراحي بدون برش انجام مي‌شود و استفاده از آندوسکوپ سبب افزايش کيفيت موفقيت جراحي مي‌شود. روش باز کردن راه جانبي از سيستم اشکي به داخل بيني در موارد انسداد کامل انجام و به دو طريق صورت مي‌پذيرد:
الف) با ايجاد برش کوچک روي پوست:
در اين روش از يک برش نيم تا يک ساعت در بخش خارجي بيني استفاده مي‌شود. اين روش در تمام انواع و علل انسدادهاي مجاري اشکي قابل انجام است.
اين روش احتمال موفقيت بالاي 95 درصد دارد. در موارد نادر ممکن است جاي محل برش در کنار بيني نياز به تزريق و يا ترميم داشته باشد. امروز با استفاده از تجهيزات پيشرفته احتمال بروز اين عارضه بسيار کم است.
ب) از طريق بيني:
در اين روش بدون ايجاد برش روي پوست اين عمل انجام مي‌شود. اين روش در بعضي انسداد مجاري اشکي قابل انجام است.. امکان موفقيت اين عمل جراحي حدود 70 درصد است. بيماران مي‌بايست تا چند هفته پس از عمل دوباره براي پاک کردن ضايعات داخل بيني به اتاق عمل، مراجعه نمايند. در اين روش از آندوسکوپ داخل بيني استفاده مي‌شود.
جراح و بيمار پس از معاينات کامل چشم پزشکي و توضيحات کامل درباره نوع جراحي تصميم‌گيري خواهند کرد.
منبع:http://www.salamat.com
/ن
